En toen kwam december 1957.
Er was al een anti-Nederlandse sfeer, ook omdat Indonesië wel en Nederland niet over de kwestie Nieuw-Guinea wilde overleggen.Op 1 december was er een aanslag op Soekarno. Op 3 december 1957 namen werknemers van de Koninklijke Paketvaart Maatschappij (KPM) in Jakarta het bedrijf over. Nederlanders werden geweigerd in het openbare leven.Op 5 december moesten bedrijven een ‘akte van overdracht’ aan het Indonesische leger tekenen. Overdracht betekende: alles kwijt.Het leger nam ook banken over. Zo is de bijnaam ontstaan: juist op 5 december, wat destijds een traditionele pakjesavond was, en nu een duistere, donkere dag was geworden.
Zwarte Sinterklaas leidde tot een uitstroom van bijna 50.000 Nederlanders. Indische Schrijfschool
...................
Indisch4ever 
Ik had nog nooit van Zwarte Sinterklaas gehoord (redelijk vanzelfsprekend in Indonesië en België) maar ik heb het gevoel dat in Nederland ook bijna niemand dit kent?
Zoals veel andere landen in Oost Azië zitten we hier trouwens al in Kersttijd. Mijn man vloekt altijd en stelt “pas na Sinterklaas!” als ik het heb over de boom zetten. In de Filipijnen is het nog erger; daar zet met de kerstboom vaak al eind september.
Dit staat in onze geschiedenisboeken over die periode. Externe bronnen kregen de schuld voor interne problemen, daarin is wereldwijd nog niets veranderd. En zoals u ziet schrijft elk land haar eigen geschiedenis…
“De achtergrond van deze turbulente periode die begon in 1955 was de Nederlandse onwil om West-Papua te verlaten, de algemene onvrede over de Nederlands-Indonesische Unie en het feit dat de Indonesische economie grotendeels nog in handen was van Nederlandse bedrijven.
De onwil van de Nederlanders om het grondgebied van West-Papua te overhandigen, was te wijten aan een beleid van ethnische veranderingen in hun kolonie; men wilde van West-Papua permanent een onderdeel van het Nederlandse Gemenebest maken en het Nederlands werd de nationale taal.
In RI werd vervolgens de noodtoestand uitgeroepen. De confrontatie met de Nederlanders werd gebruikt om het eenheidsgevoel van Indonesië te versterken.”
“Het Nederlands werd de nationale taal”
Dat was niet zo toen wij daar woonden in Manokwari.
Er waren ook geen Papoea’s in onze Gouvernements en Kartholieke scholen.
Op enkele na spraken de Papoea’s geen Nederlands. Ik kende alleen oom Ariks die naast ons woonde en goed Nederlands sprak omdat hij door een zendeling was opgevoed. Oom Ariks was de Papoea leider van toen en was zelfs uitgenodigd op Soestdijk. Hij wilde onafhankelijkheid voor Nieuw Guinea maar als het moest dan wilde hij alleen Nederland als kolonisator hebben, In het boek, Prisoner in Djakarta, heb ik gelezen dat de Indonesiers oom Ariks hebben gemarteld.
Het was een oorlog van twee koloniale machten.
Die onwil de oorlog te voorkomen was er ook van de regering Soekarno die Nieuw Guinea wilde koloniseren.
Wat wilde de bewoners zelf ? Die wilden gewoon hun eigen traditioneel leventje beleven… en verlangden niet naar dictaturen uit het buitenland.
Mensen hun bezittingen afpakken omdat ze niet zo autochtoon zijn, is discriminerend met vaak een racistische ondertoon.
Overigens was een meerderheid van de Nederlanders in 1957 ook van Indonesische afkomst, qua voorouders en men was er geboren en getogen
Tja, als men de situatie bekijkt in Menteng (centraal Jakarta) met de vele Rumah Belanda, is het wel duidelijk dat het allemaal nogal chaotisch en onduidelijk is:
Het blijkt dat maar liefst 1.200 Nederlandse erfgoedhuizen geen eigendomscertificaten (SHM, Sertifikat Hak Milik) hebben. Eigenlijk zouden deze huizen eigendom moeten worden van de Provinciale Regering (Pemprov) van de DKI Jakarta. Daar zijn ze nu mee bezig.
De bewoners van het huis hebben alleen een Woonvergunning (SIP, Surat Izin Penghunian) die moet worden aangevraagd bij de betrokken dienst Pemda, om in het huis te kunnen verblijven. Elke twee jaar moeten de bewoners van de woning die SIP verlengen als ze in de woning willen blijven.
Er is een ‘mooi’ voorbeeld in het nieuws momenteel. De bewoners van één van de huizen worden verdreven omdat een slimme preman met een aantal ambtenaren onder één hoedje speelt en het wel voor elkaar kreeg een HGB* titel voor dat perceel te bemachtigen.
De echt grote spelers zoals General Motors, Unilever, Shell en Heineken hebben natuurlijk wel weer een rentree in de Indonesische markt gemaakt en met de Indonesische overheid mooie afspraken gemaakt. Maar ik kan me goed voorstellen dat bij de (familie van de) eigenaars van kleine en middelgrote zelfstandige ondernemingen die indertijd alles kwijtraakten de frustratie heel groot is. Natuurlijk kan men zich afvragen of bedrijven als Lindeteves en Stokvis sowieso wel overlevingskansen hadden.
* er zijn verschillende vormen van eigendom en genot van onroerend goed in Indonesië, HGB is hiervan een voorbeeld wat lijkt op erfpacht in Nederland en België
Bernadette S. zegt 28 november 2022 om 05:23: “Tja …… het detail van de gebeurtenissen rond Zwarte Sinterklaas en eigenlijk al ver daarvoor, ken ik niet”.
Het grote wreken op (Indische) Nederlanders was al direct na de souvereiniteitsoverdracht begonnen. Schelden, pesterijen, dreigementen. Ons huis werd een keer door een menigte met stenen bekogeld, dat van mijn tante ook. Indische jongens zoals ik, Ambonezen, Chinezen, werden op weg van en naar school opgewacht of onderweg gesikat op de fiets en vervolgens gekrojok door “studenten” van de Tentara Peladjar.
Mijn moeder had voor de oorlog de “title” van een stukje grond in Bandoengan, een koel plaatsje boven Semarang. Voor later, om er een pondok op bouwen en dan met pensioen. Toen het na de oorlog veilig genoeg was om te gaan kijken, zag mijn moeder dat het stukje grond volgebouwd was door wat is gaan heten “onwettige occupanten”. “Onwettig”, maar rechtshulp voor Belanda’s tidak ada.
In Semarang woonden mijn moeder en stiefvader in een huurhuis, al ver vóór de oorlog door mijn opa van moeder’s kant gehuurd van meneer Tasripin, ik neem aan een Arabier. Nooit problemen gehad. Iedere maand kwam Tasripin (of één van zijn mannetjes, dat weet ik niet), op de fiets de huur ophalen. Op een gegeven moment werd het huis begeerd door een TNI officier. Mijn moeder en stiefvader kregen, als ik mij goed herinner, een week de tijd om elders een goed heenkomen te zoeken. Meneer Tasripin koos eieren voor zijn geld. Ik was toen – gelukkig – al met mijn zus vooruit gezonden naar Nederland.
Dat van mijn moeder was toch maar “klein leed”. Van veel andere particulieren en bedrijven is groter eigendom ingepikt. Wellicht een ideetje om de schade van deze diefstal op grote schaal af te wegen tegen de “roofkunst”, waar nu zo’n heisa over is.
Tenslotte schrijft u: “De echt grote spelers zoals General Motors, Unilever, Shell en Heineken hebben natuurlijk wel weer een rentree in de Indonesische markt gemaakt en met de Indonesische overheid mooie afspraken gemaakt”. “Natuurlijk kan men zich afvragen of bedrijven als Lindeteves en Stokvis sowieso wel overlevingskansen hadden.”
De toen Brits-Nederlandse bedrijven Shell en Unilever verscholen zich achter de Britse kant van hun nationaliteit. Nederlandse expats van die bedrijven werden elders buiten Indonesia geplaatst of gerepatrieerd en kregen vervroegd pensioen, om in Indonesia te worden vervangen door Britten. Die facade was voor de Boeng kennelijk voldoende om zijn gezicht te redden. Het puur Nederlandse Heineken mocht er pas veel en veel later weer bier maken en verkopen. Ik meen bij de détente onder Pak Harto.
Of Lèndetèpes en andere handelsondernemingen het op langere termijn überhaupt zouden hebben overleefd is inderdaad de vraag, maar dat doet niets af aan wat er toen met ze gebeurde.
Voor zover ik kan nagaan hebben ze (Hagemeier, Borsumij, HVA, Lindetevis/Stokvis, Internatio-Müller, etc.) het buiten Indonesia nog een tijdje uitgehouden. Met Hagemeier, Borsumij en HVA had ik in de negentiger jaren v.d.v.e. nog zakelijke contacten. Mijn laatste rekening voor adviezen aan HVA bleef onbetaald ….
Pak Pierre
@PakP.; ‘al direct na de overdracht etc.’- Omdat Nederland zich niet(!) aan de ondertekende(!) Linggadjatti overeenkomst hield; art.3 de De Verenigde Staten van Indonesië/RIS zullen omvatten; het gehele(!) grondgebied van Nederlandsch Indië!- Het was Nederland; op weg naar 10!)miljoen inwoners, bevreesd voor een toeloop van (Indische)Nederlanders uit Indië. Die Nw.Guinea buiten de overdracht hield; om zodoende als opvang te dienen van hen(!) die niet…. in Nederland gewenst werden. Om
land en volk tot zelfbeschikking(!) op te leiden was het motief. (Wat een gotspe!) De reactie van Soekarno was als van zelfsprekend; nationalisatie! — -Alles werd in het werk gesteld; vooral Indo’s te ‘adviseren’ om voor hun geboorte land te kiezen. Regering Drees kwam toen met een Commissie Werner, die een rapport opstelde met 2 hoofdstukken; Sociaal gewenste en sociaal ongewenste Indo Europeanen. Tot de 2e categorie behoorde de Oosterse(!) Nederlanders; de commissie was ervan overtuigd(!) dat deze Oosters Nederlanders het in Nederland niet zouden redden. Dat zou ook gelden voor hun kinderen(!), zelfs al zouden zij een opleiding hebben gevolgd! Want, zo legde de commissie uit; ‘ze blijven kinderen van een tropisch land met daaraan inherent verbonden Oosterse eigenschappen(!) en gedragingen(!), welke in het kader der verhoudingen in Nederland economisch(!) niet aanwendbaar zijn! Hun eigenschappen en gedragingen zijn daar wel aanwendbaar, terwijl de aard(!) en het arbeidstempo(!) daar meer in overeenstemming zijn’. Aldus de regering Drees.
*Pdela, niet het alleen over Lèdètepes hebben…..maar wel noemen; oorzaak en gevolg! Waardoor uw huis met stenen werd bekogeld
R.L. Mertens zegt 28 november 2022 om 21:46: “@PakP.; ‘al direct na de overdracht etc.’- ….. “*Pdela, niet het alleen over Lèdètepes hebben…..maar wel noemen; oorzaak en gevolg! Waardoor uw huis met stenen werd bekogeld”.
Wat heeft de heer ing. R.L. Mertens zich weer ingespannen om een stukje ouwe beschimmelde koek op te dissen, zoals gebruikelijk overgoten met uitroeptekens. Niets nieuws dus, het zelfde mantraatje en de afgezaagde verwijzing naar “oorzaak en gevolg”, alsof dat een vrijbrief zou zijn voor de grofste misdaad.
Hij zou die afgezaagde retoriek over oorzaak en gevolg ook niet weer hoeven op te dissen, als hij mijn stukje waarop hij kennelijk reageert, goed gelezen en gesnapt zou hebben.
Ik schreef in de 2de alinea: “Het GROTE WREKEN op (Indische) Nederlanders was al direct na de souvereiniteitsoverdracht begonnen”.
“Wreken”, zo zal de heer Mertens toch dienen te weten, is een werkwoord, afgeleid van het zelfstandig naamwoord “de wraak”, en betekent zoiets als “vergelden van aangedaan leed en/of onrecht”.
Die hele tjerita van hem was dus écht niet nodig. Hij had lekker vroeg in de avond zijn balé-balé kunnen gaan opzoeken en dromen dat hij ooit nog eens tot Palawan Indonesia zou worden verheven en als onversaagd Belandahater een standbeeld zou krijgen op de aloon-aloon in zijn geboorteplaats Ambarawa.
Pak Pierre
Dus eigenlijk allemaal de schld van GG van Heutz om Nieuw Guinea als Ned- Indie gebied te verklaren.
Als je de keten van oorzaak en gevolg in de menselijke geschiedenis helemaal terug zou volgen, dan kom je terecht bij Adam en Eva die, verleidt door de slang, de eerste zonde begingen en zo het begrip “schuld” introduceerden.
Of zou de slang de eerste schuldige zijn?
Pak Pierre