Aflevering 2 – Ernst Jansz – zondag 30 november
om 19.25 uur bij MAX op NPO 2
In deze aflevering gaat muzikant Ernst Jansz op zoek naar zijn Sporen van Slavernij in Indonesië. Uit stamboomonderzoek blijkt dat zijn overgrootmoeders slaafgemaakte vrouwen waren die relaties zijn aangegaan met Nederlandse militairen. Zoals Johannes Arnoldus Melchior Reep, die zich aanmeldt bij de VOC om als militair naar de voormalige Nederlandse kolonie Nederlands-Indië te gaan. Ernst bezoekt het fort waar zijn voorouders hebben gewoond en loopt door de resten van de suikerfabriek waar zijn voorouders hebben gewerkt. Ernst volgt de sporen van slavernij van zijn voorouders in Indonesië.
...................
Indisch4ever 
Terugkomend op de loslopende discussie over de afkomst van de Euraziatische bevolkingsgroep: de inaccurate bewering dat Euraziaten kinderen van slavinnen zouden zijn, is in deze absolute vorm onverantwoord en ongenuanceerd. Hoewel relaties tussen Europeanen en niet-Europese vrouwen, waaronder slavinnen in de koloniale samenleving voorkwamen en bijdroegen aan de “gemengde” bevolkingsgroep, zijn er veel meer scenario’s denkbaar dan alleen dat van de tot slaaf gemaakte voormoeder=slavin.
De slavenhandel, die onlosmakelijk verbonden was met de koloniale economie van de VOC en later de Nederlandse overheid, betrok mensen uit andere delen van Azie zoals uit India, Afrika maar ook uit de Gordel van smaragd waarbij vorsten van Bali berucht en actief waren in de handel met slaven uit o.a. Sulawesi en Timor. Betuigen Balinezen daarover hun spijt?
De voormoeders van de Euraziatische bevolking konden daardoor de volgende juridische en sociale status hebben:
• Slaafgemaakte Vrouw: Een vrouw die juridisch eigendom/bezit was van de Europese huisheer.
• Vrijgemaakte Vrouw (Mardijker of Vrijgestelde): Een vrouw die haar vrijheid had verkregen, maar vaak nog in dienst was als bediende.
• Njai (Bijslaap/Concubine/Troostmeisje): Een lokale vrouw die een langdurige en stabiele relatie had met haar Europese Huisheer.
• Vrije Vrouw (getrouwd of ongetrouwd): Een vrouw die behoorde tot de Vrije Inheemsen of andere niet-Europese bevolkingsgroepen.
Niet onbelangrijk is het concept van een huwelijk en erkenning van kinderen in Nederlands-Indië. Daarbij spelenhet Adatrecht en Njai-Systeem zoals beschreven in de ”historische roman” van Reggie Baay, een rol.
Om de afkomst nauwkeurig vast te stellen zijn nodig: geboorte-, huwelijks en overlijdensaktes, eventueel aktes van erfenis. Daarnaast is kennis van het plaatselijk adatrecht van essentieel belang.
Reggie Baay’s werk is van waarde omdat het deze relaties tussen een paar vrouwen en Europeanen in kaart brengt. Maar elke individuele claim over afkomst dient met primaire bronnen geverifieerd te worden om een compleet en historisch verantwoord beeld te krijgen. daarbij kan het IGV van grote waarde zijn
@vandenBroek; ‘njai etc.’- Een bijslaap, die soms wordt ‘overgedaan’ aan een bevriende metgezel/militair als die wordt overgeplaatst of terug gaat naar patria!
– maar ook een dierbare moeder! Luister (via youtube) naar Ben Snijders; mijn Iboe!!
Bijziende historici richten hun focus voornamelijk op militairen in de lagere rangen. Informatie over deze militairen is relatief gemakkelijk te vinden in archieven zoals de militaire staat van dienst van lagere KNIL-militairen in het Nationaal Archief, waarbij niet alleen de rang maar ook de sociale achtergrond (Europeaan/Inlander/gelijkgestelden etc.) van de militair onderwerp van genealogische studie dient te zijn.
Er wordt wel eens beweerd dat het gros van het KNIL bestond uit Inlandse militairen (Molukkers, Menadonezen, Timorezen), Maar dan wordt over het hoofd gezien of men was kleurenblind en analfabeet, dat een deel van de inlandse militairen een Nederlandse naam bezat, dus van Nederlandse afkomst was. Althans dat blijkt uit een niet-representatieve steekproef. Interessant zou zijn de namen van deze militairen met Nederlandse afkomst te vergelijken met het archief over personen, die Gelijkstelling-aan-Europeanen verkregen. Raden wat de uitkomst is!
Naast de pupillenschool, was er een andere vergaarbak voor Indo-Europese jongens maar ook meisjes uit een buitenechtelijke relatie. Hoewel de jongens de focus vormden van liefdadigheidsorganisaties. zoals die van Pa van der Steur (die hen vaak voorbereidde op het militaire leven in het KNIL of op technisch handwerk), lag de opvang en opvoeding van meisjes bij gristelijke organisaties.
Katholieke ordes zoals de Zusters van Liefde van Tilburg of de Ursulinen beheerden grote weeshuizen, internaten en scholen in steden als Batavia, Soerabaja en Semarang. Deze meisjes kregen hier onderwijs en werden opgeleid tot goedkoop huishoudelijk personeel (baboes) voor veelal witte kolonisten, tot onderwijzeressen of werden voorbereid op een huwelijk. Diverse protestante zendingsgenootschappen en organisaties boden barmhartig onderdak en scholing aan niet-erkende meisjes, vaak met een sterke nadruk op een gristelijke en ‘Europese’ opvoeding. Daar werd iets groots en goeds verricht, Big and Beautiful!
Het doel van deze sociale opvang was:
1. Het weghouden van de meisjes uit de omgeving van de inheemse moeder (njai), omdat men vreesde voor “verwildering” of het vasthouden aan inlandse gewoonten, wat door ethici als onwenselijk werd beschouwd voor iemand van Europese afkomst, Indo-Europeaan dus. Het losbandig leven en seksuele verwildering van witte kolonisten werd vergeven en vergeten.
2. De meisjes werden getraind in huishoudelijke taken en kregen elementair onderwijs, zodat ze later in staat zouden zijn een gezin te stichten, te werken in Europese huishoudens als baboe Soep (soms zelf als Njai?), of als juffrouw aan een lagere school.
Deze tehuizen LOG? speelden een cruciale rol in de koloniale sociale stratificatie, waarbij deze meisjes met weinig tot geen scholing werden vastgepind op hun plek in de koloniale samenleving, vaak in de ijdele hoop dat zij later met een “Europese” man zouden trouwen. Van sociale mobiliteit in de koloniale samenleving hoefden zij en ander Indo-Europeanen zich geen illusies te maken.
Nu terug naar “Sporen van Slavernij”. Neem nou Ernst Jansz, is hij een representatief voorbeeld van een Indo, een Euraziaat. Hoe ziet zijn stamboon, zijn sociale achtergrond eruit, wat voor beroep/status had zijn vader in Indie? Kan ik mij als 6de generatie Euraziaat met hem identificeren?
@vandenBroek; ‘6e generatie Euraziaat etc.’- Bij u dus: wel sporen van de slavernij?
Kom nou toch Heer inquisiteur Mertens.
Ik heb U al enkele malen vragen gesteld over de Bersiap, waarop ik nooit antwoord kreeg, ook niet via mail. Waarom zou ik op Uw indringende vraag dan wel antwoord moeten geven?
Ik ben uw Njai of Baboe niet!
@vandenBroek; ‘uw njai of baboe niet etc.’- Waarom zo obstinaat?
Het verschil tussen slaaf of njai was in vele gevallen nihil! Vooral in de periode van 19de eeuw.
Als een Njai een slavin was dan waren de kinderen ook slaven van hun vader en ik geloof niet dat dat het geval was.
A.Olive
Hoezo, meneer Mertens, was het verschil tussen een slaaf en een njai nihil? Tot de afschaffing van de slavernij in 1860 was de rechtspositie van een slaaf volstrekt duidelijk.
Daarna veranderde de zaak; de situatie diende gereguleerd te worden. Bij het KNIL was dit overigens speciaals geregeld. Afhankelijk van de rang (onderofficier of lager) werd de positie van de soldatenvrouw duidelijk vastgelegd. Zie bijvoorbeeld het boek Anak Kompanie (Kazerne concubinaat) van Lin Scholte; ook een vluchtig onderzoek in de KNIL-archieven verschaft hierover helderheid. Kennelijk deden (blanke) officieren aan onthouding en volgden de bijbel.
Waar komt Uw informatie eigenlijk vandaan? Wat zijn Uw bronnen, of is dit te geleerd, kennisverwervend? De term ‘geleerd’ begint op dit blog een vies woord te worden. Er heerst hier een anti-intellectualistische sfeer, die vaak wordt gevoed door personen die zelf de Indische feiten niet kennen, als dit geen kennisarmoede is , wat is het dan?
Wellicht kunt U als Redelijk mens meer duidelijkheid en relevante argumenten verschaffen dan de andere Heren.
@vandenBroek; ‘wat zijn mijn bronnen etc.’- Als jochie (ben nu 90jr.oud) heb ik die Indië maatschappij meegemaakt; onze Indo buurman, die zich zo Europees/belanda mogelijk gedroeg, had een Njai/vrouw; zij deed alles voor hem/een sloof, bij ruzie’s sloeg/schopte hij haar etc. Om maar te zwijgen over Belanda’s/ Indo’s, die neerkeken op Inlanders- mijn neefje vertelde mij eens, dat zijn Javaanse oma naar de keuken werd gebracht als de Belanda chef van zijn vader even langs kwam!
Geachte Heer Mertens.
Enkele vragen om een genuanceerd beeld te krijgen van Uw vroegere buurman.
Welke juridische status had deze Indo buurman. Was hij Europeaan of een gelijkgestelde zgn Staatsblad Nederlander? Wat voor beroep oefende deze Indo-buurman uit? Als hij gepensioneerde was, welk beroep had hij uitgeoefend?
Wat was de naam van deze vrouw en uit welke streek kwam zij oorspronkelijk vandaan?
Hoe werd in die tijd in de volksmond de relatie en de vrouw genoemd: concubine, njai of een andere woord?
Hoe beschreef de familie van deze buurman de relatie?
Woonden in uw wijk andere Indo’s die samenleefden met een Indonesische vrouw?
Hoe zou Uzelf deze relatie beschrijven?
Zijn uit deze relatie kinderen geboren? Werden de kinderen erkend door Uw buurman?
Wanneer is deze buurman na de Japanse capitulatie naar Nederland gemigreerd? Heeft hij vrouw en/of kinderen naar Nederland meegenomen. Zo nee, wat is met hen gebeurd in Indonesie?
Ik dank U bij voorbaat voor de beantwoording van deze vragen.
“Ik dank U bij voorbaat voor de beantwoording van deze vragen.”
Good Luck.
A.Olive
kazerne concubinaat van den Broek schreef 22 december 2025 om 12:14 onder meer: “De term ‘geleerd’ begint op dit blog een vies woord te worden. Er heerst hier een anti-intellectualistische sfeer, die vaak wordt gevoed door personen die zelf de Indische feiten niet kennen, als dit geen kennisarmoede is , wat is het dan?”
Wanneer de heren Van den Broek en Mertens elkaar in de haren vliegen laat ik ze gaarne met rust. Heb ik niets te doen en kan ik mij soms vermaken over hun discours.
Nu echter zie ik dat de heer Van den Broek met een brede armzwaai beweert, dat hier op I4E een “anti-intellectualistische sfeer” heerst en dat hij dus, met die zelfde brede armzwaai, zonder man en paard te noemen, al dan niet trouwe bezoekers van dit blog beticht van “anti-intellectualisme”.
Dat is nogal wat. De heer Van den Broek, zo tuk op wetenschappelijk te toetsen onderbouwing van beweringen van anderen, maakt zich – wederom – schuldig aan overtreding van eigen wet.
Ik zal de heer Van den Broek een handje helpen.
Ik heb inderdaad de heer Van den Broek badinerend “de geleerde” genoemd omdat hij zich met veel hautain geblaas als zodanig presenteert, maar het niet is.
Ben ik dan “anit-intellectualistisch” geweest? Tja …. voor al wie het hautaine getoeter van de heer Van den Broek als product van intellectueel denken en bijbehorend beschaafd gedrag beschouwt, zal dat zeker zo zijn. Maar dat geldt, zo hoop ik, niet voor allemaal.
Verwijzend naar die brede armzwaai, moet ik mij volgens de heer Van den Broek dus ook zien als één van die (citaat): “personen die zelf de Indische feiten niet kennen, als dit geen kennisarmoede is”.
Sic.
Vd Broek, Baboe soep is geen algemeen term. Enigste die dit gebruikt heeft was Mr Somers voor zijn baboe als afk for haar naam soepiah.
U weet ook dat de Euraziaat divers is…..dus waarom die vraag?
U kunt moeilijk een voorstelling maken van Indo’s die zijn ontstaan uit Chinees,Japans,etc, of Indo’s waarvan niet alleen Inheemse maar ook Oost Aziatische,etc voorouders vermenging heeft. Dan maakt het niet uit of u de 6de of de oude generatie Indo ben.
“Vermenging” heeft altijd plaatsgevonden in de geschiedenis van de mensheid. Niets nieuws onder de zon “Ethnicity” has more to do with cultural affinity, “race” simple does not exist as a biological concept. Wij zijn allemaal ‘mestizos”.(“mixed people”).
Ik begrijp de warrige en cryptische vraag van Noordin (m/v) niet maar ik wil best antwoord geven.
Volgens Jean Gelman Taylor JGT wordt de Mestiezencultuur in Azie door vele culturen bepaald en bevat meer dan Nederlanders en Indonesiers, dhr Mertens kan dat beamen. Daarom dekt het containerbegrip “Euraziaat” meer de Indische werkelijkheid dan het Nederlandse woord “Indo-Europeaan”. Trouwens in de Engelse taal wordt het begrip “Eurasian” gebruikt. Indo-European bestaat niet in deze taal. Als Indo’s in het het buitenland hun afkomst willen uitleggen en daarbij het woord “Indo-European” gebruiken, dan moeten ze niet verbaasd kijken als ze niet begrepen worden.
Apropos, het boek van JGT is één van de weinige boeken die een duidelijk beeld schept van onze mestiezencultuur in het voormalig Nederlands-Indie. Toch opmerkelijk dat weinig Indo’s dat boek gelezen hebben! Het is mij een raadsel hoe je zonder dat boek over Indische Geschiedenis wat betreft de Mestiezen kan praten?
Daarnaast wordt het oude Nederlandse onderscheid t.a.v. de verwantschap tot de blanke Nederlandse voorvader gehanteerd en geverifieerd met de stamboom dwz Euraziaat van de zesde generatie is een juist en accuraat begrip.
Dat is iets anders dan een steriele en theoretische beschouwing, die alle kanten opgaat behalve in de juiste richting.
Het boek ‘The social world of Batavia’ van Jean Gelman Taylor zijn de verhalen over de elite van Batavia in het VOC-tijdperk, mn de 18e eeuw. Er zijn enkele pagina’s te lezen op het internet . Klik hier.
Interessant, maar het is niet te beschouwen als hét hstorisch werk over het ontstaan van indo-europeanen.
Bijv, het gaat niet over de soldatenkinderen van de 19e eeuw en hun nazaten en dat is mijn geschiedenis en van vele anderen.
Euraziaat van den Broek schreef 13 december 2025 om 08:46 onder meer:
1. “Ik begrijp de warrige en cryptische vraag van Noordin (m/v) niet maar ik wil best antwoord geven”.
2. Toch opmerkelijk dat weinig Indo’s dat boek(van JGT) gelezen hebben! Het is mij een raadsel hoe je zonder dat boek over Indische Geschiedenis wat betreft de Mestiezen kan praten?
Ad 1: Het is mij een raadsel hoe iemand op een vraag die hij “warrig” en “cryptisch” – dus onbegrijpelijk – vindt, toch een antwoord kan geven, anders dan dat hij de vraag warrig en cryptisch vindt. Ieder ander antwoord in deze zal zijn gebaseerd op giswerk en voor de ware wetenschap dus van nul en generlei waarde.
Ad 2: Waarom zou iemand, die het boek van GST niet heeft gelezen, NIET kunnen meepraten over de Indische geschiedenis v.w.b. het thema “mestiezen”? Als de schrijver zijn kennis over het thema alleen uit dat boek kent, dan getuigt dat toch ook van een zekere kennisarmoe.
Het doet mij denken aan een grapje uit mijn militaire diensttijd, waar gespot werd over Ritmeesters der Huzaren, die als dom golden.
Het grapje: “De Ristmeester zou jarig worden en zijn manschappen bespraken wat voor cadeau de Ritmeester wel zou willen hebben. Na veel beraad kwam een huzaar met het voorstel om voor de Ritmeester een boek te kopen. Dat leek iedereen een goed idee, tot dat eentje zei: “De Ritmeester heeft al een boek”.
Erratum bij ad 2: GST = JGT
Ach, ik gaf een juist antwoord op de verkeerde vraag! een zgn Type III-fout ook wel error of the third kind genoemd? Komen we daar met Wikipedia uit? Ik betwijfel het.
Maar wie de schrijvers zijn, die evenals JGT over Mestiezen in de VOC-tijd schreven, wordt in de dubieuze reactie in het midden gelaten. Dat is toch een evident blijk van kennisarmoede. Dan ben je blijkbaar niet in indie geworteld, ondanks het Indisch uiterlijk.
Afgezien van dat, als het over slaven gaat, waarom wordt er dan niet gesproken over de vrijgemaakte slaven. Deze vrijburgers vestigden zich in de Ommelanden van Batavia. Men noemde hen Mardijkers zoals in Tugu of Depok
Ik kreeg twee jaar geleden een interessant boekje cadeau: Depok – De erfenis van Cornelis Chastelein (1657-17149 aan zijn vrijgemaakte Christenslaven- .
Waarom wordt aan vrijgemaakte Christenslaven geen aandacht geschonken of is het niet politiek correct binnen de grachtengordelroos over vrijgemaakte christenslaven te discussiëren? Daar werd iets goeds verricht.
Hadden deze vrijgemaakte slaven ook een njai, leefden ze in concubinaat dwz namen een inlandse tot vrouw? In het boek van Jan-Karel Kwisthout komt er een andere Indische werkelijkheid naar voren. Er werd klaarblijkelijk normaal getrouwd!
Foei toch zou Baaij c.s. kunnen zeggen. Dat zijn boeken die de markt voor Njaaiers bederven, zegt een dolende intellectueel met kennisarmoede
Vd Broek, u leeft in uw eigen wereld. Het is wat PdlCroix zei. Als het vaag en cryptisch hoe kunt u dan antwoord geven.
En dan nog een latere reactie van u: juiste antwoord op een verkeerde vraag. Is wel heel komisch.
Waar het over ging is dat u zich af vroeg als u ,als 6dre generatie, wel kon identificeren met Ernst Jansz, als representatief vb van een Indo.
U gedrag is mogelijk echt indisch, kan ook niet anders u als echte Indo :6de generatie.
Ik heb al vaak gezegd wat ik vind van uw onderzoek en beeld van de Indo en Indisch. Dat verander niet veel al kunt u lezen
Noordin citeert: “U (PvdB) kunt zich moeilijk een voorstelling maken van Indo’s die zijn voortgekomen uit Chinese, Japanse of andere Aziatische wortels, of Indo’s met niet alleen een inheemse, maar ook een Oost-Aziatische achtergrond.”
Hoezo is moeilijk een voorstelling te maken van Indo’s met een Chinese achtergrond? Uit stamboomonderzoek blijkt nota bene een Chinese voorouder. Dat staat ook expliciet vermeld op de pendaftaran van mijn vader, die hem tijdens de Japanse bezettingstijd werd uitgereikt en waarvan ik het origineel in mijn bezit heb.
Daarnaast was mijn tante Chinees. Als ik mijn neef zie, kan ik me dus wel degelijk een voorstelling maken van een Indo van Chinese afkomst. Dat is geen kwestie van intellect, maar van simpele waarneming en familiegeschiedenis.
Als iemand iets niet begrijpt, kan die persoon dat toch gewoon vragen? In plaats daarvan draaft men door met eigen veronderstellingen die als feiten worden gepresenteerd. Als zesde generatie Indo-Europeaan/Euraziaat mag ik me dan toch in gerede afvragen waar deze discussie eigenlijk over gaat?
Hoewel de gestelde vraag onduidelijk is, was mijn eerdere antwoord onder meer gebaseerd op het werk van Jean Gelman Taylor. Er wordt nu gemakshalve verondersteld dat dit het enige boek is dat ik heb geraadpleegd. Die X-aanname is, zoals gewoonlijk, volstrekte kul.
Ik schreef: “…dan ben je blijkbaar niet ‘In Indië geworteld’, ondanks het Indische uiterlijk…” Een goede verstaander en Indië kenner begrijpt dat dit een verwijzing is naar het boek van Hans Meijer “In Indië geworteld” en dan specifiek naar het eerste hoofdstuk.
Een cryptische vraag verdient immers een cryptisch antwoord!
Trouwen. mijn achtergrond is nog geen onderwerp van systematisch onderzoek, de prioriteiten liggen anders, maar dat heb ik al eerder beweerd.
Noordin schreef 19 december 2025 om 14:04: “Vd Broek, u leeft in uw eigen wereld. Het is wat PdlCroix zei. Als het vaag en cryptisch hoe kunt u dan antwoord geven”.
Tja …. met wollige taal en veel omtrekkende bewegingen uitgevoerd achter rookgordijnen probeert de heer Van den Broek zich weer uit een benarde situatie te wurmen waarin hij zichzelf heeft gemanoeuvreerd.
Bekende tactiek van de geleerde, maar wennen zal het nooit.
“Bekende taktiek van de geleerde, maar wennen zal het nooit.”
Ik geloof dat men die taktiek een Woordsalade noemt.
A.Olive
De heer Van Den Broek moet ontzettend veel tijd hebben om te schrijven over zijn overpeinzingen betr. vele onderwerpen.Het is een exercise in futility. Veel geluk daarmee. Je kan beter wat meer tijd besteden met het kopen en verkopen van stocks en bonds in de stockmarket, dat is een meer productieve bezigheid.
Ik waardeer het ten zeerste de ongevraagde bemoeizucht van ‘Anoniem’ aangaande mijn vrijetijdsbesteding. In tegenstelling tot Anoniem houd ik me echter bezig met zaken waar ik echt verstand van heb.
Hij mag een simpele ziel zoals ik eens uitleggen hoe hij in hemelsnaam ‘bonds’ (obligaties) koopt en verkoopt op de ‘stock market’ (aandelenbeurs). Dit is toch een schoolvoorbeeld van “exercise of …..”, nou laat dat maar.
In 1950 hadden wij in Manokwari als buurman oom Johan Ariks, een Papua leider en ridder in de orde van Oranje-Nasau.
Zijn vader was een slaaf in het Wisselmeren gebied van de Vogelkop van Niew Guinea en bevrijd door de predikant van Hasselt.
Oom Ariks sprak goed Nederlands en is zelfs op bezoek bij de koningin geweest.
In 1967 werd hij gemarteld door de Indonesiers en stierf in hun gevangenis.
Oom Ariks behoorde niet tot de Indische gemeenschap maar had een gezamelijke geschiedenis met ons, net als de Molukkers en Papuas in Nederland.
A.Olive
Waar komen wij vandaan? Nou, mrMertens wij zijn ontstaan in archipel dat betekent niet automatisch dat wij allemaal uit de inheemse of inlander zijn ontstaan of direct daarvan komen.
Wat is het toch met jullie Indo’s? Iemand heeft over slaven dan neemt iedereen aan dat het een inlandse of inlander is, en daar nog van afstammen? Laten we ook maar niet praten over de baboe/njai rage……of een Indo is iemand met alleen inheemse Indonesisch bloed afstamming onzin……
En ook de archipel was zo divers. Slaven waren niet alleen inlanders maar ook Japanners,Chinezen,etc. als we al over Batavia spreken in de vroegere periodes . En Mr Mertens er is genoeg bewijs waarbij Europeanen en Indo-European met inheemse en etnische minderheden zoals Chinezen trouwedn vooral aan het begin van 20ste eeuw werd er veel meer getrouwd dan voorheen. En die zogenaamde kraton elite of de inheemse adel konden ook gewoon concubines zijn. Was het maar zo zwart wit maakt het allemaal wel makkelijker voor u en gelijk gestemde.
@Noordin; ‘ veel meer gerouwd(!) dan voorheen etc.’- Oh ja; bewijs! Svp een foto copy/ document waaruit blijkt, dat uw voorvader met uw voormoeder getrouwd is- Lees Cottaar/Willems; Indische Nederlanders; Onderzoek naar beeldvorming. ‘het concubinaat was een belangrijk verschijnsel in de Nederlandse samenleving in Nederlands Indië’
Citaat Dhr. Mertens: “Het concubinaat was een belangrijk verschijnsel in de Nederlandse samenleving in Nederlands-Indië.”
Ach, heer Mertens toch! U dient de zaken volledig te benoemen in plaats van selectief te citeren.
Cottaar en Willems schrijven, direct na uw citaat: “Een belangrijk deel (hoe groot?) van de Indische Nederlanders stamt uit deze niet door kerk en gezag gesanctioneerde verbintenissen (6). Vooral militairen, die tot 1895 ongeveer de helft van de Europese mannen uitmaakten, leefden in concubinaat. Het waren overigens niet alleen militairen die in concubinaat leefden. Ook veel ambtenaren (zowel lagere als hogere) hadden een ‘njai’.”
Worden deze uitspraken ondersteund door concrete cijfers? Is er kwantitatief onderzoek verricht naar de omvang van het verschijnsel concubinaat? Dat lijkt mij sterk.
Is hier niet veel meer sprake van het feit dat het Gouvernement en de Kerk deze kwalijke praktijken met de mantel der onverschilligheid toedekten?
Dan worden Indo-Europeanen/Euraziaten, figuurlijk gesproken, weer ge-njaaid waar ze bijstaan.
Er worden cruciale elementen over het hoofd gezien die de sociale en juridische positie van deze nakomelingen (Indo-Europeaen/Euraziaten nuanceerden:
1. Buitenechtelijke nakomelingen werden destijds door hun vader erkend. Dit werd wel degelijk via aktes geregistreerd. Hoe zit het met de analyse van deze geregistreerde documenten?
2. Daarnaast konden niet-erkende nakomelingen via Gelijkstelling tot de Europese klasse worden gepromoveerd, de zogenaamde Staatsblad-Nederlanders. Over hoeveel personen gaat het hier precies?
3. Het Gouvernement maakte ook gebruik – eigenlijk misbruik – van deze a-sociale situatie. Niet-erkende zonen van militairen en inheemse vrouwen kwamen terecht op de militaire Pupillenschool. Ze vormden zo een goedkoop arbeidsreservoir voor het KNIL.
Wellicht door plaatsvervangende schaamte worden deze elementen niet gememoreerd door Cottaar en Willems.
N.B.: Heden ten dage wonen in Nederland, maar ook daarbuiten, veel jongeren ongehuwd samen. Uit zo’n relatie worden kinderen geboren. Wordt er dan over concubinaat en bastaards gesproken? Of worden deze negatieve etiketten, inclusief de term ‘njai’, uitsluitend toegepast op het koloniale Nederlands-Indië?
Wordt het dan niet tijd om het verschijnsel concubinaat in samenhang met buitenechtelijke, niet-erkende nakomelingen en de Njai systematisch en verantwoord te bestuderen?
Geschiedenis is een te serieuze zaak om dit alleen aan historici van het niveau Baaij over te laten.
Ik heb wat gesnuffeld in het archief van het Korps Pupillen
Veelal werden de namen van de vader genoteerd bij binnenkomst.
Hoeveel vaders hadden hun zoon niet erkend ?
Maar dat de korpsleiding de doorgekregen vadersnaam accepteerde. Bijv door in de militaire archieven die vader te vinden ?
In mijn familie heb ik een voorvader die 6 zonen naar het Korps Pupillen stuurde. De erkenningsprocedure was niet nodig omdat hij gehuwd was met een Javaanse vrouw.
Overigens, heb ik een andere voorvader die 2 huwelijken sloot .
Met een Inlandsche vrouw en een Chinese vrouw. Scans van die actes heb ik.
—
Het waren een of twee ouders of de voogden die de kinderen stuurden naar de militaire school. Om ze scholing te geven, nederlands te leren, een vaste baan met salaris bij het leger, opgroeien met indo-europese kinderen, godsdienstig onderricht.
Pupillen – van den Broek schreef 8 december 2025 om 00:21:
“Ach, heer Mertens toch! U dient de zaken volledig te benoemen in plaats van selectief te citeren”.
Tja … het moet toch bekend zijn bij alle trouwe bezoekers van I4E dat de heer ing. R.L. Mertens, gedreven door zijn pathologische belandahaat, een loopje neemt met de waarheid als hij daarmee zijn overbekende mantraatje kan uitventen.
Maar goed. Hier volgen mijn gobangs in de zaak.
Bij algeheel gebrek aan Europese vrouwen lag het voor de hand dat de Europese man zijn heil en genot zocht bij de inheemse, waarvan het gros toch ook niet bepaald lelijk en plomp was.
Dat de Europeaan in de meeste (dus niet in “alle”) gevallen zijn njai niet voor wet en kerk trouwde zal te maken kunnen hebben met de “nette” (Indo)Europese samenleving die een “mevrouw” geworden inheemse niet in haar kringen duldde.
Wie netjes met een inheemse was getrouwd kon in de ambtenarij en zeker in het bedrijfsleven zijn promotiekansen wel schudden. Dat overkwam mijn totok opa van moeder’s zijde, Havenmeester 2de klasse, laatstelijk van Semarang, die nooit Sjah Bandar Kelas Satoe kon worden en daarmee havenmeester van b.v. Soerabaja en Batavia, omdat hij netjes was gehuwd met een inheems meisje uit Banjoewangi, mijn lieve omi.
Koloniaal Jan Fuselier, kwam helemaal niet aan een (Indo) Europese vrouw. Die werd tot in de vorige eeuw beschouwd als “uitschot” waarmee de “nette” charistelijke burgerij zich niet wilde associëren.
In zijn boek over het tangsileven bij het KNIL schreef wijlen kolonel Heshusius dat Jan Fuselier een huisje buiten de kazerne mocht betrekken wanneer hij zijn njai of moentji voor kerk en staat huwde. Dat was een goede incentive om zijn verbintenis netjes te regelen. Hoe trots Jan op zijn inheemse vrouw kon zijn, bewijzen de foto’s die zijn gemaakt van hem in full uniform met Atjehbintangs met haar in mooie sarong en kabaja.
Van den Broek: “Het waren overigens niet alleen militairen die in concubinaat leefden. Ook veel ambtenaren (zowel lagere als hogere) hadden een ‘njai’”.
Klopt. Hij mag de planters in de “cultures”- onder wie veel totok “Deventenaren” – aan het rijtje toevoegen. Van een oud Deliplanter hoorde ik dat onder zijn collega’s een Japanse huishoudster zeer populair was. Misschien gaven die meer status dan een lokale bijzit.
Sodom en Gomorra in Indië.
Doe-i-lah.
Noordin schreef 6 december 2025 om 00:54: “Wat is het toch met jullie Indo’s?”
Nou, nou meneer Noordin, niet generaliseren hoor. Zeker niet in reactie op een schrijfsel van de heer ing. R.L. Mertens. Die moet u zo langzamerhand toch ook kennen.
Mijn ooms hadden in de jaren 30 v.d.v.e grote problemen om toestemming te verkrijgen van de familie van hun vriendinnen , voor een huwelijk .Het grootste bezwaar van die ouders uit gegoede Indische kringen , betrof de huwelijkse staat van onze kakek & Nenek .De oplossing: die twee oudjes die al 40 jaar samenhokten moesten naar het altaar gesleept worden en een keurig Europees huwelijk afsluiten .Zo gezegd zo gedaan ! En toen konden die ooms wel trouwen met hun scharrel .Hypocriet ? Ach ja ,het waren andere tijden .
Tja Bung, in Nederland werd in het zelfde tijdsgewricht ook volop “over de puthaak” getrouwd. De uitdrukking stamt uit de veenkoloniën. De verliefden aldaar werden voor eeuwig met elkaar verbonden door een sprong over de puthaak die de voorman hen voorhield.
Overigens ben ik van mening dat de Njai (wat een rotwoord vind ik dat, heel denigrerend) vaker beter af was dan haar sexegenoten bij Kromo in de kampong. Bij haar toean had ze vaak ook een hogere sociale status verworven. Hoe hoger de positie van haar toean, hoe meer respect ze verwierf in de kampong.
Andere tijden …. en welbevinden is altijd relatief.
Nou, nou, in de vergelijking met Sodom en Gomorra klinkt toch de stem van de heer Mertens door: ‘blanda boesoek’(rotte blanke), enzovoort. Onze zedenprediker vertelt zijn mantra, maar is dat ook werkelijk zo?
Hoe waren de zeden en gewoontes in Nederlands-Indië van toen? Die werden toch bepaald door de koloniale witte elite uit de Verenigde Nederlanden en later door migranten uit het Koninkrijk der Nederlanden?
Men kan altijd verwijzen naar de voormoeders, maar het waren toch de “Hollandse” voorvaders die hun handen niet thuis konden houden en kinderen verwekten in een buitenechtelijke relatie.
Daarbij worden personen in hoge posities door historici buiten beeld gehouden. In het boek De Indologen, ambtenaren voor het Oosten 1825-1950 komt het onderwerp ‘Troostmeisjes’ bijvoorbeeld helemaal niet aan bod. Het lijkt mij toch een veel belovend geschiedkundig onderzoek om de amoureuze handel en wandel van het Binnenlands Bestuur (residenten en controleurs e.d. ) te achterhalen.
Het geeft maar aan dat er sprake was van een dubbele moraal, die wordt doorgetrokken in de koloniale geschiedschrijving. We worden wederom ge-njaaid.
Kan de Zedenpolitie het woord Njai in navolging van andere politiek incorrecte woorden niet veranderd worden in “tot concubinaat gedwongen vrouw”. Dat klinkt veel sympathieker?
Als je getrouwd bent dan refereer je jouw echtgenote met je vrouw zo en zo. Als je samen leeft dan kan je het over jo partner hebben.
Nou vraag ik me af hoe in die tijd een man naar zijn concubaat refereert. Zegt hij dan:”Dit is mijn njai zo en zo.”
A.Olive
Pierre H. de la Croix schreef op 8 dec. om 21:31: “Bij haar toean had ze vaak ook een hogere sociale status verworven.”
Het lijkt dat het juist andersom is bij mij. Het is mijn vrouw die mij respectabel maakt. Ik hoor iemand wel eens zeggen: ” Oh ik weet wie je bent, je bent de man van Jean.” En dat notabene soms op mijn eigen veteranen kumpulans.
A.Olive
Bob Dylan sings:
“Everybody has to serve somebody.
Well, it may be the devil, or it may be the lord.”
A.Olive
Mijn oude kakek zei altijd over zijn njai “” Dit is mijn vrouw !”” Toen ze eenmaal na 40 jaar NETJES getrouwd waren op de Hollandse manier , hoe noemde kakek haar toen ? “” Dit is mijn vrouw !””
Wetenschap begint bij het stellen van vooral diepzinnige vragen, wordt wel eens beweerd op dit blog. Maar als die vragen eenmaal zijn gesteld, moeten ze ook beantwoord worden. Anders geldt de stelregel: “Worüber man nicht sprechen kann, darüber muss man schweigen,”. Geen holle retorica maar daden.
Baay en de Cultuurpolitie spreken niet over ‘slaven’, maar gebruiken het modieuze en politiek correcte woord ‘tot slaaf gemaakte’.Werd deze term op het voorhoofd van de slaaf of slavin geschreven? Nee toch?
De VOC borduurde voort op de slavenhandel die al in Oost-Indië heerste, maar breidde deze handel op industriële wijze uit – een kwestie van schaalvergroting. Want hoe moesten de specerijen anders verbouwd, geoogst en verhandeld worden, daarbij een vorstelijke profijt makend?
Inlanders werden tot slaaf gemaakt, verworden tot koopwaar en dienden als zodanig behandeld te worden. Zo ging dat in die tijd.
Waar handel is, is er registratie. Zoals mij bij de Padvinderij geleerd werd, werd er boek gehouden. De koopmannen van de VOC moesten immers verantwoording afleggen aan de Heren Zeventien, de centrale directie in de Verenigde Nederlanden.
Slaven werden gekocht en op de plantages (perken) te werk gesteld. Er was sprake van bezitsoverdracht, dus er werd een akte, nu een ‘faktuurtje’, opgesteld en geregistreerd. Dat alles staat keurig beschreven in de boekhouding van de VOC. Iemand met een Middenstandsdiploma zoals ik, kan met enige moeite en begrijpend lezen dit wel ontcijferen.
Er zijn ook andere manieren om informatie (data) te vinden. Een lidmaatschap van de Indische Genealogische Vereniging IGV kan uitkomst bieden; de leden zijn zeer competent.
Daarnaast zijn er bronnen zoals Roosjeroos.nl . Het probleem is dat Roosjeroos niet alle gegevens van een geboorte-, huwelijks- of overlijdensakte akte vastlegt. Dan dient de originele akte bekeken worden bij de Church of the Latter-Day Saints LDS of Mormonenkerk.
Door al dat gewroet in de archieven kom je wel tot de ontdekking wie en wat de voormoeders waren. Daarvoor hoef ik niet naar Indonesië, maar naar Nederland te reizen.
Zouden mijn voormoeders Njai/Concubine/Slaaf/Bijzit * etc geweest zijn , dan zou dit toch in een verantwoord economisch-geschiedkundig kader geplaatst dienen te worden.
Blinkt de televisieserie Sporen van slavernij daarin uit.? Ik waag het te betwijfelen.
Deze uitzending is net geweest.
Gemist?
Kijk toch met deze link…
https://npo.nl/start/serie/sporen-van-slavernij/afleveringen/seizoen-2/sporen-van-slavernij_3/afspelen
https://decorrespondent.nl/11761/de-slavernij-in-de-oost-gaat-eindelijk-onderdeel-uitmaken-van-ons-bewustzijn-constateert-onderzoeker-reggie-baay/ec1edb8f-f448-080a-2fdb-c7e55cb43df0
Met zijn boeken over de njai en slavernij in de Oost wil Reggie Baaij zeggen dat de (elke?) Indo(Europeaan) slavenbloed (njai/slaven) heeft. Dat heeft Baaij met zoveel woorden verklaard in een lezing. Maar wij zijn daarvan (nog) niet bewust. In de zaal klonk daarom ook ongeloof en misnoegen.
Dat vind ik een krasse uitspraak van Reggie. Ik ben dus ook een van die ongelovigen.
Dat elke indo Indonesische voorouders heeft is heel veel waar.
Voor hen die het wil weten: Wieteke van Dort is ook een nazaat van deze stamvader Johannes Arnoldus Melchior Reep.
IGV deed mee met het vooronderzoek: https://igv.nl/de-indische-roots-van-ernst-jansz-bij-omroep-max/
Reggie is een aardige vent, maar ook koning Eenoog.
Wellicht komen er ooit nog studies die andere beelden schetsen van njai’s en slavernij. Niet dat ik zit te wachten op andere beelden, maar zo moet het nu eenmaal gaan in de wetenschap: meerdere invalshoeken, meerdere perspectieven, meerdere conclusies. En dat is goed. Eén iemand die vertelt hoe het is geweest, is wat mager. Vergelijk het maar met eten. Alleen al voor sambel goreng boontjes bestaan er 575 recepten.
@Gerard; ‘wat mager etc.’- Lees Smeltkroes Batavia; de VOC tijd! Geen officiële huwelijken. Wel samen leven etc. Hun kinderen werden toen Inlandse(!) kinderen, bastaarden/ mestiezen genoemd. Ook in de latere periodes tot aan: kinderen van Pa van der Steur! Lees H van Kol 1903 : Uit onze Koloniën! Alleen de kinderen die door hun voor/vaderen zijn ge-echt, met bv. ook een omgekeerde naan Rhemrev ipv. Vermehr, waren Europeanen. Anders Inlander gebleven.- We zijn (maar)met ca. 20o.000 naar Ned. gekomen. Volgens prof.Wertheim zijn ca. 6 á 7 miljoen Indo’s daar achter gebleven!
Ben ook gaan wroeten in mijn familie -geschiedenis , uiteraard op zoek naar slaven! Ja als je geen slaaf/ slavin in je familie hebt gehad , doe je gewoon niet meer mee met de grote mensen .Ik kwam wel een lading tuig tegen in mijn familie maar dat verbaast mij helemaal niets , ben zelf ook niet helemaal kosjer .Maar slaven ? die ben ik niet tegengekomen , wel een slavenhandelaar maar die telt niet .Toch effe met si Reggie gaan praten , die schudt wel een slaafje uit de linker of de rechter mouw .
Tja …. de nieuwste hobby: Wroeten in het verleden …. kijken wat WIJ toen verkeerd hebben gedaan ……. wentelen in schuldgevoel …….. excuses aanbieden voor de zonden van de voorvaderen …. en dan met voldaan gevoel naar bed en lekker tidoeren of zuchten onder eeuwig plaatsvervangend berouw.
Ik heb het boek “De Njai” van Reggie B. niet gelezen. Geen zin in. Weet dus niet of hij met een royale armzwaai ALLE Indo’s tot dochters en zonen van een Aziatische slavin heeft gemaakt. Ik hoop van niet. Ik hoop dat hij genuanceerd heeft beschreven wat er toen, vanaf de landing van Keesje de Houtman met zijn uitgeputte mannen op de rede van Bantam, wél geschiedde tussen de Europese mannen – niet per se alleen Hollanders en Zeeuwen – en de lokale schoonheden.
Hamvraag dus, wat mij betreft: Was iedere “Njai”, c.q. een in concubinaat met een Europeaan levende vrouw uit de Indische archipel, Ceylon, de Coromandel Kust, etc., een “slavin”, een rechteloos wezen gekocht op een lokale slavenpasar of geroofd na een gewonnen schermutseling met onwillige inlanders? Ik denk van niet.
Ik denk dat er naar “rechtspositie” (c.q. niveau van persoonlijke vrijheid/wilsbeschikking van de concubine) én naar persoonlijk welbevinden buiten en onder de klamboe van haar toean, diverse soorten “Njai’s” kunnen worden onderscheiden.
Hot Dammit! Ik voel me ook nog steeds een slaaf in deze ratrace waarin ik leef. Het is wel zeker dat ik een afstammeling ben van een slaven familie. No king here, but the slaves remain.
Heer Robert, de meesten van ons op I4E zitten niet meer in de ‘Rat Race’ want we werken niet meer voor ons bestaan.
Waar we wel in zitten is een ‘Race To The End’. En dan al.
A.Olive
@Gerard;’eenoog etc.’- Een deskundige die zich in deze materie heeft verdiept! In de VOC periode was ca.75 % van de bevolking rondom Batavia: slaven! Mi zijn de ontstane Indo’s, tot aan de slavernij afschaffing 1863, voortgekomen uit verbintenissen met slavinnen. Daarna veelal uit verbintenissen met bedienden. Rechtsgeldige huwelijken een zeldzaamheid! – Toon mij een (foto) huwelijksacte van een Europeaan met een Inlandse?
@PierredelaCroix: ‘wroeten etc.’- Maloe/ valse schaamte? Voor- moeders afkomstig uit de kraton…..Zeker niet zomaar slavinnen/ baboe’s! Stel je voor zeg; neen neen!
@ dhr Mertens citaat “Geen officiële huwelijken. Wel samen leven etc. Hun kinderen werden toen Inlandse(!) kinderen, bastaarden/ mestiezen genoemd”.
Kan dhr Mertens aangeven op welke blz in het betreffend boek deze bewering staat?
Kennelijk lees ik “Smeltkroes Batavia Europeanen en Euraziaten in de Nederlandse vestigingen in Azie” van Jean Gelman Taylor (1988) op een andere manier, niet begrijpend?
@PetervandenBroek; ‘welke blz.etc.’- Ik heb het zelf meegemaakt/aangehoord: Soerabaja 1945/’49, hoe belanda’s zich denigrerend over ons/Indo’s spraken! – ‘tot slaap gemaakt…dan ben je toch slaaf!’
ronmertens schreef 2 december 2025 om 09:54: “@PierredelaCroix: ‘wroeten etc.’-”
Ik ben er aan gewend dat de heer ing. R.L. Mertens met zijn nauwe denkraam niet anders kan dan afgezaagde mantraatjes debiteren.
Nu toch iets nieuws. Maar wat wil hij met zijn schrijfsel van 0954 uur suggereren en waarom? Het was nog vroeg, hij moet na een lekker nachtje tidoeren en een eerste kopi toebroek toch enigszins helder van geest zijn geweest?
Ik kan de suggesties van de heer ing. R.L. Mertens aan mijn adres met gemak weerleggen, maar doe dat niet. Want pertjoema. Vergeefse moeite. Soedah, laat maarrr.
wanasepi schreef 2 december 2025 om 07:21: “Heer Robert, de meesten van ons op I4E zitten niet meer in de ‘Rat Race’”
Where have all the real Indo’s gone,
gone to grave yards everyone?
@PierredelaCroix: ‘weerleggen etc.’- Oh ja? – Je huid tint was in Indië belangrijk! Hoe donkerder, hoe meer discriminatie! (lees prof Wertheim over Kolonialisme) De donkere Indo’s, maar met een sierlijke(!) Europese naam, trachten met geaffecteerd ABN Nederlands hun positie te waarborgen. Zij, die in Nederland zijn geweest en met blanke echtgenote terug kwamen, waanden zich volbloed(!) Nederlander te zijn. – zie de act van tante Lien show
Ho, ho, heer Mertens, U bent zelf begonnen over het boek “Smeltkroes Batavia” van Jean Gelman Taylor. Het is daarom niet opportuun van onderwerp te veranderen, we blijven bij Uw mantra
Wellicht begrijp ik het boek van Jean Gelman Taylor niet, uit geschiedkundige en persoonlijke belangstelling (what eats me) opent haar boek ongekende perspectieven over de Mestiezenmaatschappij in het voormalig Nederlands-Indie. Dat zegt toch iets over Onze eigen geschiedenis?
In de hoogtijdagen van de Indische familie-allianties waren de vrouwen van Gouverneur-Generaals Baud (1833-1836), Markus (1841-1844) en J.J. Rochussen (1845-1851) Mestiezen (respectievelijk Ursanna van Braam, Wilhelmina Niclasina Cranssen en Elisabeth Charlotte Vincent).
Dit veranderde in de 19e eeuw: de VOC-samenleving en daarmee de mestiezencultuur werden langzamerhand vernietigd en er ontstond een nieuwe koloniale maatschappij (zie hoofdstuk 5 van het leerzame boek).
Dit gold voor de elite in de mestiezenmaatschappij, dat wil natuurlijk niet zeggen dat onder de voormoeders van de elite geen slavinnen waren.
Maar hoe verging het de Mestiezen die niet tot deze elite behoorden (kleine Boeng?) , wat gebeurde met hen in de 19de en begin 20ste eeuw? Dat heeft toch zijn invloed op ons bestaan anders dan de ver-van-mijn-bed show van de influencer Baay en de Zedenpolitie. Past de modieuze belangstelling voor ons slavenverleden niet naadloos in een neo-ethische politiek, l’historie se repète ?
Worden wij niet door Baay een oor aange-njaaid?
PvdB: 6de generatie en kleinkind van een Indonesische van moederszijde
correctie : L’histoire se répète… mijn Frans is niet wat het geweest was en het was al weinig, zo weinig dat Frans geen eindexamenvak werd.
@vandenBroek; ‘ho ho etc.’- Hoe zo; veranderen van onderwerp? Mestiezen, Liplappen, Inlandse kinderen, Halfbloeden, (kleine) Boengs etc., zo werden wij Indo’s in de hele Indische geschiedenis in diverse geschriften/boeken vastgelegd! – Uit Erwin Berghaus/H.Martin: Paradijsvlucht 1935: blz.149; Mata Hari was een Javaanse halfbloed. De huid ‘iets over belicht, niet meer mals bruin, maar ook niet blank; ze schemert gelig -rose, zoals de perziken, die aan abrikozen herinneren, wanneer de ogen u eens aankijken, schijn de pupil dierlijk groot…!’
@PierredelaCroix; ‘door Allah’s wil etc.’- Oh ja? Ook nog leed vermaak over de bandjirs op Sumatra?
Ho, ho dhr Mertens verwijst zelf naar het boek “Smeltkroes Batavia” en daar borduur ik op voort. Je mag hem alles verwijten maar niet dat hij consequent redeneert.
Het boek van Jean Gelman Taylor gaat over Euraziaten zoals U en ik en hoe de Mestiezen gemeenschap zich in de loop der Eeuwen ontwikkelt.
Nee hoor, dan wordt er uit een vaag boekje uit 1935 geciteerd, maar is dat incidenteel of geeft dat een patroon aan?
Waarom wordt niet interlectuelen zoals Joop van den Berg of Guus Cleintuar geciteerd. Cleintuar schrijft over de “Vernederlandsing van Mesties naar Indisch Nederlander. Dat geeft duidelijkheid
Er wordt wel luid rond geblazen dat de jonge generatie van Tussen-Wal-en-Schip zich bewust wordt van hun slavernij verleden, maar wanneer worden Euraziaten zich bewust van hun eigen verleden, anders dan slaaf navolgen van valse profeten.
Wanneer schudden Euraziaten het kleed af dat ze zelf ge-njaaid hebben en houden zich bezig met hun Geschiedenis
Slavenbloed? Hoe ziet dat eruit? Is het “slechter” dan normaal bloed?
Anoniem, het lijkt op arbeiders bloed maar wel beter dan pedobloed.
@ellen; ‘njai/slaven etc,’- Ongeloof en misnoegen: valse schaamte! Waar komen wij anders vandaan? Uit respectabele(!) verbintenissen met de Inlanders? Uit: Inlandse kraton/elite verbintenissen? – Toon aan/bewijs; trouw akte etc.!
Dhr Mertens draait door. Kennelijke heeft hij nooit genealogisch of ander onderzoek gedaan. De eerst stap bij genealogisch onderzoek is de web site roosjeroos.nl te raadplegen. Deze heeft geboorte- huwelijk- en overlijdensaktes uit het voormalig Nederlands-Indie vastgelegd.
Het probleem van roosjeroos is dat niet alle gegevens uit bijvoorbeeld overlijdens aktes zijn vastgelegd, zoals tijdstip van overlijden, beroep van de overledene, de ouders van de overledene en het beroep van de ouders.
Daarnaast valt er veel af te dingen op de systematiek of gebrek aan systematiek van de registratie van de plaats van overlijden, we zijn niet interlectueel bezig, toch?
De originele aktes worden geraadpleegd op familysearch.org of in een family-center van de Mormonenkerk (Churh of the Latter-Day-Saints). Bij hun bid ik wel mee , maar om voor te bidden is nog een bridge too far.
Er is een tijd geweest dat volgens het Nederlandse Burgerlijk Wetboek van 1838 iedereen die in Nederland en in de kolonie was geboren Nederlander was. Dit betekende dat vrijwel de gehele bevolking van Nederland en van de kolonien de Nederlandse nationaliteit bezat, maar slechts een klein deel beschikte over een paspoort. In 1893 verloor het Inlandse deel van de bevolking het automatische Nederlanderschap en in/vanaf 1910 was/werd dit deel Nederlands onderdaan. Er kwam daarna voortdurend wetswijziging v.w.b. de status van de inwoners van Indie.
Weet u nog over het hoe en wat van de Indische geschiedenis (inclusief de slaven)?
Wat slaven betreft: zou je aan het uiterlijk van nazaten van slaven kunnen zien dat voorouders slaven waren? Zijn nazaten bijvoorbeeld donker, vrij klein of juist groot, hebben neus en lippen een bepaalde vorm, hun haar heeft iets opvallends enz?
Of kan je niet spreken van typische uiterlijkheden van slaven en hun nazaten? Of mag je zulke vragen tegenwoordig niet meer stellen?
Uiterlijk? Tot grote teleurstelling van hen die graag in hokjes denken, is er geen enkel bewijs dat de ronding van uw neus, de volheid van uw lippen, uw huidskleur of zelfs uw lengte iets onthult over een mogelijk slavenverleden, laat staan een Njai als voormoeder.
Bovendien werden pseudowetenschappen als Gelaatskunde en Schedelmeetkunde misbruikt om racisme of Apartheid te rechtvaardigen zoals in Nederlands-Indie. We spreken dan helemaal niet over Eugenetica of rasverbetering, waar de Nazi’s in grossierden. Bij lezing van boeken zoals die van Louis Couperus was het denken en handelen van menig kolonist in Nederlands-Indië in essentie de Nazileer avant la lettre. Dat de nakomelingen van gemengde achtergrond hun woordkeus aanpasten is een ander verhaal.
Neem nou de theorien van Cesare Lombroso, die beweerde dat je geboren criminelen kan herkennen aan fysieke kenmerke. En nu hebben we de Gerard-leer
Typisch zo ’n simpele reactie van: nee hoor, dat kan niet, dat mag niet. Je mag niet eens denken aan zulke vragen, want dat is politiek niet correct.
Niettemin: er waren en zijn mensen die bepaald donker van huidskleur zijn en ogen, mond en neus hebben die gewoon ogen, neus en mond zijn, maar wel ogen, neus en mond die veel voorkomen in bepaalde streken en landen. Vraag is dan, als iemand bepaalde ogen, neus en mond heeft, of die persoon een of meer voorvaderen heeft die afkomstig waren uit bepaalde gebieden of landen. Voorwaar een keurige vraag.
Gerard,
Je vraag was of je nazaten van slaven kan herkennen aan hun uiterlijk.
Niemand verbied je dat te denken of te zeggen.
Maar als je zelf niet direct ziet dat het antwoord NEE is, dan zit je denkwijze in een verkeerde afslag.
Je maakt je te druk over het onderwerp slavernij ?
wbt Nederlandse burgers met een niet licht gekleurd Afrikaans uiterlijk , veel van hen hadden slaven-voorouders
In Afrika zijn er honderden miljoenen mensen met zo’n uiterlijk en zijn geen nazaten van slaven.
Maar het ging in dit topic eerst over slavennazaten uit Indië.
Velen hebben geen afrikaans uiterlijk, wel een indo-europees/aziatisch aanzien.
@Gerard; ‘neus en lippen etc.’- Kijk in de spiegel;
– idoeng pessek/platte neus? – Koeping lowoh/ flaporen?
– Koelit item/ donker huid?- Ramboet kriting/krullend haar?
*Dan kom jij niet uit de archipel
– Laat jij wel eens winden? * Dan kom jij zeker uit de Bovenwindse eilanden!
@ellen; ‘klonk ongeloof en misnoegen etc.’- Omdat velen nog steeds worstelen met onze achtergrond/afkomst; valse schaamte! Mijn kleinzoon; werd door een oude Indische dame/ 1e generatie, de vraag gesteld of hij ook van Indische afkomst is. ‘Ja hoor, ik heb ook Indonesische bloed in mij. Jij moet niet Indonesisch zeggen maar Indisch, antwoorde de vrouw. Ja maar Indisch is toch ook van Indonesische afkomst’, antwoorde mijn kleinzoon! De oude dame keek hem toen verwijtend aan….
Iemand van Indische afkomst heeft zowel Indonesisch als Europees bloed.
Iemand van Indonesische afkomst hoeft niet Europees bloed te hebben.
A.Olive
Het woord bloed vermijd ik altijd.
Ik zeg Indische afkomst. Dat is ook exacter in culturele zin en zegt ook meer over de directe voorouders
Als de context erom vroeg, heb ik wel eens gezegd Indonesische afkomst
Ik zeg meestal Indonesische roots/afkomst, ook omdat voor vele Indisch onbekend is. Of Europees/Indonesische afkomst. In het buitenland zeg ik over het algemeen: mixed European/Indonesian.
Ik denk niet dat er sprake is van grote worsteling. Dat komt omdat er bij de Indische gemeenschap juist sprake is van een mix van Europeanen en lokale Aziatische bevolking i.h.k. van kolonialisme. De Indische bevolking is niet DIRECT ontstaan uit slavernij, maar hun geschiedenis is wel VERBONDEN met het Nederlandse koloniale systeem in Ned. Indie.
@ellen;’niet DIRECT ontstaan uit slavernij etc.’ – Daar ligt juist onze oorsprong! Een VOC mannen wereld in een Inlandse wereld waarvan 75% slaven/slavinnen waren! Toen ontstonden de ‘mestiezen, liplappen, halfbloeden, Euraziaten etc’! En na afschaffing van de slavernij 1863 werden nakomelingen geboren uit het concubinaat/samenleven met Inlandse bedienden; de Njai’s. – Uiteraard werden in die periode ook onderlinge Mestiezen huwelijken gesloten; om zo nodig NIET te verinlandsen! Lees: JG.Taylor; Smeltkroes Batavia 1988(!) en recent Reggie Baay; Daar werd wat gruwelijks verricht 2021
note; Opmerkelijk is het dat nb. een Engels/Australische schrijfster over dit onderwerp/onderzoek heeft gedaan/ gepubliceerd!
Die 75% lijkt me niet juist. Er is geen bron daarvoor.
Antwoord aan heer Mertens. Het wordt ingewikkeld. De VOC kende geen slavernij (dat bestond niet in Europa). Maar het was een normaal feit in Azie onder de lokale bevolking. Bij relaties tussen Europese mannen en slavinnen was er geen/nauwelijks sprake van de slaafse staat: kinderen werden gewoon vrij verklaard, zeker als de vader een Europeaan was.
(Bron: Historisch Nieuwsblad)
“Een VOC mannen wereld in een Inlandse wereld waarvan 75% slaven/slavinnen waren! Toen ontstonden de ‘mestiezen, liplappen, halfbloeden, Euraziaten etc’!”
Jawel, maar betekent dit dat er al 75% slaven waren toen de VOC-mannen arriveerden….of…hebben die VOC-mannen eerst 75% slaven geïmporteerd om met vrouwelijke deel ervan te kunnen bijslapen…?
Ofwel: als er reeds 75% slaven waren toen de VOC ‘ers arriveerden, dan kunnen zij daarvoor niet verantwoordelijk worden gehouden. Toch?
Reggie Baay schrijft een “historische” roman over De Njai, gebaseerd op onderzoek naar 25 vrouwen en plotseling stammen alle Indo-Europeanen van slaven of lijken op slaven, tot slaaf gemaakten , concubine etc.
Als ik deze afstamming midden op de Dam uitroep, dan word ik toch in een dwangbuis door de Burgemeester van Amsterdam persoonlijk naar de Pieter Baan Inrichting gevoerd.
Iedere Indo-Europeaan/Euraziaat kan toch in zijn eigen stamboom ontdekken wie zijn voormoeder was. Mijn Nederlandse voorvader had een relatie met een vrouw met een Nederlandse achternaam, naar de achtergrond van deze vrouw (slavin, vrijgemaakte slavin, concubine etc is onderzoek gaande. een andere voorvader had een relatie met een tot nu toe onbekende vrouw, ook daar is onderzoek gaande.
Dan ga ik toch niet slaafs Reggie Baay navolgen? Ik laat me toch niet njaaien door hem.
Afgezien daarvan zijn er heel interessante studies over de slavenhandel ook van de VOC. Wat dacht U van de wervende titel “The World’s oldest Trade Dutch Slavery and Slave Trade in the Indian Ocean in the seventeenth century” met vele cijfertjes, of anders “Kleurrijk Tragiek”. Dat spreekt toch boekdelen!
Geboren in Indonesie, van Euraziatisch afkomst, Nederlandse nationaliteit en wonend in Italie
Als je vóór 27 december 1949 bent geboren, dan ben je niet in Indonesië, maar in Nederlands-Indië geboren.
Meisje Jansen kan zich in 1970 wel wel mevrouw Pieterse noemen,
maar als ze in 1975 met Pieterse is getrouwd, dan is 1975 het jaar vanaf wanneer zij zich Pieterse mag noemen.
Kan zijn dat zij al vanaf 1970 met Pieterse heeft samengewoond, maar dat maakt haar nog geen mevrouw Pieterse.
Wel een beetje accuraat zijn.
https://www.nporadio1.nl/nieuws/binnenland/f0c89622-b0b6-4a5a-bd5d-fa5454d8a59b/een-groot-deel-van-ons-slavernijverleden-in-azie-is-weggelaten-uit-ons-collectief-geheugen
Wij weten het niet of willen het niet weten.
Joden waren slaven in Egypte.
Mozes leidde hen naar het beloofde land.
Daar hebben Joden diverse volken en stammen uitgeroeid.
Joden werden verdreven uit het beloofde land en de diaspora en de pogroms begonnen.
Joden massaal afgeslacht in WWII.
Joden terug naar beloofde land. Regelmatig knokken met de omgeving.
Nog steeds knokken.
Een hele geschiedenis in een paar zinnen verteld.Zou dat ook mogelijk zijn met slavernij in de Oost. Of moet daarvan per se fulltime banen worden gecreëerd, honderden boeken over worden geschreven, duizendmaal excuses worden aangeboden en moeten Ind0’s elke dag verdwaasd in de spiegel kijken en zich schamen en pijn voelen en huilen?
Ofwel: wat is de bedoeling van al dat geouwehoer?
Niet dat ik tegen geschiedschrijving ben, maar schrijf dan een paar goede studies en dan voorlopig al. Maar niet dag in, dag uit blijven meieren over slaven zus, slaven zo.
Al.
Heer Gerard schrijft: “wat is de bedoeling van dat geouwehoer?”
De bedoeling is om het in te wrijven, dat velen van ons niet uit een smeltkroes komen maar uit een hogedrukpan.
A,Olive
“Wij weten het niet of willen het niet weten” is extreem gesteld.
Want hoe behandelt het Canon van Nederland, toch ons referentiekader of Collectief Geheugen, het slavernijverleden in Nederlands-Indie?
Het venster over de Verenigde Oost-Indische Compagnie vermeldt INDIRECT vormen van slavernij en dwangarbeid in Azië. Dan mag je van een eenvoudige middelbare scholier van de oude stempel niet verwachten dat die iets afweet van slavernijverleden. Jongere Indo’s hebben dit excuus niet, maar gaan wel op een heel bijzondere en interlectuele wijze om met ons slavernijverleden.
Dan gaan we niet doen alsof slavernij in Nederlands-Indie door de VOC is uitgevonden. Vaak wordt vergeten, dwz past niet in het dékoloniaal denken, dat slavernij allang bestond in Zuid-Oost Azie, dus ook voordat de kolonie Nederlands-Indie ontstond. Daarentegen heeft het VOC voor haar cultures wel het systeem van slavernij/verplichte arbeid op grootschalige en uiterst winstgevende wijze uitgebouwd.
Slavernij werd weliswaar officieel in Nederlands-Indie in 1860 afgeschaft maar hoe zat het dan met dwangarbeid? Lees maar het onovertroffen boek “Koelies planters en koloniale politiek – Jan Breman 1992
Koelie is afkomstig van het Hindoestaanse of Urdu woord “quli” en betekent oorspronkelijk “dagloner,” “ingevallen,” of “drager” (iemand die zwaar werk verricht). Kolonisten/kolonialen pasten de term toe op onbetaalde of zeer laagbetaalde arbeid die door Chinese en Indiase arbeiders onder dwang werd uitgevoerd en ingezet op plantages en in mijnen in de koloniën, zie ook contractkoelies. Het woord werd daardoor synoniem met uitbuiting, ras-onderscheid en onmenselijke arbeidsomstandigheden.
tot slaaf gemaakte van den Broek schreef:
28 november 2025 om 12:56 Koelie is afkomstig van het Hindoestaanse of Urdu woord “quli” en betekent oorspronkelijk “dagloner,” “ingevallen,” of “drager” (iemand die zwaar werk verricht).
Indisch rijmpje:
Langs de koele kali
Liep een kale koelie
Met een kilo kali
Op z’n kale koelie kop
@vandenBroek; ‘slavernij etc.’- Al lang bestond: in Europa/Ned.: de lijfeigenen!
Heel menselijk, van alle tijden, van alle culturen: willen vergeten dat cultuurgenoten hele erge foute handelingen deed.
Waardoor de volgende generaties het echt niet weten of bijna niet weten. Maar in het informatietijdperk wordt steeds meer bekend van hier en nu en toen.
Indische nazaten weten vaak niet dat ze een slavenafkomst hebben…. het was vergeten in de familieverhalen.
Ik kan niks achterhalen voor mijzelf. Mijn oudst bekende Europese voorvader – Duitser– moet meegevochten hebben in de Java-oorlog en ik neem aan dat hij kinderen had met een vrije Niassche vrouw.
Hoeveel % van de Indische nazaten in 2025 hebben een slavin als voormoeder ? 5 % of toch 10% ? Ik kan het niet inschatten.
Dit moet ongeveer het uniform geweest zijn van mijn Duitse voorvader in 1829 te Java komend
Wat zal die het panas hebben gehad in zijn pakean deftig.
Boeroeng. Ook een zogenaamde vrije vrouw was eerst een slavin. In geval van een toegestaan huwelijk met een VOC- kreeg kreeg een slavin de officiele status van vrije vrouw mits ze zich bekeerde tot het christendom.
Ellen,
Ik noemde mijn voormoeder ‘vrije’ Om het verschil te laten zien in dit topic over slavinnen.
Ik heb geen documenten gezien waar ze vrije Niassche vrouw werd genoemd. . Dat ‘vrije’ was mijn toevoeging.
Nu weet ik niet in welke mate men toen -200 jaar geleden- de aanduiding vrije vrouw ook gebruikte niet in een context van ze was slavin.
@Boeroeng;’ een slavin als voor moeder etc.’- Ik denk zeker meer, als men terug gaat/kan gaan tot aan de VOC periode! Na de afschaffing van de slavernij 1863/ njai schap zeker ook meer dan 10%!