Het Rijksmuseum gebruikt bij de expositie over de Indonesische revolutie de term Bersiap niet zelf als historische tijdsaanduiding. Gastcurator Bonnie Triyana motiveerde dat besluit in NRC met het argument dat die term een racistische ondertoon heeft. Hieronder een selectie van reacties op dat stuk.
—-
quote Henk Itzig Heine, lid raad van toezicht van het Indisch Herinneringscentrum, zie zijn vader—
Ik heb uit de mond van mijn Indische grootouders en vader nooit een onvertogen woord over Indonesiërs gehoord, laat staan uitingen van racisme of rassenhaat. Ook niet in het kader van hun tragische verlies. Het koppelen van racisme aan Bersiap stuit me dan ook tegen de borst en ervaar ik als grievend. Als iemand anders het gebruik van de term Bersiap als grievend ervaart, dan moeten we het daar over hebben. Naar een ander begrip toegroeien kan wat mij betreft prima, maar koppel dat beladen woord van racisme er niet aan. Het klopt niet, het polariseert en het helpt het moeilijke gesprek over kolonisatie en dekolonisatie al helemaal niet. NRC, 22 januari
Ander NRC-artikel van 28 januari:
Ruim 6.000 woorden hebben de NRC-kolommen in de afgelopen weken al gewijd aan dat ene woord, en nog is het niet genoeg. Bersiap. Bérsiap? Bersíap? Bersiáp? Veel Nederlanders hadden er nog nooit van gehoord, wat de kwestie voor anderen juist des te pijnlijker maakt.
—
Twee Indische Nederlanders van de derde generatie, muzikant en schrijver Robin Block (41) en oudheidkundige Miko Flohr (44), schreven artikelen waarin zij beide kanten proberen te begrijpen.
Indonesiërs schrijven:
** vertaalde quote van cnnindonesia.com, zie een vertaling.
Historicus Anhar Gonggong drong er bij de regering op aan een standpunt in te nemen om de betrokkenheid bij de ‘tentoonstelling van revolutie’ in het Rijksmuseum in februari in te trekken.
**Ariel Heryanto, Emeritus hoogleraar, Monash University, lees de vertaling
De controverse over ‘Bersiap’ explodeerde, niet alleen vanwege een opiniestuk of de tentoonstelling van dit jaar. De bron van het probleem: dit incident wordt al decennia lang niet meer in het officiële discours van de nationale geschiedenis in Nederland of in Indonesië opgenomen. Het wordt alleen pijnlijk besproken door enkele inwoners van de voorsteden verspreid over verschillende regio’s van de wereld. Het is pas sinds kort dat steeds meer jongeren het beginnen te weten.
...................
Indisch4ever 
Tweet-antwoorden kunnen verborgen zijn.
Uitkijken naar een linkje om te openen
Als ik het goed snap…. Anhar Gonggong is boos dat in de expositie van RM het woord bersiap wordt gebruikt en dat daarom Indonesië de uitgeleende schilderijen moet terugeisen.
Reden nr 2 is dat er een aangifte is gedaan tegen Triyana.
Als ik zo de reacties lees in Nederlandse kranten over de commotie rondom het begrip “Bersiap” dan vraag ik me af waar het eigenlijk om gaat.
De Bersiap als aanduiding voor bloedige gebeurtenissen tijdens de Indonesische Revolusi waarbij Nederlanders, Indo-Europeanen,en met hen sympathiserenden (Ambonezen, Menadonezen, Timorezen en Chinezen) betrokken waren geeft al een (groeps)duiding.
Chinezen werden gedurende de gehele dekolonisatie-periode (1945-1949) vervolgd, helaas ontbreken kwantitatieve gegevens. Hetzelfde geldt voor Timorezen en Menadonezen.
Ambonezen kunnen op basis van de achternaam met enige mate van zekerheid bepaald worden.
De onderscheiding Nederlander/Indo-Europeaan is curieus. Nederlanders of Europeanen zoals Nederlanders zich in d kolonie lieten noemen konden niet alleen “volbloed” Nederlanders zijn, maar ook Indo-Europeanen . Maar niet alle Indo-Europeanen waren Nederlanders., sommigen waren juridisch gelijkgesteld aan Europeanen, de zgn Staatsblad-Europeanen en er waren indo-Europeanen die niet tot deze twee categorieën behouden, dus voor de wet inlanders waren.
In de ODO-verslagen worden de begrippen Europeaan, Indo-Europeaan en Nederlander doorelkaar gehaald.Hoezo racistische lading zou ik in navolging van Bonnie Triyana zeggen.
Maar de koloniale afkomst van een slachtoffer is wel te bepalen. Bij de oorlogsgravenstichting staat vaak bij een naam een photo van de op beestachtige wijze afgeslachte persoon. Dan wordt wel duidelijk wie een indo is. Maar de verdeling blijft arbitrair.
Wat overblijft is het aantal slachtoffers. Als het dekolonisatieproject op 16 februari daarop een zinnig antwoord kan geven, zoals het profiel van de slachtoffers, dan zijn we al een stap verder.
Prof. W.H. Frederick heeft zelf op I4E, ik dacht in 2013 aanwijzing gegeven. Hij zei zelf dat het aantal vermisten, dwz de door de Indonesische nationalisten ontvoerde en vermiste = afgeslachte personen duidelijk is vast te stellen, intuitief komt hij op een aantal van 20000, hij kan het beredeneren.Maar vaststelling vergt nader onderzoek. Dat onderzoek is nu afgesloten en ik ben benieuwd op wat voor aantallen, geen schattingen , de onderzoekers Captain en Sinke van het dekolonisatieproject komen.
De commotie rond het woord bersiap was dat men ineens dacht dat het Rijksmuseum het woord bersiap had geschrapt/had verbannen omdat het Museum vond dat het een racistisch woord was. Men vreesde dat ook de Indonesische geweldsexcessen op de komende expositie te weinig getoond zou zijn. En mogelijk dat het woord bersiap en de Indische geschiedenis in die periode in de toekomst verbannen zou blijven.
Veel leed, veel pijn, veel emotie, veel boosheid.
Maar het museum verklaarde dat het woord bersiap wel gebruikt zou zijn in de expositie en in het boek. Ik neem aan dat dit al het plan was voor de ophef van 11 januari, maar door een opiniestuk van Triayan en de krantenkoppen van het NRC werd het idee de wereld ingeslingerd dat voor die datum besloten was het woord helemaal niet te gebruiken… omdat het racistisch bevonden werd.Het was alleen de gastcurator Triyana die deze mening had, zegt de directeur later. Nu begreep ik dat men het woord bersiap niet wilde gebruiken als primaire tijdsaanduiding voor het najaar 1945 in Indonesie.
Mij best… als de Indonesische geweldsexcessen in de expositie en het boek duidelijk behandeld zou worden.
Straks zullen veel Indische mensen vinden dat de Indonesische geweldsexcessen te weinig aandacht kreeg en de Nederlandse excessen weer teveel. Dat wordt dus een roerige maand februari, omdat ook de boeken van het dekolonisatieonderzoek verschijnen, met veel aandacht op tv en radio.
@Geweldexcessen etc.- Uit Historisch Nieuwsblad; Dossier verraad: 25000(!),- volgens een Duitse generaal bij de Nato; ca.40.000- Nederlanders in dienst van de Waffen SS; Hun commandant sneuvelde. Met de Russen , die in onze handen vielen werd geen pardon gegeven. Het executeren van gevangenen was een logische zaak. Het was dan duidelijk wat wij dat ook van de vijand konden verwachten. In Husyatin/Oekraïne vonden wij de verminkte lijken van twee onzer kameraden; afgesneden geslachtsdelen, oren, uitgestoken ogen etc….
-Enkele duizenden ex.SS’ers, dienden na 1945 als OVW’ers in Indië!
Ik ben benieuwd hoe na alle commotie het Rijksmuseum de nu beladen term Bersiap visueel presenteert, taalkundig uitlegt en voorziet van een historische context,.
Dan kan eindelijk de discussie beginnen hoe en waarom Indonesiers en (Indische) Nederlanders tegen deze bloedige periode tijdens de Indonesische Revolusi aankijken. Dan kan wellicht tot verzoening met ons gezamenlijk verleden worden gekomen.
Want zeg nou zelf, als ik alle reacties lees dan wordt het Post-koloniaal debat in Nederland voornamelijk door Neo-kolonialisten gevoerd.
Aboeprijadi Santoso kon zijn reactie over alle commotie alleen maar kwijt in een artikel met de titel ‘Bersiap: ignoring Dutch colonialism’ in de The Jakarta Post van 20 januari 2022, zie Javapost
Wat ik mis, is een reactie van David van Reybrouck- Hij heeft een interessant boek geschreven met als sprekende titel “Revolusi”. Hij kan als buitenstaander toch een ongewone kijk geven op de bloedige gebeurtenissen tijdens de Indonesische Revolusi. Maar het lijkt alsof de Nederlandse media hem vanwege zijn Belgische achtergrond doodzwijgen. Dat is pas racisme!
David van Reybrouck geeft in een radio-interview op 12 januari 2022 antwoord wat in Nederland: het woord Bersiap betekent en waar het vandaan komt?.
.https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2022/01/12/bersiap-nederland/
Na alle gebakken lucht in de Nederlandse media is het een verademing naar hem te luisteren.
Dat heeft u goed gehoord Anoniem van 2 februari om 15:51 .Die Belg David van Reybrouck vond het niet zo slim van Bonnie Tolol om te proberen het begrip Bersiap in de ban te doen ! Ken je toch niet maken ,zei “” Onze “”Belg .Er wonen in Nederland 1.5-2 miljoen mensen met Indische roots en velen van die Indische Nederlanders hebben die ontstellende wreedheden meegemaakt of hun familie-leden en dan gaat zo,n Bonnie Tolol beweren “” Ja dat woord Bersiap moeten we maar niet meer gebruiken ,want het is racistisch ! “” .Ga je dat ook tegen die Joden zeggen ? Zoiets in die trant we moeten het woord Holocaust en Sjoah maar niet meer gebruiken ! want dat klinkt zo racistisch ! Deze Belg is niet zo dom ! Wie wel dom zijn ? ……… Bonnie T en die Nederlandse historici die het voor hem opnamen .
@Anoniem; ‘gebakken lucht etc.’- Dat bersiap ontstaan is, aldus Reybrouck; uit vrees voor de wederkomst der Nederlanders; is maar een halve waarheid! – Vergeten/weggelaten wordt de verloochening van het door Nederland dd.24-9-1941 te Londen ondertekende Atlantisch Handvest
(voorloper van de VN!); ‘elk volk heeft het zelfbeschikkingsrecht’! Zowel in de 7dec. 1942 HM rede, (vandaar de Proklamasi 17/8-1945; want van Nederland was niets meer te verwachten) en het allereerste gesprek met de Republiek Batavia 4-10-1945 tussen vd.Plas ( den Haag; verbod voor van Mook) en moh.Hatta; geen zelfbeschikkingsrecht= geen merdeka! Dus amok= bersiap! Soekarno vaardigde toen 6/10-’45 een voedsel boycot af tegen alles wat Nederlands was. Wij Indo’s (moeders, kinderen en ouderen zonder vaders), buiten de beschermde(!) Jap. kampen werden het 1e doelwit! In plaats van overleg met de Republiek, zoals door de Britten gewenst, bleef Nederlands beleid met provocaties; niet praten met de Republiek, een Japans maaksel, Soekarno een collaborateur etc. Nederland eiste zelfs van de Britten voor een hardere aanpak- gesprek
7/10-’45 van Mook met Mountbatten/gen.Christisen. Ook onze regering 8/10-’45 verzocht dit in Londen. * Bersiap is door Nederland uitgelokt(!). Zelfs de Britten over te halen de opstand neer te slaan. En dat nb.3 maanden na de euforie van Nederland is bevrijd! En plots alle gelden werden aangewend om oorlogstuig te kopen om Indië te ‘bevrijden’ van enkele oproerkraaiers!
– Wij, buiten de beschermde kampen, werden toen geslachtofferd voor herbezetting(!) van Indië!
correctie: een deel van de tekst viel weg
dhr Mertens mag toch wel enige argumenten aandragen om zijn Oorzaak- (Atlantisch Handvest en 7 december toespraak Kon. Wilhelmina) en Gevolgredenering (het eerste gesprek van een Gouvernemenstvertegenwoordiger i.c. Van Der Plas toe te lichten. De tijdspanne van 4 jaar lijkt mij wel erg lang.
Daarbij doet hij het voorkomen alsof de tijd stil stond tijdens de Japanse bezetting, alsof het Indonesisch nationalistisch streven het gevolg was van het handvest!
Het dominante verhaal gaat dat de Japanse propaganda de Indonesische bevolking ophitste, maar de gevolgen voor de Nederlanders en Indo-Europeanen bleven uit, want wat wil je als een deel van deze groep in het kamp was geïnterneerd en een ander onbeschermd deel het leven als Buitenkamper sleet. Dat is toch een post-koloniale voorstelling van zaken? De hamvraag aan dhr Triyana of mevr. Van Pagée is of deze voorstelling van zaken ook een racistische lading heeft.?
Maar wat waren de reacties van de Nederlanders direct na de Japanse capitulatie in hun Gordel van Smaragd?
Kijk ik naar de Indonesische Geschiedschrijving dan zijn voor de Indonesiers een aantal feiten van belang:
a) door Nederlandse vliegtuigen werden vlugschriften afgeworpen met de beeltenis van Kon. Wilhelmina en de verklaring over het wettige Nederlandse gezag
b) de radio-uitzending van Van der Plas uit Australië waarbij aan de opruier Sukarno de oorlog werd verklaard
c) verjaardag van Kon. Wilhelmina op 31 augustus 1945
De Indonesische reacties waren dan wel duidelijk
Dan lijkt mijn actie-reactie redenering meer plausibel.
N.B. Anoniem van 2 februari 2022 om 15:51 was ik.
Anoniem 2/2’22 =RLMertens
To tweet or not to tweet
@Boeroeng; ‘racistisch etc.’ – De hele Indische maatschappij is racistisch wettelijk(!) ingedeeld;- De bevolking van Indië is ingedeeld conform art.163 van de Indische Staatsregeling; Europeanen – Inlanders ( later 1920 ook nog, als tussen laag; Vreemde Oosterlingen) Dus…elke maatregel tegen elk bevolkingsgroep kan/is racistisch genoemd/worden… Ook tegen bv. de Nederlanders…dat ze vooral niet Indisch(!) moeten worden…Over simplificeren gesproken (NRC 12/1-’22 Bonnie Triyana)
Ik reken snel uit:
Aantal slachtoffers vnl indo-Europeanen waarvan ook Nederlanders, Ambonezen en andere Indonesiers) in de bloedige periode tijdens de Indonesische Revolusi:
– totaal aantal slachtoffers: ongeveer 30.000 waarvan vermoord= afgeslacht: 10.000 en waarvan vermist= ontvoerd 20.000
– iets meer dan 50.000 personen v.n.l. Indo-Europeanen, waarvan ook Nederlanders gedeporteerd naar de “beschermingskampen”
In totaal waren 80.000 personen betrokken bij bloedige gebeurtenissen tijdens de Indonesische Revolusi. Dat is op de totale Indo-Europese bevolking toch wel een groot percentage, dat mag toch een impact hebben op deze groep. Dan is het heel legitiem de nabestaanden het begrip Bersiap hanteren.
Aan Indonesische en Nederlandse wetenschappers de taak om de ware feiten boven water te halen. Ik ben benieuwd wat er op 16 februari over de Bersiap feitelijk wordt gezegd.
De zg. dominante en superieure groep was die van de “raszuivere” Hollanders en de rest was gaajes of inferieur zowel uiterlijk als innerlijk, dit was te beoordelen bij de “raszuivere” Hollanders die dachten dat ze de eerste viool speelden.
In Indie was het racism al erg genoeg maar in kolonial Mexico in het Casta systeem werd je ingedeeld in 16 versschillende hokjes en dan kan je op dit schilderij van 1775 zien waar je precies thuis hoort.
Ach ja Heer Olive : Racisme bestond ,Racisme bestaat en Racisme zal er altijd zijn ! ( Helaas ) Net als Domheid ,die bestond ,bestaat en zal er altijd zijn ! Daar helpt geen vaccinatie tegen ,ook geen pilletjes en ook geen psychiaters ! Helaas Pindakaas .Net gelezen in de krant een Turks stel met zoon van 15 werd ergelijk gediscrimineerd in Giethoorn ( Bible Belt ) Nou vraag ik mij af ,wie gaat er nou in die Bible Belt wonen ? De politie werkte hun tegen en ook de Gemeentelijke instanties .Die Turken kwamen met bewijslast aanzetten en wat gebeurde er ? Dat bewijslast verdween om onverklaarbare redenen .In Amsterdam doen zij dat anders en als je met een klacht over racisme aanklopt ,wordt er naar je geluisterd en ook daadwerkelijk gehandeld .Gelukkig staat Amsterdam niet in die Bible Belt ! Ook in Indonesie wordt er op los gediscrimineerd ,vooral Papoea,s zijn hiervan de dupe ,ze krijgen van alles naar hun hoofd geslingerd : Andjing ,Monyet etc etc .Een Javaanse generaal verkondigde eens “” Als die Papoea,s veilig willen wonen ,moeten ze op de Maan gaan wonen en niet hier op Irian Barat want wij willen maar 1 ding hun grondstoffen !”” Ja ja ja dat vermoeden wij al .Als je Nederlands-Indie een politie-staat noemt ( Terecht ) moet je er ook bij zeggen dat die Staat Indonesia geen haar beter is !