Beste Lezer,
Sinds een aantal maanden ben ik voor mijn website op zoek naar Indo-Europese gerechten.
Hiervoor heb ik met de hulp van o.a. de website Delper oude Indische kookboeken en woordenboeken gedownload en geraadpleegd. Maar ook Indo-Europese kookboeken, recepten en wetenschappelijke (1) artikelen uit Maleisië, Sri Lanka, Birma en India geraadpleegd.
Gisteren stuitte ik tijdens mijn zoektocht o.a. op de volgende informatie :
• De Portugezen in Azië gebruikten azijn om vlees langer houdbaar te maken. Dit typeerde hun gerechten.
• Ze gebruikten boter, o.a. uit Thailand.
• Ze vonden een manier om deeg te laten rijzen in de tropen.
• Ze introduceerden gebak gemaakt van eieren, suiker en een rijsmiddel.
• Ze creëerden alternatieven voor wijn, wat ze niet alleen overmatig dronken maar ook mee kookten.
• Ze introduceerden het frituren.
• Portugese nonnen in Azië hielden zich bezig met het maken van zoetigheden.
• Ze vonden alternatieve granen om brood (pao) mee te maken rondom Macau.
• Ze introduceerde vruchten, groenten en specerijen uit Amerika en Europa maar ook noten zoals cashewnoten en pinda’s.
• Ze waren dominante spelers in de inter-Aziatische handel in van alles eetbaars.
• Het werd hun aangemoedigd om relaties aan te gaan met lokale vrouwen.
• Ook buiten de “kastelen” woonden Portugese handelaren en hun nageslacht.
• Indo-Portugezen werkten als koks.
• Na de val van het Portugees Aziatische rijk bleven de Portugezen in het gebied wonen en bleven ze handel drijven.
Het is daarom niet verwonderlijk dat er Portugese gerechten worden aangetroffen in oude Indische kookboeken zoals Laksa Portugees en Frikassee Portugees.
Het lijkt mij niet onmogelijk dat een aanzienlijk deel van de recepten in oude kookboeken uit Batavia van Portugese oorsprong zijn, zeker wanneer er “tjoeka”, “mantega” en “anggoer“ in wordt gebruikt.
Mijn conclusie tot zover is dat de Indische keuken niet simpelweg ontstaan is door Hollandse gerechten met lokale ingrediënten te maken of Indonesische gerechten te verhollandsen zoals sommigen beweren.
Maar dat er een oudere keuken aan ten grondslag ligt: de Indo-Portugese keuken. Een keuken die grote invloed heeft gehad op Oostelijk en Zuidoostelijk Azië. Een keuken die niet zomaar ontstaan is maar door hard soms zelfs wetenschappelijk werk van Portugese en Indo-Portugese priesters, nonnen, wetenschappers, koks, handelslieden et cetera.
Ik denk vanaf nu in ieder geval twee keer na voordat ik de azijn vervang door tamarinde of limoensap, of boter door olie in een oud recept omdat het niet authentiek aanvoelt.
Azijn, boter en wijn zijn authentiek Indo-Europees.
(1) A culinary history of the Portuguese Eurasians: the origins of Luso-Asian cuisine in the sixteenth and seventeenth centuries.
Mutu Merseh, Indischeambassade.nl…Jeroen van Uhm
...................
Indisch4ever 
Beste heer van Uhm, uw enthousiasme is benijdenswaardig. Dat gezegd hebbend, en ik wil niet moeilijk doen, denk ik toch echt dat u bepaalde aannames doet die niet helemaal correct zijn. De introductie van frituren bijvoorbeeld, is niet iets ‘Portugees’ maar veel ouder en komt vanuit het Midden Oosten dat door de Arabische handelaren in de Maleisische peninsula werd geïntroduceerd. De Portugese pão (ongerezen brood) wat men als pav in India serveert is iets anders dan de Hokkien bakpao waar pao voor verpakking staat en als gevuld deegbroodje al sinds de derde eeuw bestaat. Zo zijn er nog wel een aantal zaken waarvan ik de wenkbrauwen moest fronsen, vnl. de onderschatting van de Chinese, Arabische en Indiase invloeden, maar soit…
Natuurlijk is het zo dat de invloed van Portugal groot is geweest in andere gebieden in Zuid (Oost) Azië. Vooral in delen van het huidige India, zoals de westkust, waar ze veel langer verbleven hebben en hun ‘footprint’ veel duidelijker is. Ik heb de Konkan streek bezocht en de katholieke gerechten (die echt zo worden genoemd, ik dacht eerst dat het een grap was) in Mangalore bijvoorbeeld, zijn niet te versmaden. Een voorbeeld is de varkens vindaloo uit Goa, die zeer lekker is.
Maar de nog geen 60 woorden (waarvan minder dan 10 culinair gerelateerd) in het Maleis die uit het Portugees stammen, versus de 10.000 (!!!) woorden in het Indonesisch die van een Nederlandse term afgeleid zijn, zeggen natuurlijk ook wel wat over de invloed van de twee landen in hun respectieve periodes. We hebben hier ook een katholieke gemeenschap die logischerwijs aanmerkelijk (de helft) kleiner is dan de protestante bevolkingsgroep en er zijn niet zoveel Portugese bouwwerken overgebleven. Een bekende is natuurlijk de Portugese Kerk (Gereja Sion) in Jakarta en Kampung Tugu.
NB: Over een gerecht op uw (fraai gemaakte) website wat getoond wordt door de link te openen; kambing is geit, lam is domba.
“Dhr van Ulm doet bepaalde aannames die niet helemaal correct zijn.” Voorstaande bewering is niet consistent, ontbreekt elke logic
Aannames maar ook beweringen worden getoetst, heb ik in mijn opvoeding geleerd. “Correct” heeft te maken met hoe het hoort, of schijnt te horen. “een correcte vent” was een gevleugelde studentikoze uitdrukking in Rotterdam.
60 woorden Portugees in het Maleis daarentegen 10000 woorden Nederlands in het Indonesisch! Rarara, hoe zou dat komen?
Er worden wel 2 dingen met elkaar gecorreleerd maar dat is nog geen causaliteit. Bovenstaande zegt bovenstaande iets over taal , maar gaat dat na Analogie(sic) op voor de gastronomie? Dan worden wel dingen door elkaar gehaald, die niets met elkaar te maken hebben
Een vraag aan Bernadette S: Hoe lang verbleven de Portugezen in de Indische Archipel en hoe lang de Nederlanders?
Wat is na meer dan 300 jaar koloniale overheersing de invloed van de Nederlandse “cuisine” op de Indonesische keuken?
Wat de Portugezen hebben gedaan voor de koloniale keuken in Oost-Indie kan toch gelezen worden in “A culinary history of the Portuguese Eurasians: the origins of Luso-Asian cuisine in the sixteenth and seventeenth centuries” of is dat te wetenschappelijk. Lezen alleen geleerden dat?
En nog wat? Hoe verliep precies introductie van frituren uit het Midden Oosten door de Arabische handelaren? Namen deze hun kookgerei en olie mee op het schip of kameel? Er mogen best sluitende en logische redeneringen worden gepresenteerd, is iets anders dan “hard” bewijs.
Ik zou het boek “krassen op een rots” er maar op naslaan, of is dat te literair?
Hmm, uitgaan van één thesis en deze dan ook direct als de Bijbel beschouwen terwijl er ongelofelijk veel verschenen is op de eeuwenlange en historische culinaire invloeden uit het Midden Oosten en China op de rest van de wereld? De Arabieren schreven al kookboeken in de 11e eeuw! Geschriften en collecties van o.a. Dai Cheng en Jia Sixie gaan nog verder terug. Het is nooit goed iets met oogkleppen op van één zijde te belichten, men moet het complete plaatje zien.
De Moren hadden natuurlijk een enorme invloed op het Iberisch schiereiland, niet alleen culinair (het Portuguese woord voor rijst, arroz, komt van het Arabische al-ruzz) maar ook in bouwkunde en kunst. Zelfs namen van streken hebben vaak een Arabische achtergrond, een Al-Faghar werd bijvoorbeeld de Algarve, Alfama is een wijk in Lissabon.
Dus zelfs als Portugezen (en Spanjaarden, jawel die waren ook aanwezig in het gebied van het huidig Indonesië!) technieken of ingrediënten introduceerden in andere oorden waren deze meestal overgenomen van anderen. Kijk maar eens naar de herkomst van druiven en azijn. En boter (Ghee in Sanskriet, zelfs de Zweden & Noren met hun smör/smør denken dat het in India ontstond)?
Daar dhr. Van den Broek niet helemaal schijnt te begrijpen wat het ongelofelijk complexe frituren inhoudt zal ik het trachten uit te leggen: Men doet voldoende olie in een pan en verhit deze. Bent u nog mee?
Ah, nog één (retorisch) vraagje voor dhrn. Van den Broek en Van Ulm; bent u in Mumbai, Goa en Macao geweest en heeft u daar de lokale keuken geprobeerd? En deze daarna vergeleken met Padang, Manadonees, Sundanees en Javaans? Succes met de zoektocht naar de ‘mAntega’, cuka en anggur in de lokale keukens.
U blijkt met uw nieuw gevonden drogbeeld niet het verschil te kennen tussen de geschiedenis van hedendaags Indonesië en India. Daar laat ik het hier maar bij want op zo’n manier is een ‘normale’ discussie zinloos.
Beste Bernadette S.
Bedank voor uw reactie.
Volgens welke bron werd het frituren door de Arabieren in het Maleise archipel geïntroduceerd?
Ik heb het over de pao gehad die de Portugezen introduceerden rondom Macao niet de pao in India. De Portugezen zouden geëxperimenteerd hebben met voor de tropen geschikte rijsmiddelen dus het zal waarschijnlijk om een gerezen brood gaan.
Volgens welke bron bestaat bakpao al zo’n 3 eeuwen?
Ik weet dat kambing geit is. Ik heb het geregeld gegeten bij de Madurees. Maar het is niet makkelijk te krijgen in Nederland, vandaar lamsvlees.
Beste Bernadette S.
Ik ben in Goa geweest en heb er met veel smaak gegeten.
Het volgende vond ik in het kookboek:
Family Style Asian Cookboek: Authentic Eurasian Recipes. Traditional Anglo-Burmese & Anglo-Indian Dishes.
Auteur: Anthea Peries
Harrisa Roast Pork Belly heeft witte wijn en azijn als ingrediënten.
Garnum Hin heeft azijn als ingrediënt.
Kyethunkyaw heeft azijn als ingrediënt.
Masala Chop heeft azijn als ingrediënt.
Eurasian Masala Chop heeft azijn als ingrediënt.
Fish Kedgeree heeft boter als ingrediënt
Panderass Savoury mince pancake rolls heeft boter als ingrediënt.
Spicy Eurasian Portk roast heeft azijn als ingrediënt.
Anglo Indian Pork Vindaloo heeft azijn als ingrediënt.
Ook volgens The Times of India is azijn een ingrediënt in Pork Vindaloo
https://recipes.timesofindia.com/recipes/pork-vindaloo/rs60731555.cms
Dat wil natuurlijk niet direct zeggen deze ingrediënten erin zitten vanwege de Portugezen, het kan ook van latere tijd zijn.
Vindaloo zou zelfs een verbastering zijn van carne de vinha d’alhos – vlees gemarineerd in wijn-azijn-knoflook.
Vindaloo zou zelfs een verbastering zijn van carne de vinha d’alhos – vlees gemarineerd in wijn-azijn-knoflook.
Hierbij ook nog een link over de oorsprong, de maak en gebruik van azijn in Goa.
Opvallen is de opmerking dat de katholieken azijn gebruiken waar hindoes o.a. tamarinde en limoen gebruiken.
https://www.goya.in/blog/the-art-of-making-goan-toddy-vinegar#:~:text=Vinegar%20fermentation%20in%20Goa%20is,the%20Catholic%20and%20Hindu%20communities.
@Boeroeng,
Excuses voor de vele reacties, helaas kan ik mijn reacties niet aanpassen …….
In Macau zijn er de volgende gerechten met azijn of port:
Porco Bafassa
Galinha Embriagada
Galinha Bafassa
Porco Vinho d’Alho
Waar verschillende groepen mensen elkaar ontmoeten en langere tijd bij elkaar blijven, zullen deze elkaar beïnvloeden, zeker v.w.b. taal en cultuur, dus ook v.w.b. smaak en eetgewoontes.
Bij de beïnvloeding van elkaars eetgewoontes zal, naast andere factoren, status ook een rol spelen.
In dit verband past een verhaal uit tempo doeloe, dat mijn moeder (* 1898) mij ooit vertelde.
Haar vader, mijn opa, kreeg in zijn loopbaan als havenmeester in NOI diverse standplaatsen toegewezen in de zogenaamde “buitenbezittingen”, ruwweg alle gebied buiten Java, ook plaatsen op de grotere eilanden als Celebes en Borneo. Het zelfde lot trof de meeste bestuursambtenaren in de kolonie.
Zo werd hij eens benoemd tot “Havenmeester van de Koetei en hare mondingen”, standplaats Moeara Djawa, bij Samarinda op Borneo. De Europese gemeenschap was er klein. Daar waren de agent van de KPM, de commandant van het plaatselijke garnizoen, de plaatselijke controleur BB en nog wat notabelen.
Niet alleen zij bezochten elkaar over en weer, ook de djongossen van deze notabelen, meestal door hun bazen meegebracht uit Java, vormden een elite clubje van top djongossen die elkaar ’s avonds in hun vrije tijd troffen, wellicht om te dobbelen, te roddelen en zeker om met elkaar een hapje te eten. Als het gezelschap bij de djongos van mijn opa bijeen kwam at men, volgens mijn moeder, net als hun toeans, kentang, met een stukje vis of vlees en groente. Dat vonden zij “deftig”, behorend bij hun stand.
Pak Pierre
P.S.: Over het ontstaan van de “Indische” rijsttafel heb ik in het verre verleden dit verhaal gehoord of gelezen. Voor de geleerden onder de lezertjes zal ik alvast vermelden dat ik de bron ben vergeten.
Zoals boven ook genoemd werden bestuursambtenaren om de 3 – 4 jaar overgeplaatst. Boze tongen beweerden dat dit beleid werd gevoerd om tegen te gaan dat zij té veel inlander met de inlanders in hun gebied werden en daarmee vatbaar voor omkoperij. Maar dat terzijde.
Veel bestuursambtenaren namen bij overplaatsing hun vertrouwde staf van bedienden (baboe, kokkie, djongos), meestal Javanen, mee. Wanneer de notabele Europeanen bij elkaar op bezoek kwamen (er was vaak weinig ander vertier dan “ontvangen” en “ontvangen worden”), kreeg hun kokkie de opdracht lekker voor de gasten te koken. Niet alleen Javaans, maar ook gerechten uit de streek en vroegere standplaatsen van haar baas. Zo kon de dis met de jaren “organisch” groeien richting de rijsttafel die nu ter discussie staat.
Maar de factor “status” zou ook een rol hebben kunnen spelen. Bazen die bij hun ondergeschikten op de buitenbezittingen kwamen eten en daar werden getracteerd op rijst met, pak ‘m beet, 6 gerechten, wilden bij een tegenuitnodiging natuurlijk beter uitpakken. Hun kokkie kreeg opdracht om voor hun gasten een maaltijd met 9 gerechten te bereiden. De ondergeschikte, belust op promotie, vergastte zijn baas bij het volgende etentje, op een dis met 15 gerechten. Enz. enz.
Pak Pierre
Ik lees met veel belangstelling “A culinary history of the Portuguese Eurasians: the origins of Luso-Asian cuisine in the sixteenth and seventeenth centuries” waarin Jan Huygen van Linschoten wordt vermeld met zijn “Itinerario” de Sleutel tot de Oost. Het laatste is weliswaar VOC-kost, dus koloniaal, dus politiek niet-correct, maar toch de moeite waard om bij een volgend bezoek aan de Koninklijke Bibliotheek een blik in dit boek te werpen.
Afgezien van dat, “A culinary history of the Portuguese Eurasian…” is best interessant om wat van de Indo-Europese cuisine te leren, want al lezen worden enkele dingen mij duidelijk.
Ik begrijp niet waarom enkele “deskundigen” op dit topic dit niet is opgevallen, maar zegt “Rissóis de Camarão” hen niets? Het lijkt mij na hun uitputtende reacties van niet. Beginnen de alarmbellen niet te rinkelen als op een ander topic de naam Ricky Risolles wordt genoemd? Het lijkt alsof Ricky niet voor niets Rissolles als zijn achternaam gebruikt, want nu wordt Rissóis de Camarão, een typisch Portugees gerecht, vertaald in”Portugese pasteitjes”. Eureka, dan wordt de oorsprong van deze lekkernij nu wel heel duidelijk. “A culinary history of the Portuguese Eurasians… “kan zonder een jota gelezen te hebben gebanaliseerd worden maar dat betekent niet dat geen gedegen onderzoek aan het boek ten grondslag ligt. Via het boek is af te leiden hoe dit typisch Portugese lekkernij van de Luso-Aziatische tafel op die van in de Indo terecht kwam.
apropos, op I4E heeft de helaas te vroeg verscheiden Heer Ron Geenen in 2017 al een reactie geplaatst over de oorsprong van rissoles, waarvan akte.
https://indisch4ever.nu/2017/07/28/risoles-wiens-cultureel-erfgoed/
@Jeroen .. Indischeambassade.nl is een overzichtelijke web site. Indo-Europese Nasi Goreng doet me denken aan de Nasi van mijn (inlandse) oma.
IEV is best interessant als binnenkomer maar wordt dit topic door U nog uitgewerkt?
vandenbroek@libero.it 1953 zegt 6 december 2022 om 21:55: “Ik begrijp niet waarom enkele “deskundigen” op dit topic dit niet is opgevallen, maar zegt “Rissóis de Camarão” hen niets?”
Binnen mijn familie en haar brede Indische kennissenkring was al heel lang bekend dat “risolles” van Portugese komaf was. Geen reden om daarover op te scheppen.
Afgelopen weekend nog een paar van Si Pentje uit Den Haag met kleine hapjes genoten. Istimewa betoel.
Pak Pierre
Quote van dhr. Van den Broek [Rissóis de Camarão, een typisch Portugees gerecht, vertaald in”Portugese pasteitjes”. Eureka, dan wordt de oorsprong van deze lekkernij nu wel heel duidelijk.]
Zoals gewoonlijk is het een kwestie van de ‘klok en de klepel’. Zoals u hieronder kan lezen, is dit gerecht zeer oud en helemaal geen ‘Portugese uitvinding’. En als men de rissois in Goa ziet, is deze volledig anders dan de risole in Indonesië. Tevens -zoals dhr. de la Croix opmerkt- is het wel verbazingwekkend dat u blijkbaar nu pas dat gerecht ‘ontdekt’? Tevens is er -alhoewel waarschijnlijk- geen bewijs dat de term “risole” door Portugezen in (voormalig Nederlands-) Indië geïntroduceerd zou zijn; de Indonesiërs zijn ervan overtuigd dat men het hier al kende in de 13e eeuw!
“The utimate source of rissole is Vulgar Latin russeola, which was short for pasta russeola, literally reddish paste’ (the Roman gastronome Apicius had a recipe for peacock rissole). In Old French this became ruissole, which was borrowed into English in the fourteenth century as russole and in the fifteenth century as rishew. This early burger evidently did not commend itself to English tastes, however, because no more is heard of it until the eighteenth century. The word was then reborrowed from French rissole, but its later-day reputation as the repository of the unwanted remains of a joint has been no better…The content of the rissole has not always been restricted to meat leftovers…in the past fish was frequently used, and the fourteenth-century collection Forme of Cury gives a vegetarian version…In French cuisine, rissoles are enclosed in puff pastry.”
—An A to Z of Food and Drink, John Ayto [Oxford University Press:Oxford] 2002 (p. 283)
Als het erop aan komt, zijn er volgens de Indonesische historici helemaal niet zoveel gerechten origineel afkomstig uit de lokale keuken. Men heeft het dan over het Javaanse pecel (gekookte groenten met pindasaus) wat een beetje op gado2 lijkt, wat weer als gerecht daarvan is afgeleid door de Betawi óf door de Portugezen of Chinezen is geïntroduceerd. Ook gudeg (een stoofpot van jackfruit met palmsuiker en kokosmelk) uit Centraal-Java, de uit de Molukken en Sulawesi afkomstige papeda (kleverige pap van de sago palm) en rawon (donkere rundersoep) uit Oost Java zouden puur ‘inheems’ zijn. Heeft men het over de bekendste Indonesische gerechten te weten nasi-goreng, saté en rendang, is het wel duidelijk dat die eigenlijk allemaal geïmporteerd zijn.
Tja als men een Hollander vraagt “” Noem eens een echt Hollands gerecht “” Zou die Hollander opgetogen roepen “” Boerenkool met worst !”” Ja wat is Boerenkool eigenlijk ? Aardappelen /groenten/worst .Die Aardappel komt origineel helemaal niet uit Nederland en ook niet uit Europa ! Die Aardappel is in 1536 voor de eerste keer door Spanjaarden uit Zuid-Amerika ( Chili /Peru meegebracht naar Europa .Voor de bekende Vlaamse Frietjes geldt het zelfde verhaal .
Klaagzang van de rijsttafel en de risole: Waar ben ik geboren, waar hoor ik nu thuis?
De Dikke Van Dale (maar pas op, die is volgens geleerden zo onbetrouwbaar als de pest) kent het gerecht ook en vermeldt daarover dat het woord voor het eerst in 1847 in de geschreven Nederlandse taal is aangetroffen. Uit eigen ervaring weet ik dat er geen standaardrecept voor het hapje bestaat; de ene toko doet het net even anders dan de andere en dan gaat het verschil niet alleen om de isih, de vulling.
Zo de roots van het Indisch/Indonesische hapje toch ergens in Portugal liggen (wat nu dus niet zeker blijktt), dan is het misschien een idee om in TimTim (Timor Timoer, Timor Leste of in koloniale tijden Timor Dili) daarnaar navraag te doen. Daar zijn de Portugezen immers het langst blijven hangen (tot 1975) en daar zou het gerecht dus nog in zijn pure vorm kunnen bestaan.
Maar misschien moeten we ons niet afvragen waar iets vandaan komt en ons beperken tot de vragen: Kan je het eten? Zo ja, is het lekker?
Als de Dikke van Dale onbetrouwbaar is dan hoeven wij niet zo ver te zoeken want Ricky zal wel weten waar zijn Risollis vandaan komt.
Lekker? Ja, maar smaken verschillen. Niet iedereen is alles gewend of bekend of verfijnd. Wat de boer niet kent…….of is gewend……is niet lekker……
Indo Europese nasi goreng klinkt zo……gewichtig. Boter voor de rijst geeft meer een volle smaak. Ook het gebruik van spekjes. Het is maar wat je wil maken.
Als je gezouten roomboter gebruikt plus de spekjes, ketjap en nog zout erbij, dat is nou echt niet goed voor je gezondheid. Ik zelf zou daat ook niet lekker vinden.
En waarom moet overal ketjap in. Als het nou nodig is. Zwartzuur ken ik ook maar dan zonder de ketjap.
In Indonesië kent bijna niemand -behalve wat (amateur)bakkers- het verschil tussen boter en margarine. Het laatste noemen ze steevast Blue Band en de bekendste boter is al decennialang Wijsman (uitgesproken als “wìsman”). Uit Nederland ja. Toen ik indertijd dat mijn man vertelde zei hij me dat ie er nog nooit van gehoord had?! Blijkbaar is het een merk dat gespecialiseerd is op export naar de tropen.
Ik vind de spekkoek (kue lapis legit) in Nederland trouwens lekkerder (door de echte boter?). Hier zijn er wel wat meer varianten zoals met pruimen, pandan en kaas. (Ja wij eten veel (zoute) kaas op zoete desserts.)
Over gezond eten; wij gaat tegenwoordig vaak naar de Japanner of Koreaan om het gefrituurde wat te vermijden. Ik hoorde dat in Nederlandse restaurants vroeger er altijd Maggi op tafel stond? Pure MSG dus, ook niet zo gezond. De zoete kecap is natuurlijk wel redelijk uniek voor Indonesië, de zoute versie (kecap asin) is populairder in andere landen in Oost Azië.
Mijn favoriete kecap. Deze wordt ook in Nederland verkocht (het merk is blijkbaar overgenomen door Unilever):
En dit is een blik van de Wijsman boter zoals deze hier verkocht wordt. Dat kan gaan in zeer grote hoeveelheden van meerdere kilo’s:
Wellicht kent dhr. Jeroen van Uhm het kookboek Kokkie Bitja ataw Kitab Masak Masakan Indie ….van Nonna Cornelia ( what is in a name)
Het eerste INDISCH kookboek verscheen in 1843 en was in het Maleis geschreven Pas in de vierde druk in 1856 verschijnt op het titelblad “ Nonna Cornelia”. Het boek is daarna bekend als het kookboek van Nonna Cornelia, gezien de naam lijkt de persoon geen Europese of Totok, want welke Totok kookte in het voormalig Indie in de 19de eeuw?
In het Nederlands luidt de titel “Indisch kookboek bevattend de wijze waarop allerlei soorten van spijzen. confituren en ingelegde zuren worden bereid. Het boek bestaat uit 212 recepten bestemd voor kokkies van Europese en Indische dames.
De recepten zijn een mix van inlandse (Indonesie bestond geografisch nog niet) en Europese herkomst. Neem nou namen zoals pankoek, huspot, makanan Fransman, bokkerde koek en poeding derie deeg…….Het lijkt wel het Nederlands in de inburgeringscursus!
Toch is het een bruikbaar boek. Splits ik een gerecht uit naar haar ingredienten, dan kan niet alleen het (Indische) eiland van herkomst met enige fantasie worden bepaald , maar gegeven de oorspronkelijke herkomst van de specerijen ook het land van de kolonist die het ingredient invoerde in het voormalig Nederlands-indie
Indonesische keuken! Sinds wanneer bestaat dat deze keuken gezien de regionale verschillen?
Vraag aan dhr Jeroen van Uhm: met Kerst wordt in orthodoxe Indische kringen vanouds huzaren salade gegeten: ingrediënten o.a. doperwten, ananas, rode bietjes, aardappelen en last but not least Cornéd Beef. Na afloop wordt vruchtenbowl (o.a. vruchtjes van Delmonte en rum, gegeten met als toetje gateaux africain. Kan dhr van Uhm de herkomst van deze opmerkelijke combinatie verklaren?
Een antwoord anders dan van hem wordt niet op prijs gesteld.
vandenbroek@libero.it 1953 zegt 7 december 2022 om 20:33: “Kan dhr van Uhm de herkomst van deze opmerkelijke combinatie verklaren? Een antwoord anders dan van hem wordt niet op prijs gesteld”.
Hè wat jammer nou. Zo sluit de heer Van den Broek briljante inzichten van anderen uit en doet hij zichzelf aldus tekort.
Bovendien is, dacht ik, I4E een open forum waar iedereen zijn zegje mag schrijven, vermits natuurlijk niet tegen de openbare orde en goede zeden en vermits iemand niet zo maar, ongegrond, een ander neerzet als Patjepeeër, Parvenu en wat dies meer zij.
Wie op een onderonsje uit is, die arrangere exclusief bilateraal contact, b.v. via email, telefoon of ander toepasselijk medium.
Pak Pierre
Ik heb alweer zo’n typisch Indonesische product gevonden waarvan Indonesische historische (Bonny Triyana soms, U weet wel die van de Bersìap ?) beweren dat het al in de 13de eeuw in Indonesië (sic) voorkwam:
Sirsak, het Nederlands woord Zuurzak is ervan afgeleid. In Indonesie wordt het ook genoemd “Nangka belanda” of Durian belanda! Joost mag weten waarom, maar misschien kunnen onze deskundigen logische UITLEG geven!!
In het Italiaans wordt deze vrucht Guanábana of Graviola genoemd, net zoals in het Spaans of het Braziliaans. Een beetje vreemd toch? Spaanse of Portugees kolonisten vonden. het voor het eerst in Midden-Amerika. De Zuurzak, Guanábana of Graviola is een vrucht die in veel tropische landen wereldwijd wordt geteeld voor consumptie.
vandenbroek@libero.it 1953 zegt 9 december 2022 om 19:15: “Ik heb alweer zo’n typisch Indonesische product gevonden ……”.
Ik lees in de bijdrage van de geleerde heer Van den Broek een uitnodiging om uitleg over de herkomst van de zuurzak, een tropische vrucht die ook in Indonesia voorkomt en zijn naam Die uitnodiging is weliswaar gericht aan deskundigen, dus niet aan notoire tolols. Een iegelijk op I4E kan inmiddels wel weten dat ik nergens deskundig in ben, maar stoutmoedig genoeg om misbruik te maken van mijn recht op nadenken en vrije meningsuiting. Dus op voorhand excuses voor wat hier volgt. Ik kan het weer eens niet laten.
1. “Indonesische historische (Bonny Triyana soms, U weet wel die van de Bersìap ?) beweren dat het al in de 13de eeuw in Indonesië (sic) voorkwam”.
Lijkt mij niet aannemelijk, aangezien de zuurzak oorspronkelijk in Zuid- en Midden Amerika voorkomt en het dus niet aannemelijk is dat de plant, of de zaadjes ervan, al vóór de komst van de eerste Europeanen in de 16de eeuw, in Indonesische aarde belandde (zie ook punt 2). .
2. “Sirsak, het Nederlands woord Zuurzak is ervan afgeleid. In Indonesie wordt het ook genoemd “Nangka belanda” of Durian belanda!”
Volgens mijn etymologisch woordenboek (wel van de door de geleerde heer onbetrouwbaar geachte uitgeverij Pan Dale, dus pas op!) is het anders om, dus “sirsak” afgeleid van het Nederlandse “zuurzak”.
Deze uitleg lijkt mij keihard bevestigd door de geleerde zelf, die schrijft dat de zuurzak in Indonesia ook “Nangka Belanda” of “Durian Belanda” wordt genoemd. De “nangka” en de “doerian” waren inheems, kenden de Indonesiërs dus al, toen kennelijk de Nederlanders (Belanda) in hun bootjes de nieuwe vrucht meebrachten, die aan de buitenkant wel een beetje leek op de doerian en nangka. Dat moet dan ergens vanaf de 17de eeuw zijn geweest. Niet eerder. Waarom immers de toevoeging “Belanda”, als de Spanjaarden of Portuganders de vrucht in de archipel hadden geïntroduceerd?
Indonesische wetenschapper Fadly Rahman vermoedt dat de Portugezen in Malakka de basis hebben gelegd voor Rendang en Belado. Dezelfde wetenschapper legt ook het verband uit tussen de nationale Indonesische keuken en Indische kookboek schrijvers uit het verleden.
Fadly Rahman https://www.thejakartapost.com/life/2017/02/20/tracing-history-of-indonesian-culinary-fare.html
Zijn boek over de oorsprong van de nationale Indonesische keuken is via Google te bestellen: https://books.google.nl/books/about/Jejak_rasa_Nusantara.html?id=MPi5AQAACAAJ&redir_esc=y