Bronbeek, 19 januari 2020 Themazondag Herinneren
In het kader van 75 Jaar Bevrijding/ Vrede

Na het welkomstwoord van Kees Bolderman, oud-commandant van Bronbeek, nam de dagvoorzitter Adriënne Zuiderweg het woord.

Tijdens deze Themazondag staan de herinneringen aan de vijandelijke overheerser centraal. Herinneringen van de Indische en Molukse gemeenschap tijdens de Japanse bezetting, de Bersiap en de dekolonisatieoorlog. Van de Indische en Indonesische gemeenschap die zich in Nederland en Europa verzette tegen de Duitse bezetter. De Molukse gemeenschap kreeg te maken met het Indonesische leger na het uitroepen van de Republiek der Zuid-Molukken in 1950.
In Bronbeek was vorig jaar de tentoonstelling ‘Katjongs in Colditz’ te zien als voorproef van de vooraanstaande maar onderbelichte rol die mensen uit Indië speelden tussen 1940 en 1950.  Om te bewijzen dat ze ‘echte’ Hollanders waren? Misschien, maar zeker nergens bang voor.

• Herman Keppy:Zijn jullie kerels of lafaards?
In zijn boek belicht de schrijver de oorlog in Nederland door de ogen van betrokken mensen uit Indië.
Bij de luchtafweer rond den Haag, in het verzet, de hulp aan gestrande piloten, als RAf-piloot en zo verder. Na het uitbreken van de oorlog in Europa bleef het in Indië niet stil.
Voor het zogenoemde Spitfire fonds werd 21 Miljoen gulden bij elkaar gehaald. Daarvan konden ten behoeve van de oorlog in Europa niet alleen 100 spitfires worden bekostigd, maar ook vele bommenwerpers en torpedobootjagers. Ook nog de opleiding en training van Engelandvaarders. En nog was er geld over. Dat werd gebruikt de start van een Cultuurfonds. Dit fonds werd niet het Indiëfonds genoemd, wat je toch wel zou verwachten, maar het Prins Bernardfonds!
In Indië werden mensen met een Duitse nationaliteit en NSB-ers vastgezet; als represaille werden in Nederland 300 mensen uit Indië opgepakt. Ook de Indische jongen Van Haren werd opgepakt en naar Büchenwald getransporteerd, en later weer terug.
De eerste 15 Nederlandse vrouwen in Ravensbrück kwamen uit Indië; meer dan de helft van de Nederlandse gevangenen in Colditz idem dito.
Ook de bekendste Engelandvaarders Tazelaar en Hazelhof Roelfsema kwamen er vandaan. 207 van de ongeveer 900 Nederlandse RAF-piloten evenzo.
Ook de rol van Indonesische studenten o.a. van Kusmobroto wordt uitgelicht.

• Herman Spinhof: Vertrapte illusies. Verborgen oorlogsherinneringen van Molukkers.
Voordat Spinhof met zijn voordracht begint, krijgen we een optreden van Jonas en Willie Muskitta.
Spinhof heeft een boek geschreven wat is gebaseerd op 7024 interviews in de verzameling Oral History van het KITLV en het Archief van het Moluks Historisch Museum en geïnspireerd door de herinneringen van zijn vrienden Jonas en Willie Muskitta. De Molukken moesten 3 oorlogen in 8 jaar tijd achter elkaar ondergaan ; veelal onderbelicht in de geschiedschrijving! Ook Molukse dorpen zijn door de Japanners gebombardeerd.
Tegenstellingen binnen de Molukse gemeenschap maakten situatie extra gecompliceerd.
Pro en contra Nederland; pro en contra de Indonesische eenheidsgedachte, pro en contra de Japanners, beïnvloed ook door de religie. Na 1950 ook nog (onderlinge) strijd tegen het Indonesische leger TNI).
De 75 jaar vrede en bevrijding gaat voor Indië in ieder geval niet op.
De miskenning van hun opofferingen en leed door de Nederlandse regering; Pas in 2013 werd door een Gerechtelijke uitspraak een eind gemaakt aan het verschil tussen oorlogsslachtoffers in Nederland en in Indië!

• Louis Zweers: Waar is de buit? Kunstroof in Indië 1942-1957
In het najaar zal zijn boek verschijnen over geroofde, opgedoken en weer teruggegeven kunstvoorwerpen. Schilders als Wichers, Bonnet en de ‘Duitsers’ Spies en König.
Ook kunst- en siervoorwerpen uit de collecties van Inlandse vorsten werden geroofd en naar Japan overgebracht. De Amerikanen hadden een legerafdeling die zich (evenals in Europa) bezig hield met het opsporen van geroofde kunst.
Research is moeilijk: veel voorwerpen zijn verloren gegaan vanwege de verwoesting door de bombardementen; verder hebben de Japanners direct na de capitulatie bijna alle archieven vernietigd. Een gouden zakhorloge dook bij een veiling op in de Verenigde Staten. De ‘eigenaar’ was anoniem en heeft zich gelijk teruggetrokken toen bleek, dat het om oorlogsbuit ging. Hij verhoogde zelfs zijn prijs!

• Anneloes Timmerije en Charles den Tex: Het vergeten verhaal van een onwankelbare liefde in oorlogstijd.
Guus Hagers, beland in Australië om bommenwerpers op te halen die maar niet werden geleverd.  Heel bijzonder is dat één van de redenen bleek te zijn, dat de Amerikanen eerst wilden dat de bemanning werd ‘gezuiverd’. Zij hadden bezwaren tegen Indo’s en Indonesiërs, deze jongens met een kleurtje mochten niet in het squadron zitten! Uiteindelijk leverden de Amerika de bommenwerpers toch maar af en met het latere 18e Squadron ging Hagers op missie tegen de Japanse bezetters.
Zijn vrouw Lienke kwam terecht in het interneringskamp Tjideng. Een ‘dubbel’ verhaal over de oorlogsbeleving in Australië en in een kamp op Java.
Opgespoord door researcher André Eilander; de schrijvers werd aanvankelijk gevraagd een script voor een film te maken. De film is er (nog) niet, hun gezamenlijk geschreven boek is wel uit .
Het verhaal staat symbool voor het universele verhaal van duizenden anderen die vast bleven geloven dat ze elkaar zouden terugvinden.
Zo’n mooi verhaal verdient een happy ending en kreeg het dan ook.

Verslag en foto’s : Edu en Ellen.
Meer informatie .