Het gebouw voor den gevallen vrouw

Ik was 8 jaar, althans omtrent dezer. Toen ik bij mijn ouders in de auto zat.
We passeerden een groot gebouw met een grasveldje ervoor.
De zon scheen.
Ik vroeg: wat is dat voor een gebouw?
Dat is het tehuis voor gevallen vrouwen, zei mijn moeder.
Een term die ik niet kende. Maar moeder legde het uit.
Dat waren stoute meisjes die ongehuwd  zwanger werden en ze gingen daarheen om te bevallen.
Mijn interpretatie van de uitdrukking vele jaren later :
Gevallen… als waardig en net meisje, gevallen voor de bekoring van het vleesch, de verleiding van de duivel.
Dat van de duivel zei mijn moeder niet. Ze geloofde niet in die engerd. Godzijdank.

Ik moest aan die uitdrukking denken van de week toen een kennis me vertelde dat een familielid van een bekende zich in 1931 verloofde te Indië. Zoals het toen nog ging werd de verloving aangekondigd in de krant.
Maar de man was net afgestudeerd in Nederland en kreeg in december 1930 een ambtelijke baan in Indië . Het was een terugkeer voor hem.
Was hij eind december of begin januari 1931 op zijn werkplek ?
In mei was al de verloving met de onderwijzeres van die plaats. Hij was terug van 3 jaar Nederland. Hij moest haar toch  net een paar maanden kennen ? Ook stond in de krant dat ze 8 maanden verlof kreeg.
Was het een motje ? Vandaar die snelle verloving en verlof ?
Een gevallen vrouw die naar elders ging ?
Dat was mijn eerste gedachte. Maar eigenlijk wist ik niks. Het zat misschien heel anders . Oordeel dan niet te snel.
In november 1931 ging ze alleen naar Nederland ( ook in een oude krant te vinden) en er is een gezinskaart van haar in een Nederlandse gemeente.
Alleen haar naam staat erop. Geen kind erbij. En het is niet waarschijnlijk dat ze hoogzwanger die grote zeereis maakte, toch ?
In 1932 kwam ze terug en werd benoemd tot hoofdonderwijzeres bij dezelfde school.
Zo’n benoeming deed men toch niet met gevallen vrouwen?

Mijn vader bestuurde de auto. Zelf een kind van een gevallen vrouw.
En kleinkind van een oma die meerdere malen gevallen was, met kind.
Veel kinderen in de Nederlandse gemeenschap tussen 1850 en 1940 waren buitenechtelijk. Zowat de helft, las ik ergens.
Veel gevallen vrouwen en gevallen mannen, die mogelijk nog vaker vielen, maar dat was nooit te zien.
Ik ken 2 namen van mijn  Indonesische voormoeders en beiden hadden kinderen met een Europese man ( geen indo) zonder een huwelijk.
Voormoeder en voorvader waren niet gehuwd, wel 8 kinderen en het gezin bleef bij elkaar.
Men kan mijn voornoeder een njai noemen en de kinderen anak kolong, want voorvader was militair.
Wel,  deze njai werd niet gedumpt. Haar kinderen groeiden niet op in de kampong of in een weeshuis. Wel op de tangsi en in een gewoon huis later.  Terecht dat Reggie Baay dat njaischap aan de kaak stelde. Maar niet altijd waren deze gevallen vrouwen wegwerpminnaressen .
Nog meer gevallen vrouwen in het VOC- tijdperk . Slavinnen die de meesters in het bed moesten toelaten. Hoeveel dwang was dat ? Of slavinnen die het als een mogelijkheid zagen tot een beter leven voor haar of voor haar kinderen.
Waarom is daar  geen Nederlandse dramaserie over een slavin te Batavia?

De twee snelle verlovers gingen uiteen. Wanneer en waarom is niet bekend.
De ambtenaar huwde een andere onderwijzeres in 1939
En ik meen ergens gelezen te hebben dat de eerste onderwijzeres in 1954 alleen naar Nederland ging.