In 1940 voerde de Verenigde Staten vanwege Japans agressieve optreden in China een volledig olie-embargo tegen Japan in. Zonder die olie kon Japan haar militaire apparaat en economie niet in stand houden. Onderhandelingen met Nederland om uit Indië met haar rijke grondstofvoorraden voldoende brandstof te krijgen, mislukten. Hierna voerde Japan op 7 december 1941 een verrassingsaanval uit op de Amerikaanse vlootbasis Pearl Harbour, waarop ook Nederland Japan de oorlog verklaarde. Nederlands-Indië met haar grote olievoorraden was daarna één van de belangrijkste doelwitten van Japan. Historiek
Dit artikel is een verkorte weergave van een hoofdstuk uit het boek De Javazee-campagnes van schout-bij-nacht Doorman, recent uitgegeven door Van Soeren&Co. In dat boek is een uitgebreid noten en bronnen overzicht opgenomen.
*
Zie ook dit eerdere topic en onderstaande
...................
Indisch4ever 
Het is opvallend hoe actueel de wijze lessen van de Chinese strateeg Sun Tzu uit zijn werk “De Kunst van het Oorlogvoeren” nog altijd zijn.
In de context van de oorlog in Oekraïne zou je je kunnen afvragen of de Oekraïense generaals er verstandig aan hadden gedaan het bevel van hun commandant te negeren. Sun Tzu stelt immers: ‘Als de tegenstander (het oppermachtige Russische leger) te sterk is, ontwijk hem dan.’
Tegen beter weten in waren de generaals gedisciplineerd en volgden rücksichtlos bevelen op., kadaverdiscipline zou men zeggen.
Nederland, dat zich vaak als gidsland ziet en de defensie-uitgaven wil verhogen, had hier een uitgelezen kans een ethisch voorbeeld te stellen.. De minister van defensie had containerladingen van de Engelstalige versie van Sun Tzu boek naar Oekraïne kunnen sturen. Dan hadden de militairen het boek begrijpend kunnen lezen en de doctrine kunnen toepassen, achteruit aanvallen noemt men dit in militair jargon.
Natuurlijk blijft de vraag: tot waar had het Oekraïense leger zich dan kunnen terugtrekken? Een beetje Nederlandse militair strateeg met een breed denkraam zou wellicht, zeggen: ‘Tot de Grebbelinie! Daar zijn immers nog volop zelf gegraven schuttersputten die uitstekende dekking bieden. We shall return
Een kniesoor zou vragen: En de burgerbevolking in Oekraine? Ach, waar gehakt wordt, vallen spaanders, wordt wel eens op dit blog gemeld.
Het een grove denkfout om te menen dat doctrines zoals die van Sun Tzu op alle gewapende conflicten kunnen worden toegepast. Dat het boek prominent in de boekenkast staat is geen criterium.
In een interessant artikel in het Militaire Spectator, dat ik ondanks begrijpend lezen slechts half begrijp,alleen ik weet niet welke helft, wordt een vergelijking gemaakt tussen de theorie van Von Clausewitz en die van Sun Tzu. De naam Von Clausewitz heb ik tijdens geschiedenisles wel eens gehoord
De lezer en mijn criticaster kunnen zelf hun conclusies trekken.
https://militairespectator.nl/artikelen/clausewitz-and-sun-tzu
Deze criticaster heeft met zijn reactie van 15 dezer 1246 uur onder het bijna gelijknamige topic “Februari 1942 Slag in de Javazee” zijn finale over het onderwerp geschreven. Belangstellenden moge ik naar die finale reactie verwijzen.
“Denkraam en Peter van den Broek” bleek daar – onder een andere van zijn vele aliassen – eindelijk de ESSENTIE van het leiderschapsdilemma te hebben begrepen. Voor mij reden om het criticasten in tevredenheid te laten rusten.
Deze criticaster heeft met zijn reactie van 15 dezer 1246 uur onder het bijna gelijknamige topic “Februari 1942 Slag in de Javazee” zijn finale over het onderwerp geschreven. Belangstellenden moge ik naar die finale reactie verwijzen.
“Denkraam en Peter van den Broek” bleek daar – onder een andere van zijn vele aliassen – eindelijk de ESSENTIE van het leiderschapsdilemma te hebben begrepen. Voor mij reden om het criticasten in tevredenheid te laten rusten.
Dit is geen “dubbele reactie” maar een antwoord op “denkraam en Peter van den Broek schreef 15 juli 2025 om 18:16”
Gelukkig heb ik op een gristelijke school onderwijs gevolgd en krijg je Hogere Krijgskunde met de paplepel ingegoten, want wat zegt Samuel 17, het verhaal over David en Goliath oftewel wie niet sterk is moet slim zijn? David ging de strijd niet uit de weg, net zoals een echte militair.
Om bij de koloniale geschiedenis te blijven. Wat te denken van de Slag om Soerabaja die begon op 10 November 1945. In Indonesie wordt deze dag gevierd als Heroes Day, Hari Pahlawan.Was hier dan sprake van kadaverdiscipline of het Befehl-is -Befehl Prinzip?
Het boek van Sun Tzu is “De kunst van het oorlog voeren” (oorspronkelijk “Sunzi Bingfa” in het Klassiek Chinees) richt zich op landgebaseerde conflicten in het oude China, of heb ik wat over het hoofd gezien? Wellicht is in de discussie een detail onder het tafelkleed geveegd, dat Karel Doorman een hoge Marine-officier was en dat de slag zich afspeelde in de Javazee.
Blijkbaar is een goed cijfer (8) voor het examenvak Geschiedenis onvoldoende om houdbare uitspraken te doen over Krijgsgeschiedenis?
Misschien toch niet goed begrepen meneer “Details en Peter van den Broek”, want Sun Tzu’s principes over het voeren van oorlog zijn voor een goed verstaander met een breed denkraam zeker ook toepasbaar op de krijg ter zee en in de lucht. Probeert u zijn boek dus nog maar te bemachtigen en begin met het aandachtig, begrijpend te lezen.
Het zal u als geleerd schrijver zeker spijten dat ook ik op “een gristelijke school” onderwijs heb gevolgd maar de Hogere Krijgskunde daar NIET met de paplepel ingegoten heb gekregen zoals u dat van uw Gristelijke School beweert. Dat zou tegen alle principes van de Gristus zijn. Hij predikte en praktiseerde naastenliefde. Ik veroorloof mij dus te twijfelen aan het waarheidsgehalte van uw mededeling en stel mij over u opnieuw de vraag: “What’s eating him”, of in gristelijke Nederlandse termen: “Wat bezielt hem”.
Ik kreeg gristelijk onderwijs op een Zondagschool in Surabaya, op de Gubeng School, waar ik constant in slaap viel als de werken van de Profeten werden onderwezen.
Ik ga niet mijn cijfers voor mijn examenvakken noemen. Helaas ben ik soms niet in staat houdbare uitspraken te doen in mijn lange leven op deze Aarde.
Nog wat vergeten
Moedeloosheid, het verlies van hoop op een goede uitkomst, of de neiging om de strijd op te geven omdat de nederlaag als onvermijdelijk of zelfs als wenselijk wordt beschouwd, associeert men met Defaitisme , meer met pessimisme en het bij voorbaat neerleggen bij een mislukking.
Militaire organisaties zijn in hoge mate afhankelijk van discipline, moraal en de bereidheid van hun personeel om bevelen op te volgen en de strijd aan te gaan, zelfs onder moeilijke omstandigheden. Defaitistische gedachten of uitingen kunnen de cohesie, de discipline en de gevechtsbereidheid van een eenheid ernstig ondermijnen.
Een militair die de moed verliest en vlucht of zich permanent aan de dienst onttrekt, pleegt desertie. Dit is een zwaar militair strafbaar feit.
Bij het nemen van beslissingen dienen deze elementen als Defaitisme en Desertie wel meegenomen worden. Dit toont Militair leiderschap. Kennelijk is dat bij zo’n theoretische leergang onvoldoende aan bod gekomen. of iemand heeft de cursus niet helemaal begrepen.
Mensen met zo’n defaitistische instelling worden zeker niet bij de Koninklijke Marine aangenomen, ook niet als dienstplichtige.
Kennis is Macht (KIM) , Karakter Is Meer (KIM) staat in het zaaltje van de adelborsten op het Koninkijk Instituut voor de Marine KIM
Defaitisme en Peter van den Broek alias LTZSD2KMR marinenummer 19120 schreef 6 juli 2025 om 22:56 “Nog wat vergeten”.
Wat hij was vergeten bleek een hernieuwde tirade tegen defaitisme, als volgt nader door hem aan den volke verklaard: “Moedeloosheid, het verlies van hoop op een goede uitkomst, of de neiging om de strijd op te geven omdat de nederlaag als onvermijdelijk of zelfs als wenselijk wordt beschouwd, associeert men met Defaitisme , meer met pessimisme en het bij voorbaat neerleggen bij een mislukking”.
Ineens schiet mij de grote succesvolle Chinese veldheer Sun Tzu te binnen. Zijn lessen, vervat in “De kunst van het oorlog voeren”, staan in de vertaling en bewerking van de beroemde schrijver en China/Japan kenner James Clavell al jaren op mijn boekenplank. Ook vergeten, want ja, wat heeft een eenvoudig pensionado op leeftijd er nog aan. Maar nu toch weer handig om door te bladeren. Het is geen dik boek. Een vriendje uit mijn militaire periode had mij verteld dat het boek in zijn tijd op de KMA verplichte lectuur was. Misschien dus ook op de maritieme tegenhanger het KIM, maar als zodanig ontgaan aan de niet aflatende aandacht van LTZSD2KMR marinenummer 19120.
Wat schrijft Sun Tzu, veldheer uit eeuwen vóór onze jaartelling onder heel veel meer krijgskundige wijsheid?
ALS DE TEGENSTANDER TE STERK IS, ONTWIJK HEM DAN.
“Reculer pour mieux sauter” voor die genen onder de lezertjes die Frans in het verplichte pakket hadden.
Terugtrekken om er later beter uit te komen een vorm van verwerpelijk, laf militair defaitisme? Sun Tzu vond dus van niet. Ook de zeer geprezen Amerikaanse generaal Douglas Mac Arthur moest in de Pacific oorlog Bataan op de Filippijnen voor een Japanse overmacht ontruimen, maar hij zwoer sterker terug te komen. Dat deed hij en ging zelfs verder, bezette het land van zijn vijand en hervormde het tot een moderne natie, op een andere manier zeer succesvol.
@Pak Pierre : Had u dat boek van Sun Tzu niet effe aan Kareltje kunnen uitlenen ? Of was u bang dat u het niet zou terugkrijgen ? Ja met zeelieden weet je het maar nooit ! Die luitjes hebben altijd allerlei uitvluchten .Zoals deze : Sorry mijn boot was gezonken of deze sorry ben net getorpedeerd of deze sorry ben per ongeluk overboord geslagen .Die Duitse generaal Dossler had 14 Amerikaanse commando,s laten doodschieten in Italy 1944 .Die Amerikanen waren in Amerikaans uniform gekleed , dus niet in burgertenue .Dossler beriep zich op Befehl ist Befehl van Herr Hitler , die eiste dat alle commando,s moesten worden doodgeschoten .Die Geallieerde rechter maakte gehakt van dit standpunt : elke soldaat of officier moest ook eigen afwegingen maken .Generaal Dossler werd ter dood veroordeeld .
Inderdaad als een tegenstander te sterk is, ontwijk hem en voer, zo mogelijk, een guerrilla oorlog.(meestal op vaste grond en niet de zee) en probeer hem te bestrijden met zijn eigen beste wapentuig.
Citaat: “Ook de zeer geprezen Amerikaanse generaal Douglas Mac Arthur moest in de Pacific oorlog Bataan op de Philippijnen voor een Japanse overmacht ontruimen, maar hij zwoer sterker terug te komen”. Einde citaat
Maar is deze uitspraak een accurate beschrijving en in overeenstemnming met geschiedkundige feiten?
Want wat gebeurde er in de Philipijnen eigenlijk? Gen. MacArthur was bij de Japanse invasie opperbevelhebber van de Amerikaanse strijdkrachten in het Verre inclusief de Philipijnse strijdkrachten, let wel de Philipijnen was een kolonie van de Verenigde Staten! Hoewel hij aanvankelijk had gehoopt op versterkingen, werd al snel duidelijk dat dit niet mogelijk was.
Op 12 maart 1942, op bevel van president Franklin D. Roosevelt verliet MacArthur de Philipijnen en vetrok naar Australië. Dit was een moeilijke beslissing, maar men vreesde dat zijn gevangenneming een zware klap zou zijn voor het Amerikaanse moreel. Bij zijn vertrek deed hij de beroemde belofte: “I shall return”
Daarna werd luitenant-generaal Jonathan Wainwright aangewezen als de hoogste bevelhebber van alle Amerikaanse en Philipijnse strijdkrachten. Dit was een ongelooflijk zware taak, gezien de overweldigende Japanse overmacht.
Op 9 april 1942 moesten de Amerikaanse en Philipijnse troepen die vnl bestonden uit dienstplichtigen op Bataan zich overgeven. Dit was de grootste militaire overgave in de Amerikaanse geschiedenis tot dan toe.
Na de val van Bataan werd Corregidor het laatste verzetspunt. Het eiland werd onophoudelijk gebombardeerd door Japanse artillerie en vliegtuigen. Wainwright en zijn ongeveer 13.000 resterende troepen hielden moedig stand, ondanks de wanhopige situatie.
Op 6 mei 1942, toen Japanse troepen dreigden de Malinta Tunnel (waar duizenden gewonden en verpleegsters waren ondergebracht) te overrompelen, zag Wainwright zich gedwongen tot overgave. Hij nam deze beslissing om verdere zinloze slachtingen te voorkomen. De Japanse generaal Homma eiste echter een totale en onvoorwaardelijke capitulatie van alle Amerikaanse troepen op de Philipijnen, inclusief die nog in andere delen van de archipel vochten. Wainwright, onder immense druk, gaf gehoor aan dit bevel om het leven van zijn mannen en de burgerbevolking op Corregidor te redden. Deze overgave betekende het einde van georganiseerd Amerikaans verzet in de Filipijnen.
De uitspraak dat gen. MacArthur Bataan (zonder slag of stoo) ontruimde is een fabeltje, een product van een rijke fantasie, en van een cursus militair.
Hieruit blijkt al weer dat men eerst grondig de feiten dient te analyseren en daarna conclusies kan trekken. Een verwijzing naar Sun Tzu en andere bla-bla is mij te hoog gegrepen, als eenvoudige tomatenboer hou ik me met zaken bezig, die ik tenminste kan begrijpen, van mijn beperkingen ben ik me al jaren bewust.
De klepel en Peter van den Broek (alias LTZSD2KMR marinenummer 19120} schreef 13 juli 2025 om 13:18:
Quote
Citaat: “Ook de zeer geprezen Amerikaanse generaal Douglas Mac Arthur moest in de Pacific oorlog Bataan op de Philippijnen voor een Japanse overmacht ontruimen, maar hij zwoer sterker terug te komen”. Einde citaat
Maar is deze uitspraak een accurate beschrijving en in overeenstemnming met geschiedkundige feiten?
Want wat gebeurde er in de Philipijnen eigenlijk? Gen. MacArthur was bij de Japanse invasie opperbevelhebber van de Amerikaanse strijdkrachten in het Verre inclusief de Philipijnse strijdkrachten, let wel de Philipijnen was een kolonie van de Verenigde Staten! Hoewel hij aanvankelijk had gehoopt op versterkingen, werd al snel duidelijk dat dit niet mogelijk was.
Op 12 maart 1942, op bevel van president Franklin D. Roosevelt verliet MacArthur de Philipijnen en vetrok naar Australië. Dit was een moeilijke beslissing, maar men vreesde dat zijn gevangenneming een zware klap zou zijn voor het Amerikaanse moreel. Bij zijn vertrek deed hij de beroemde belofte: “I shall return”
Unquote
De geleerde schrijver is het kennelijk nog steeds ontgaan dat de ESSENTIE van DEZE gedachtenwisseling is, dat het in bepaalde gevallen beter is de tegenstander te ontwijken, dan een wisse nederlaag met veel verliezen te riskeren. Ik wilde mij beperken tot die essentie, alhoewel mij ook het hele verhaal bekend was.
Ik mocht als luitenantje op het SCML meedenken over de vraag of “Befehl ist Befehl” te allen tijde leidraad diende te zijn van militaire leiders, waar ik nog steeds dankbaar voor ben. Het zou me overigens niet verbazen dat ook op West Point, top opleidingsinstituut van latere top generaals als Eisenhower, Mac Arthur, Patton, Schwarzkopf, etc., dilemma’s als de onderhavige serieus aan bod zijn gekomen.
De ESSENTIE van mijn bijdrage is de vraag geweest of Doorman er niet verstandiger aan zou hebben gedaan het bevel van zijn cdt te negeren en de confrontatie met de Japanners op de Java Zee te ontwijken?
Ook de Amerikanen trotseerden in 1942 een afgang voor het toen door hun gekoloniseerde Filippijnse volk als ze hun Supreme Commander uit Bataan zouden terugtrekken, maar hun president gaf daartoe toch het bevel, omdat de situatie voor de Amerikanen daar, op dat moment niet rooskleurig was.
Wat wil de geleerde LTZSD2KMR marinenummer 19120 ook nu weer met zijn verhaal? Zoals altijd zijn ego oppoetsen, gelijk hebben en anderen met veel vilein te kakken zetten? Hij kan zijn zegje ook op een prettiger, fatsoenlijker, vriendelijker, respectvoller toon zeggen. Dat zou beter passen bij de essentie van het bestaan van een Indische club als I4E.
Als je niet beschikt over de beste wapens die verkrijgbaar zijn, dan wordt je gauw een defaitist in een confrontatie met beter bewapende tegenstanders die je overhoop schieten.
Ik heb bij mijn militaire dienstplichttijd meer gekken ontmoet dan ik dacht. een gek wordt niet zo gauw een defaitist als hij goed geïndoctrineerd wordt.
Ik heb in mijn militaire tijd mensen wel eens bij de poort horen gillen: “Ik wil er uit, ik ben niet gek meer”.
Tja ….. sommigen zijn lang na hun diensttijd toch gek gebleven.
Wat belangrijk is, is de staal productie van de landen in de wereld. Ik zou iedereen afraden de 5 grootste staal producenten van de wereld te bevechten:
1. China.2.India.3. Japan. 4. de Verenigde Staten en 5. Russia. De rest is prietpraat zonder einde. Indonesia staat op nummer 14 in de staal productie en Nederland op nummer 26. in de wereld.
@PetervandenBroek; ‘toont militair leiderschap etc.’- Overmand door defaitisme vertrok commandant Helfrich halsoverkop naar Colombo….om daar de strijd met optimisme voort te zetten? Geen desertie? De commandant ML vertrok , met een koffer vol zilver bestek(!), naar Australië. Karakter is meer/KIM! Opvallend is het ook dat nimmer gemeld is, dat er ook onder slachtoffers vele Inlandse matrozen waren.
KARAKTER is: meer staal produceren dan je tegenstanders voordat je in confrontatie komt met hen. Anders kan je beter onde onde met je tegenstanders eten.
Discipline en moraal betwijfel ik want al mijn boeken op de boekenplank werden gestolen, door gedisciplineerde en moreel hoogstaande manschappen en zelfs officieren ( van de kouwe grond) tijdens mijn dienstplichttijd.
Geachte heren Boer en Enthoven,
Als gepensioneerd marine officier volg ik de discussies met stijgende verbazing. In het Marine Blad is inmiddels een duidelijke uiteenzetting gegeven die uw beoordeling van de kwaliteiten van Doorman geheel ondergraaft. Daarnaast ben ik ook van mening dat met name de uiteenzetting van Boer over de slag in de Javazee een ander beeld geeft dan mijn vroegere docent Bosscher heeft neer gezet in zijn dissertatie. Ik ben ook zeer benieuwd naar uw reactie. Met vriendelijke groet.
Mijheer Knaake,
Ik weet niet of de heer Enthoven nog dit topic volgt, maar lees alle reacties.
Hij heeft zijn adres gegeven. U kunt hem mailen.
Beste Mr. B,
Helaas bent U ook al weer anoniem. Doet mij denken aan onze eerste publicaties in Mars et Historia. allemaal anoniem belletjes. Maar goed U heeft het boek blijkbaar niet gelezen. Het is geen biografie, maaar een beschrijving van de vier uitvallen onder de leiding van Doorman. Met onbekende bronnen wordt alleeen maar bedoeld bronnen die nog niet bekend waren. Het boek kent een uitgebreid noten en bronnen register. De bronnen zijn dus helemaal niet anoniem. Aangetoond wodt dat Doorman een slecht leider was, zich elke keer weer terug trok, of zoals bij d actie in Staat Badung de rest van zijn eskader in de steek liet, geen gebruik maakte van zijn boordvliegtuigen enz.
Mocht U uit uw anonimiteit treden dan stuur ik U graag een present exemplaar van het boek toe. Krijgt U eveneens als bonus het artikel ‘De benoeming van Karel Doorman tot eskader commandant…Hoe was dat mogelijk’ in Mars et Historia, het artikel ‘Heldendood Karel Doorman een mythe’ ook in Mars et Historia en het artikel ‘De lobby voor een nieuwe Karel’Doorman’ ook in Mars et Historia. In dat laatste artikel wordt met bronnen aaangegeven dat de toenmalige bevelhebber der Zeestrijdkrachten vice-amiraal Van Beek zich verzet heeft tegende naam Doorman voor een schip en een herdenking van de Slag in de Javazee als die gekoppeld zou worden aan de naam Doorman. Mars et Historia is het blad van de Nederlandse vereniging voor Militaire Historie. De voorzitter is werkzaam bij het NIMH. Het bestuur en de redactiecommissie, die uit gerenomeerde historici bestaat, beoordeelt van te voren te plaatsen artikelen. Ik ben het overigens volledig met u eens dat het niet van belang is of een commandant wel of niet aardig is, maar dat het gaat om de prestaties. Wel is het zo dat als je je arrogant opstelt en vele vijanden hebt bij het Nederlandse korps marine officieren, zoals dat bij Doorman het geval was dat niet geod is voor het functioneren. Er was ook nogal wat leedevermaak bij de nederlandse marine officieren over de escapades van de echtegnote van Doorman. Dat zal voor de hautaine en ijdele Doorman niet leuk zijn geweest en zal ook een negatieve invloed hebbe gehad op zijn functioneren. Kortom treed uit uw anonimiteit zodat ik U de stukken, onderbouwd door bronnen en interviews kan toezenden. Vriendelijke groeten, R.Enthoven renthoven@casema.nl
“Mocht U uit uw anonimiteit trekken…..”
Good luck, dat zou de eerste keer zijn dat een anoniemertje op I4E met open vizier wil discusseren. Ongeacht een gratis Cadeau.
A.Olive
Beste A. Olive
Bedankt voor de tip en ook je gevoel voor humor.
Vriendelijke groeten,
Rob Enthoven
Had een langer antwoord geschreven maar dat is -waarschijnlijk door een spamblocker o.i.d.- niet geplaatst.
Het is voor mij totaal onbelangrijk dat een Ron Mertens op 4 hoog woont in een flatje in Amstelveen maar het is zeer onverstandig om dit op forums, websites en internet te communiceren. Zo krijg je dus al die verhalen van ouderen die weer eens door ‘bankmedewerkers’ zijn opgelicht.
Het interesseert mij bitter weinig tot niets dat de vrouw van KD vreemd ging en dat ie daardoor werd uitgelachen door z’n concullega’s. En nepotisme is redelijk gewoon in de volledige samenleving; de politiek, het bedrijfsleven en dus ook het leger. Ik ben dus niet zo geïnteresseerd in zulke boeken, als dat zo was kocht ik wel de Privé bij de krantenboer.
For me Karel Doorman was a war hero, like all the sailors and soldiers who died in that battle of The Java Sea.The real hero is always a hero by mistake; he dreams of being an honest coward like everybody else. John. F. Kennedy, when asked how he had become a war hero replied: “It was involuntary. They sank my boat”. See Arthur M. Schlesinger,Jr. in A Thousand Days.
Adoe si Kareltje from hero to zero !
Nu ja, ook Kareltje’s boot was onder z’n billen vandaan geschoten en daardoor zal hij altijd ook “hero” zijn.
Ik had het sein “volg mij” aan het hele eskader gegeven en vervolgens volle kracht vooruit koers gezet naar Australië. Het leven van honderden marinemensen aldus gered, materiaal behouden voor kansrijker operaties elders in de Pacific en Helfrich laten weten dat ik mijn mensen niet riskeerde voor een mission impossible zonder enige kans op succes.
Verzet tegen een meerdere in rang of gezag i.c. VADM Helfrich houdt in dat een persoon i.c. SBN Doorman, weigert een direct en rechtmatig bevel op te volgen, of op een andere manier openlijk of passief de autoriteit van de meerdere ondermijnt , men spreekt dan over Insubordinatie
In het militair strafrecht is insubordinatie een zeer serieus vergrijp, omdat de discipline en de hiërarchie binnen de krijgsmacht van cruciaal belang zijn voor het functioneren.
Het Wetboek van Militair Strafrecht bevat specifieke bepalingen over Insubordinatie. Denk hierbij aan misdrijven zoals: Ongehoorzaamheid aan een rechtmatig dienstbevel. Hieraan kunnen zware straffen zijn verbonden, in tijden van oorlog zelfs Standrechtelijke executie.
N.B. Marine-officieren zijn er op getraind Mission Impossible uit te voeren anders sturen ze er toch burgers op af.
Hindsight en Peter van den Broek geeft 6 juli 2025 om 18:29 een lesje in Militair Strafrecht.
Niets nieuws voor mij, het beleren en de inhoud van de les. Ik was ook officier, zij het niet in een snikhete oorlog, maar ook niet uitsluitend als leraar in een militair opleidingsinstituut.
Ergens in mijn 8-jarige diensttijd bij de Koninklijke Landmacht werd ik o.m. voor een cursus naar het Studiecentrum voor Militair Leiderschap (SCML) gezonden. Daar werden dilemma’s besproken waarvoor een militair leider in oorlog zou kunnen komen te staan: Je eigen instincten en morele kompas volgen, of te allen tijde gedachtenloos naar “Befehl ist Befehl” handelen. Daaruit vloeiden interessante discussies met interessante voorbeelden voort, waarbij ook de kreet “kadaverdiscipline” ter tafel kwam en de absolute waarde daarvan in twijfel werd getrokken door alle deelnemers, onder wie officieren veel hoger in rang dan de mijne met gevechtservaring in een guerilla oorlog.
Wat is dan “kadaverdiscipline”? Toch maar weer dat vreselijke onwetenschappelijke Wikipedia geciteerd, omdat het zo’n heldere omschrijving biedt die indertijd, tijdens mijn cursus op het SCML in Hilversum, ook algemeen werd aanvaard:
Quote
Kadaverdiscipline betekent blinde en onvoorwaardelijke gehoorzaamheid, waarbij men bevelen opvolgt zonder erbij na te denken of vragen te stellen. Het is een term die vaak wordt gebruikt om een streng militaire of andere hiërarchische structuur te beschrijven, waar gehoorzaamheid boven alles gaat.
Unquote
“Waar gehoorzaamheid boven alles gaat”. Dus bevelen opvolgen zonder erbij na te denken of vragen te stellen. Discipline zoals Japanse Kamikaze piloten die kregen opgelegd.
Alle geleerden zijn het er geloof ik over eens – eentje misschien uitgezonderd – dat Doorman met zijn ragtag eskader van verouderde schepen en zonder luchtsteun geen schijn van kans had tegen de modernere Japanse vloot mét luchtsteun. Nochtans moest hij die dapper tegemoet gaan en daarmee het leven van honderden – of waren het een paar duizend? – van zijn mannen riskeren.
Doorman voer uit om een onmogelijke opdracht uit te voeren, een mission impossible dus, opgedragen door een commandant die zichzelf overschatte, wellicht omdat hij niet lang daarvoor nog als “ship-a-day Helfrich” door de bondgenoten werd geprezen.
Kennelijk is de theoretische opleiding van het Studiecentrum Militair Leiderschap (SCML) voor sommige officieren van de Koninklijke Landmacht (KL) blijkbaar niet toereikend om de maritieme geschiedkundige situatie te begrijpen waarmee vice-admiraal Helfrich en schout-bij-nacht Doorman begin 1942 in Nederlands-Indië werden geconfronteerd.
Singapore, het Britse bolwerk en symbool van het Britse Rijk, was na een heldhaftige strijd gevallen.
Wat zou er gebeurd zijn in Nederlands-Indië als schout-bij-nacht Doorman en zijn eskader naar Australië waren gevlucht? Het arme Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger (KNIL) zou dan alleen voor de verdediging van Java hebben moeten zorgen. Hoe zou het KNIL hebben gereageerd bij de vlucht van de KM en vooral de inheemse militairen?
Hoe zou de Europese bevolking hebben gereageerd als zij door de zo geroemde en trotse Koninklijke Marine in de steek zou zijn gelaten? Zou er dan geen paniek en totale chaos uitbreken onder de Europese volking en hoe zou een evacuatie van duizenden personen dan moeten plaatsvinden? Wie zou voorrang krijgen, het marinepersoneel?
Hoe zou de inheemse bevolking hebben gereageerd als zij zouden zien dat Europese militairen van de elite-eenheid, de Koninklijke Marine, het hazepad zouden kiezen? De politieke consequenties zouden verstrekkend zijn geweest.
Hoe zouden de geallieerden hebben gereageerd als Nederland had laten zien hun koloniale rijk niet te willen verdedigen? Nederland, dat eerst neutraal was, toen de zijde van de geallieerden koos, maar als het erop aankwam, de bevolking aan hun lot overlaten en naar Australie zou vluchten?.
Klaarblijkelijk werden deze scenario’s over de politieke en sociale consequenties van militair leiderschap niet op het SCML onderwezen of iemand heeft het militair leiderschap niet begrepen.
Dat wordt op een militair opleidingsinstituut voor toekomstige officieren, zoals de Koninklijke Militaire Academie (KMA) of het Koninklijk Instituut voor de Marine (KIM), toch anders gedaan.
“Als jouw land je roept om je vrijheid zeker te stellen, dan is het niet zo dat er wel mensen zijn die de loopgraven ingaan en wij vrolijk kunnen doorgaan met ons leven;……dat is het niet.” Dat zegt Theo Doorman, de zoon van Karel Doorman in bovenstaande video.
Roeping en Peter van den Broek schreef 6 juli 2025 om 22:36:
Quote
Kennelijk is de theoretische opleiding van het Studiecentrum Militair Leiderschap (SCML) voor sommige officieren van de Koninklijke Landmacht (KL) blijkbaar niet toereikend om de maritieme geschiedkundige situatie te begrijpen waarmee vice-admiraal Helfrich en schout-bij-nacht Doorman begin 1942 in Nederlands-Indië werden geconfronteerd.
Unquote
Na zijn kleinerend commentaar – een stijl die ik van hem gewend ben en die hij, kennelijk ter zelfbevestiging, altijd nodig heeft – gaat de krijgskundige, die zich onder vermelding van rang en nummer ook graag laat voorstaan op zijn marine verleden dat, als ik zijn vele narratieven goed heb begrepen, zich never in actieve dienst op een oorlogsbodem heeft afgespeeld maar in de leslokalen van het KIM in Den Helder, geheel voorbij aan de kern van mijn betoog, t.w. de mogelijkheid en zelfs de plicht van commandanten, om een eigen inschatting te maken van de situatie waarin zij en hun ondergeschikten verkeren of kunnen verkeren en daaruit hun eigen conclusies en plan trekken, ook al zijn die strijdig met de orders, waarmee zij door hun meerderen het veld, de zee of de lucht in zijn gezonden.
Hij geeft met de oude bekende “what ifs” aan wat de gevolgen zouden zijn als Doorman NIET met zijn verouderde bij elkaar geraapte vloot, gebrekkige communicatie/commandostructuur en vooral, zonder luchtsteun, slag zou hebben geleverd maar richting Australië zou zijn gevaren om daarmee zijn schepen en mannen een wisse ondergang te besparen in een slag die niet te winnen viel.
Al die genoemde “what ifs” zijn helaas toch werkelijkheid geworden, ondanks die kamikazeslag in de Java Zee, die zoals een iegelijk wel weet, uitsluitend een aantal individuele helden, straatnamen en grote rijkdom voor gewetenloze schroothandelaren heeft opgeleverd.
Op een rijtje:
– Het KNIL bleef gewoon niet opgewassen tegen het Japanse invasieleger en capituleerde snel na de slag
– De Europese bevolking van Indië kon zich al lang verraden voelen door de Nederlandse overheid met haar vooroorlogse bezuinigingspolitiek, haar naïeve vertrouwen op de kracht van de bondgenoten (helaas gingen de Britse slagschepen Prince of Whales en Repulse vroeg en roemloos ten onder en viel Singapore bijna zonder slag of stoot) alsmede, last but not least, door egotripperij en zelfoverschatting van de hoogste marine commandant.
– De heldhaftige doch verloren verloren slag kon ook groot verlies van prestige van de koloniale bazen in de ogen van de inheemse bevolking niet voorkomen. De Soekarno’s van deze wereld hebben Doorman en zijn mannen bij mijn weten nooit openlijk geprezen voor betoonde heldhaftigheid in hun poging, hun land en volk te beschermen tegen Japanse overheersing. Zij zullen in hun vuistje hebben gelachen. Die domme arrogante Belanda’s effe goed vernederd door een mede Aziaat.
Tja … zo gek nog niet van het SCML (voor mij in 1969) om serieuze aandacht te besteden aan dilemma’s voor commandanten in oorlog, c.q. aan de vraag of zij bevelen van hogerhand ALTIJD ONDER ALLE OMSTANDIGHEDEN zouden moeten volgen.
“Roeping” waarmee de LTZSD2KMR marinenummer 19120 zichzelf siert is niet genoeg. De vlag hoeft niet stervend te worden geschraagd als er nog betere kansen blijken te zijn. Een beetje commandant moet te velde, ter zee en in de lucht ook zijn eigen kepala blijven gebruiken. Kadaverdiscipline uitgesloten!
Enige vraagtekens mogen best bij het boek “De Javazee campagnes” worden geplaatst
De schrijvers Enthoven en Boer beweren: “Tot slot het is natuurlijk ook van belang hoe het mogelijk was dat Doorman waarvan al voor de oorlog bekend was dat hij disfunctioneerde op zijn positie is gekomen. Daarbij speelde o.a. een rol dat promotie bij de Koninklijke Marine in die periode bijna volledig gebaseerd was op ancieniteit en niet op prestaties”.
Zij geven zelf de loopbaan van Schout-Bij-Nacht Doorman aan: Schout-Bij-Nacht SBN Doorman was vanaf 1932 achtereenvolgens commandant op de mijnlegger Hr.Ms. Prins van Oranje, daarna op de torpedobootjagers Hr. Ms. Witte de With en Evertsen en vervolgens de kruisers Hr. Ms. Sumatra en Java. Hij voerde in 1938 het bevel over de Marineluchtvaartdienst MLD en werd in 1940 benoemd tot Schout-Bij-Nacht en geplaatst op Hr.Ms. de Ruyter. Als hij disfunktioneerde dan leggen de schrijvers niet uit waarom Doorman tijdens zijn carriere zulke commanderende functies kreeg of kwam hij door te licht gewicht bovendrijven om in marinetermen te blijven?
Wellicht is het de schrijvers van het boek onbekend hoe het de professionele opleiding tot zeeofficier volgde op het Instituut in Den Helder. Niet voor niets staat in het Zaaltje van de adelborsten (aanspreektitel jonker): Kennis Is Macht (KIM), Karakter Is Meer (KIM). Dit komt tot uitdrukking in de naam van het Instituut: Koninklijk Instituut voor de Marine KIM. SBN Doorman had karakter en toonde dat als bekwaam marine-officier.
De Amerikaanse Admiraal ADM Hart concludeerde dat Japanse konvooien aangevallen en vernietigd diende te worden in een nachtelijke actie. Dan was de kwetsbaarheid van het eskader voor vijandelijke vliegtuigen nihil. ADM Helfrich begreep of wilde dat niet begrijpen en dwong SBN Doorman tot offensief en roekeloos optreden. Als gedisciplineerd marine-officier volgde SBN Doorman de bevelen met noodlottige gevolgen op. Daarover lijken de schrijvers Enthoven en Boer een andere mening te hebben waarvoor Zij onvoldoende maritiem-krijgskundige argumenten aanvoeren.
Admiraal ADM Hart drong erop aan dat het vlagschip van SBN Doorman de zware kruiser USS Houston diende te zijn. ADM Helfrich verzette zich ertegen, hij vond dat een Nederlandse commandant van een geallieerd kader moest commanderen vanuit een schip met de Nederlandse vlag en niet een Amerikaanse. De lichte cruiser Hr. Ms. De Ruyter werd toen het vlaggeschip van het Geallieerde eskader, maar de commandobrug van Hr. Ms. De Ruyter beschikte niet over voldoende communicatiemiddelen voor een vlaggeschip van een geallieerd eskader. Deze keuze had vergaande en dramatische consequenties. De foutieve keuze van het vlaggeschip was dus de volledige verantwoordelijkheid van ADM Helfrich. Daarin gaan de schrijvers niet of nauwelijks op in.
De slag in de slag in de Javazee wordt weliswaar in het boek met alle roddels in geuren en kleuren verteld, maar voor een leek is het volledig onduidelijk wat er precies gebeurde. Voor leken zijn er war games waarbij zo’n slag wordt nagespeeld. Niet alleen het Nederlands Instituut voor Militaire Historie NIMH heeft een begrijpelijke video gemaakt die zelfs een leek als ik begrijp. Er zijn ook andere video’s over de Slag in omloop, zeer onderhoudend en begrijpelijk. Het is daarom jammer dat de schrijvers Enthoven en Boer daaraan geen aandacht schenken, danwel deze informatie niet verwerken in een boek.
Maar wellicht kunnen deze war games bewaard blijven voor een volgend boek waarbij Zij niet alleen de Javazee campagne van verschillende zijde objectief (ter zake doende) belichten maar Zij ook voldoend maritieme krijgskundige kennis integreren in het heldenverhaal over SBN Karel Doorman. Aan dat laatste heeft het tot nu toe ontbroken.
GeachteLTZSD…, Graag zend ik U het artikel ‘ De benoeming van Karel Doorman tot schout-bij-nacht en eskader commandant. Hoe was dat mogelijk’ gepubliceerd in het blad Mars et Historia 2021 nummer 2, van dezelfde auteurs toe. Daarin worden meerdere oorzaken besproken. Ook zijn disfunctioneren. Kon niet allemaal in het boek.
Heeft U overigens het hele boek gelezen of alleen het internet verhaal over De Slag in de Javazee, een verkorte versie zonder noten en bronnen. Zo niet, dan stuur ik U graag een present exemplaar toe. Dan heb ik natuurlijk wel een naam en een postadres nodig. Dat wat U als roddel betiteld is van belang, dat in die zin dat Doorman een hautaine ijdele man was met vele vijanden onder het Nederlandse marine officieren bestand.. Er was dan ook veel leedvermaak over zijn persoonlijke problemen. Dat zal niet bevordelijk zijn geweest voor zijn functioneren. Ook kan ik U toesturen het artikel “Heldendood Karel Doorman een mythe’, geplaatst in Mars et Historia 2020, nummer 4. , met een adendum van naderhand ook nog gevonden informatie. Hierin wordt aangetoond dat Doorman helemaal niet met de kruiser De Ruyter bij de gewonden ten onder is gegaan. Allemaal verzonnen. Hij is met de commandant van de De Ruyter La Comblé en waarschijnlijk zijn chef staf De Gelder omgekomen op een vlotje. Dit laatste hoogst waarschijnlijk als gevolg van zeer ernstige ongeregeldheden op de enige sloep met victualien, van waaruit de reddingslijn met meerdere vlotjes, ook die met Doorman is doorgesneden. De sloep naar Java en de vlotjes…
Beschikbaar is ook het artikel ’De lobby voor een nieuwe karel Doorman’ in Mars et Historia 2019, nummer 3. In dit artikel wordt o.a. aangetoond dat de toenmalige commandant der Zeestrijdkrachten vice-admiraal H.L. van Beek absoluut tegen de naam Doorman voor schepen was en ook tegen een herdenking van de Slag in de Javazee als die gekoppeld werd aan de naam Doorman. Hij was van mening dat eufemistisch gesproken Doorman zwak was.
Mars et Historia is het blad van de Nederlandse vereniging voor Militaire Historie en de voorzitter is werkzaam bij het NIMH.
Het boek en de artikelen hebben overigens geleid tot positive reacties . Ook van de professoren die Bosscher hebben begeleid bij het opstellen van deel 2 van zijn geschiedschrijving over de Koninklijke Marine in de Tweede Wereldoorlog. Vriendelijke groeten, Rob Enthoven Muurbloemweg111, 2555 Ne Den Haag renthoven@casema.nl
@LTZSD@KMR; ‘in nachtelijke actie etc.’- Zoals door USA adm.Hart voorgesteld plan, lijkt mij de juiste tactiek. Want Doormans eskader met beperkte schoot bereik tov. het Japanse vloot, zonder luchtdekking etc. is in wezen als schietschijf ten onder gegaan.
Laatste veteraan Slag in de Javazee weet nog precies hoe het gingJohan Geneuglijk vocht als 21-jarige mee in de Slag in de Javazee. Die liep voor geallieerden, waaronder Nederland, fataal af. Drie Nederlandse schepen zonken, 900 militairen kwamen om. Geneuglijk had geluk: hij zat op het enige schip dat niet verging.
Bron: NOS
Geachte heer R.M. Mertens,
Ik zal U het boek toesturen. Nog even over het sterven van Doorman. Ook allemaal verzonnen. In 1947 door de Marine Voorlichtingsdienst met een aide de memoire waarin gesteld wordt dat Doorman met de kruiser De Ruyter ten onder is gegaan, voor de scholen van lager, midddelbaar en hoger onderwijs. Moesten de leerkrachten bij de herdenking vertellen aan de kinderen. In 1952 maakte de MLD het nog bonter en wordt op basis van informatie van de MLD in de kranten gesteld dat Doorman tot het laatst op de brug van de zinkende kruiser De Ruyter zou hebben gestaan. Hij zou vlak voor de brug met hem onder de golven verdween nog gesalueerd hebbennaar zijn manschappen die rond het vlaggeschip dreven.
In 1965 werd in de pers ingegaan op de zeemilcien A.M. Moorman (geen familie van de Staatssecretaris), die geholpen heeft om de zwaargewonden uit de ziekenboeg van de kruiser De Ruyter aan boord van de sloep te helpen en bij het zinken van het schip bij de zwaar gewonden bleef die hij niet meer heeft kunnen redden. Op zich is dit verhaal juist.Moorman was inderdaad een held. Daarmee kantelde ook het beeld van Doorman en vanaf 1967 komt het verhaal in zwang dat Doorman, oorspronkelijk nog samen met Moorman benedendeks bij de gewonden zou zijn gebleven. Moorman verdwijnt daarna grotendeels uit het beeld en Doorman blijft over. Het hoofd van het Insituut Maritieme Historie Van Oosten heeft bij dat verzinsel een rol gespeeld. Hij en ook Van Dulm, zijn voorganger als hoofd van dat instituut hebben deJong van hte NIOD daarover, aantoonbaar, voorgelogen.
Doorman is echter op basis van bronnen (o.a. processen verbaal in het kader van de COG) te samen met de commandant van De Ruyter, La Comblé en vermoedelijk ook zijn stafchef De Gelderop een reddingsvlotje gestorven. Nou ja vlotje; een kurkenrand met een netje daaronder. Ze sionden tot hun nek in het water. Dit sterven had zeer waarschijnlijk te maken met ernstige ongereldheden die zich hebben voorgedaan op de enige sloep met victualien, van waaruit de reddingslijn met meerdere vlotjes is door geknipt. De sloep naar Java en de vlotjes? Meerdere getuigen en ook weer uit de processen verbaal COG. Nederlandse marine mensen die in Japanse kampen gevangen hebben gezeten zijn na de oorlog onder getuigen verhoord in het kader van de COG.
Bijkomend probleem in deze is dat het NIMH een fusie is van de oude Landmacht, luchtmacht geschiedenis instituten en het instituut Maritieme Historie. Het landmacht en luchtmacht instituut bewaarden altijd enige afstand tot hun krijgsmacht onderdeel. Dat van de marnie was niet veel meer dan een propaganda instelling. Helaas gedraagt het NIMH zich voor wat betreft het maritieme aspect zich, in mijn ogen, nog steeds zoals het oude instituut Maritieme Historie.
Vriendelijke groeten,
Rob Enthoven
@RobEnthoven; ‘ook allemaal verzonnen etc.’ – Ben verbluft. Hoe is het toch mogelijk, dat er toch een vliegdekchip(!) naar hem is vernoemd. Kreeg zelfs postuum de hoogste MWO!- Zee milicien Moorman; Jaren geleden een artikel gelezen over een marine vaartuig, die naar een verpleger op de Ruyter werd vernoemd. Hij weigerde het zinken schip en de gewonden te verlaten. In het bijzijn van zijn Indonesische moeder en zus (foto) werd het vaartuig met zijn naam gedoopt!
@vaderlandse geschiedenis; Na Anthony van Kampen; ‘ik val aan, volg mij’ uit 1947, een door onze Koninklijke Marine opgedoste verhaal van de zeeheld Doorman, Waarnaar meteen een vliegdek schip naar hem is vernoemd. Volgde Piet Bakker; De Slag; het epos van de Nederlandse marine in de Javazee. Het boek is opgedragen aan de Marine! * En nu de ontgoocheling; Doorman was helemaal geen held; een schijtzak , die dronk etc. Of hij zinkend aan boord is gebleven is ook al een vraag. Want ooggetuigen hebben hem in een sloep gezien…… Voila hoe zgn. historici onze geschiedenis optekenen….. Zo verging het ook met onze ‘politionele oorlog’; Zij werden geroepen, Mannen van de daad( 7dec.divisie) etc,
Geachte heer Rommertens.
Eerst iets over mijn achtergrond; geboren in Buitenzorg, vlak voor de souvereiniteisoverdracht. Grootvader van moederszijde KNIL officier, getrouwd met een dochter van een marine officcier die geen zin had in de kleine garinisoens plaatsen. Hij is toen in dienst van het gouvernement getreden. In het Japanse kamp omgekomen. Gootmoeder, ouders, broers en zusje hebben allemaal in het Japanse kamp gezeten.
Laat ik vooropstellen dat iki er geen voorstander van ben om oude zeehelden te desavoueren. Puiet Hein en Witte de Wit dienen in mijn ogen voor wat beterft hun optreden gezien te worden in de context van hun tijd. Zij blijven in mijn ogen dan ook zeehelden.
Het in Nederland beleden heldendom van Doorman is echter een door de Koninklijke Marine, met behulp van (rechtsvoorganger van) het NIMH en gernommeerde historici zoals kapitein-luitenant-ter-zee speciale diensten dr. Ph. M. Bosscher, geconstrueerd verhaal mede om een zo groot mogelijk aandeel in het Defensiebudget te verwerven.
Het verhaal was altijd dat hij moedig en tactisch bekwaam was. Daarenboven zouden de geallieerde regeringen en de geallieerde officieren allemaal dik tevreden over hem zijn. Volgens Bosscher was Doorman het idool van alle Nederlandse marine mensen. Klopt allemaal geen klap van. Maar ja als je de rugdekking hebt van een instituut als het (rechtsvoorganger van) NIMH dan kom je een heel eind.
Ik ben gaarne bereid U een present exemplaar van het boek dat is gebaseerd op onbekende bronnen (nou ja deels opgeschoond en terug gevonden) en intervieuws met nabestaanden en historici welke deels ook nog betrokken zijn geweest bij het werk van Bosscher en ook oud medewerkers van (rechtsvoorganger van) het NIMH.
Tot slot het is natuurlijk ook van belang hoe het mogelijk was dat Doorman waarvan al voor de oorlog bekend was dat hij disfunctioneerde op zijn positie is gekomen. Daarbij speelde o.a. een rol dat promotie bij de Koninklijke Marine in die periode bijna volledig gebaseerd was op ancieniteit en niet op prestaties. Dat wordt ook omschreven in het artikel ‘De benoeming van Karel Doorman tot-schout-bij-nacht en eskadercommandant. Hoe was dat mogelijk?, eveneens van dr. P.C. Boer en mij in het blad Mars et Hiostiria 2021 nummer 2. Ik kan U dat artikel ook toesturen, desgewenst per post dan wel email.
Vriendelijke groeten,
Rob Enthoven
Muurbloemweg111, 2555 NE Den Haag, renthoven@casema.nl
@RobEnthoven; ‘Karel Doorman etc.’- Heb indertijd uw ingezonden brief van de dag, Volkskrant 29/1- ’22; Doorman was helemaal geen zeeheld, onthuts en met verbazing gelezen. Dit is toch de reinste volksverlakkerij geweest. Enfin, het is goed dat u en zovelen, van vooral de jonge generatie, onze geschiedenis kritisch gaan onderzoeken/bestuderen. Ik zelfs verliet Indië/Indonesië dec.1949, op 14 jarige leeftijd met de opmerking van mijn vader, terwijl we Priok uitvoeren; ‘verdorie, wij zijn eruit geschopt… – Uw aanbod een present exemplaar neem ik gaarne aan; mijn adres is R.L.Mertens, Seine 65, 1186NV , Amstelveen, email adres; ronmertens@hotmail.com. Bij voorbaat dank en groet.
@
boek dat is gebaseerd op onbekende bronnen
Ach wat, het gaat bij die biografieën net als bij restaurantbeoordelingen in Google Maps (Reviews); lekker anoniem je gal spuwen en alleen zij die iets negatiefs te melden hebben vertellen er hun verhaal. Net als de concurrenten trouwens.
Misschien waren Piet Hein en Michiel de Ruyter in de praktijk ook wel verschrikkelijke personen die hun echtgenotes afranselden of hun belastingen ontdoken, wie zal het zeggen. Je moet je bij de feiten houden en kijken naar de professionele verwezenlijkingen. De rest is achterbakse roddel, ingegeven door jaloezie, haat en nijd. En een soort Nederlandse voorliefde om alles wat dierbaar is onderuit te halen.
@Mr.B; ‘alles wat dierbaar is etc.’- Dus toch liever; ‘ik val aan volg mij…..? Daar werd iets groots verricht? Geschiedvervalsing of waarheidsvinding?