Van een atlas van Nederlands Indië uitgegeven in 1937 heb ik scans gemaakt en die in een worddocument gezet .
De oude Nederlandse namen en de oude grenzen van de residenties staan erop.
Interessant ook voor stamboomonderzoekers.
Je kunt met een paar klikjes alles uitprinten. Per vel A4 één scan.
In het programma Word kun je de plaatjes vergroten op de monitor. Of isoleren van het bestand, apart opslaan en test dan hoe het direct printen uitvalt.
Kik hier om te downloaden
Voorbeeldplaat, klik op het plaatje en klik dan weer voor een vergroting.
Zie hoe goed leesbaar de details zijn.
...................
Indisch4ever 
Inderdaad een mooie atlas. Voorin staat nog statistische informatie over de bevolkingsopbouw per geografische en bestuurlijke eenheden op basis van de volkstelling van 1930, waarbij de verdeling Europeaan, Inlander, Chinees en Andere Vreemde Oosterling is aangehouden.
Heel mooi Boeroeng. Ga proberen je advies op te volgen.
ah Rob,, je kent die atlas dus.
Toegiftje :
Ik heb 6 scans samengevoegd tot 3 maps van een deel van Java
Deze 3 bestanden staan niet in het word-document in de eerste versie van het worddocument, die ik nu geupdate heb.
Klik op de links en klik dan weer voor een vergroting.
Ja, ik heb de atlas zelf en ik ben er erg over te spreken. De kaarten zijn bijzonder mooi en met veel detail en ik raadpleeg ze geregeld.
Een aanrader is mijns inziens ook de laatste kaart: “Nederlandsch-Indië en omgeving” omdat in één oogopslag duidelijk wordt in welke wereld de kolonie bestond. Met links op de kaart nog half Afrika met onder meer Belgisch Congo, de Zuid-Afrikaanse Unie en Anglo-Egyptisch Soedan, verder naar het oosten Brits-Indië, Siam, de Franse beziitingen Annam en Cochinchina, en Formosa als onderdeel van Japan – de opsomming is niet volledig – en helemaal in het noorden Mandsjoekwo, dat Japanese marionettenstaatje in Mantjsoerije bekend van de film “the last emperor”…
Ook de lichtopstanden staan erop!
beste Mas Rob over welke atlas gaat het precies; ik zou graag over een origineel exemplaar willen beschikken
alvast bedankt voor uw reactie
Het gaat over deze atlas die in een worddocument te downloaden is:
https://indisch4ever.files.wordpress.com/2014/07/mapnederindie1937.docx
sorry,
maar ik zie nog steeds nergens staan om welke atlas het gaat;
Atlas van Nederlandsch-Indië
W.van Gelder en C. Lekkerkerker
J.B.Wolters uitgevers-maatschappij nv Groningen-Batavia
Gedrukt ca 1937
https://www.boekwinkeltjes.nl/b/174586437/Atlas-van-NederlandschIndi/
Van de zelfde uitgever heb ik KLEINE SCHOOLATLAS VAN NEDERLANDSCH INDIE en er onderstaat “voor de Indische lagere school”. Het is de zesde druk, Batavia 1932.
Zelf heb ik:
Atlas van Tropisch Nederland. Uitgegeven door het Koninklijk Nederlandsch Aardrijkskundig Genootschap in samenwerking met den Topografischen Dienst in Nederlandsch-Indië, 1938.
Met toelichtingen in het Nederlands, Engels, Duits en Frans. Een juweeltje!
Hi Boeroeng, Ik zou de kaarten van West-Java en Midden-Java heel graag in een hoge resolutie willen hebben. Is er een manier waarop ik met jou direct in contact kan treden?
Birgit.
Zie dit kakelverse nieuwe topic met downloadlinks
Volg de links naar de wetransfer.compagina en download.
Met goede resolutie en duidelijke teksten op de kaarten
https://indisch4ever.nu/2020/05/16/kaarten-indie-1937-2/
Boeroeng, mag ik gedeeltes van de kaarten gebruiken voor een boek over de reis van ZM Evertsen in 1815?
Ben heel blij en niet alleen als kaartengek!
Pak Pierre
Dank voor publiceren B. !!!
Wat attent en mooi, dank je wel voor het publiceren
Jeu… wat mooi! dankjewel..
Aan de hand van de bovenste kaart al mooie reisjes gemaakt die ik in mijn jeugd niet kon maken, want “te gevaarlijk”, maar waar ik wel van droomde op mijn zwerftochten door Tjandi, het Semarangse heuvelterrein.
Daar, achter het Sint Elizabethziekenhuis, aan het eind van de Wilisweg, overzag ik de Javazee met KPM-mers en soms een grotere boot op de rede. Iets meer naar het noordoosten was de Goenoeng Moeria met haar (7?) toppen nog net zichtbaar en aan de voet, meer naar het oosten, Rembang, de plaats waar mijn grootvader was geboren en waar mijn overgrootvader schoolmeester was.
Ik woonde in Semarang Oost, bij de stadsgrens, aan een straat die daarheen voerde, richting Djapara, via plaatsen als Demak, Koedoes, Pati. De brug over het bandjirkanaal dat min of meer de stadsgrens vormde mocht ik van mijn moeder niet over. Aan de andere kant was “oorlog” en opereerden de bendes ……
Naar het westen toe de weg richting Tegal en Pekalongan. Aan die weg, bij Kendal (waar de latere bisschop Biroeang op de lagere school zat) en iets voorbij Kaliwoengoe, over de Kali Bodri, was de suikerfabriek Tjepiring, waar ik de heerlijkste vacanties mocht doorbrengen bij mijn tante Pop en oom Poel, die geen “echte” tante en oom waren en later, toen zij naar Holland waren gegaan, bij mijn vriendje Edu Niehoff, wiens papa ook op de fabriek werkte.
Dan was er zuidwest van Semarang, richting de berg Oengaran, het plaatsje Bodja, waar mijn stiefvader en zijn broers jaagden op tjèlèngs en alles wat hun nog meer voor de loop kwam. Toen ik 12 was mocht ik mee, de minimum leeftijdsgrens had mijn moeder bedongen. Bij de eerste keer schoot stiefpa meteen een panter. Wat was ik trots. Mijn hart zou nu huilen.
Walking down memory lane …. schaaltje 1 : 1.250.000.
Pak Pierre
Prachtig meneer De la Croix, zoals u deze sentimental journey onder woorden hebt gebracht. Deze lezer geniet. Dank u wel!
e.m.
Nou … ik ben blij dat ik u enige genietingsmomenten heb mogen bezorgen. U verdient ze; met de PvdA gaat het niet zo goed, heb ik begrepen. Die dekselse Iraniër Terphuis ….. lijkt wel een Ayatollah.
Keep smiling ….. (ik moet het met woorden doen, want te dom om die mooie icoontjes te typen).
Nu gauw naik sepèda en naar de sportschool.
Pak Pierre
Zelfs een ridder van het Kruis kan in zijn geheugen nog een film laten draaien. En ondertitelen.
Ook ik heb genoten van pak Pierre’s walking down memory lane in Semarang en ben blij dat hij toen niet vergeten heeft om film in zijn camera te doen.
Ik heb vaak vergeten film in mijn camera te doen, of het is wel eens onderbelicht en onherkenbaar zonder ondertitels.
Hoe ver is de vulkaan te Oengaran van Semarang.
Dat kreng barst wel eens uit.
@ Pak Boeroeng:
Er was (en is) de berg Oengaran en het gelijknamige plaatsje.
Volgens mij was/is de Oengaran een dode vulkaan, zij lag er altijd rustig bij. Van Semarang uit bezien, ik heb wel eens geschreven dat ik in Tjandi ook wel eens op een tjot zat met blik op het zuiden, die het in een dal gelegen militair ereveld overzag (zie foto’s Oorlogsgravenstichting) en van daar verlangend tuurde naar Oengaran, daar achter Merbaboe, verder weg Soembing en Sindoro en dan Merapi.
Volgens mij was/is van die bergen tussen Semarang en Magelang en/of de “vorstenlanden” alleen Merapi actief.
Eén keer, in oorlogstijd, een aardbeving meegemaakt. Waarschijnlijk Merapi. Midden in de nacht uit bed gehaald en naar buiten. Veel lawaai. Javanen die met sapoes op de grond sloegen, om de slang te verjagen die zich onderaards voortbewoog. Zulke momenten zijn blijven hangen op de harde schijf.
Afstand Semarang – berg Oengaran, zeg maar tot aan het toppie? Weet niet, was er helaas nooit, althans niet na de oorlog en van voor 1942 herinner ik het mij niet. Schat zo’n 40 km as the crow flies, dus recht-toe-recht-aan. Voor alle zekerheid lineaaltje pakken en op je mooie kaart uitmeten.
Pak Pierre
Ooit las ik ergens dat er in maart 1867 een uitbarsting was van de vulkaan Oengaran en dat mevrouw von Franquemont daarbij omkwam
Zij was die batikmaakster Prankemon.
Maar in oude kranten kan ik die uitbarsting niet terugvinden
@ Pak Boeroeng:
Ergens gevonden via Google, op de trefwoorden “Berg Ungaran Java”:
Quote
Ungaran is een uitgestorven vulkaan ten zuiden van Semarang stad op de n kust van Java. Sterk uitgehold, is de berg het overblijfsel van een stratovulkaan die onderging herhaalde flank ineenstorting. Op dit moment zijn er slechts fumarolen en warme bronnen, gelegen op de flanken van de vulkaan als tekenen van activiteit.
Background:
Gunung Ungaran vulkaan is gevestigd aan het noordelijke einde van dezelfde transversale keten van vulkanen, bestaande uit zeer actieve Merapi in het zuiden en minder actieve Merbabu in het midden.
Ungaran ontstond in drie fasen. De jongste lavastromen en slakkenkegels waren rond 10.000 jaar geleden en liggen ten zuiden van 3 grote overblijfsel structurele blokken toegeschreven aan een oudere bouwwerk van de Ungaran vulkaan uitbrak.
Unquote
Nu lees je het eens van een ander. Die heeft het wel heeft over een “uitgestorven” vulkaan, normale karakterisering is “dood”.
Het silhouet van de Oengaran geeft ook wel aan dat zij een vulkaan in ruste is. De actieven zoals de Merapi hebben min of meer een kegelvorm of zijn afgeplat door een vulkanische uitbarsting die de hele top wegblies. Tangkoeban Prahoe bij Bandoeng is daarvan een mooi voorbeeld.
Las en passant dat het voorvoegsel “mer” in namen van bergen als Merapi en Merbaboe afgeleid is van het Javaanse “meroe” voor “berg” en dat stamt weer uit de Hindoetijd. De naam van de berg Semeroe zal er dus ook wel mee te maken hebben.
Pak Pierre
Referte mijn stukje van 7 juli 1653 uur, 2de alinea en overige stukjes over die rustige, vriendelijke berg “Oengaran” die ik na de oorlog alleen vanuit de verte (dus niet 40, maar slechts 15 km hemelsbreed) heb mogen aanschouwen, laatstelijk toen ik in 1952 met de “Zuiderkruis” naar NL vertrok.
Wie klikt op de link
krijgt een mooi zicht op het militaire ereveld met de berg, zo ongeveer zoals ik die zag vanaf mijn plekje op de tjot. Rechts in het dal stroomde de Kali Serang.
De bebouwing op de achtergrond was er toen nog niet.
Vanaf mijn tjot ook eens de begrafenis gevolgd van een gesneuvelde militair, met militaire eer. De kapel speelde, ik meen dat die (St.?) Bernhard kapel heette, van de Stoottroepen. Hun mascotte, een spierwitte bok (Kees de Bok) stond ook in het gelid.
Pak Pierre
Pak Pierre,
Voordat ik de benenwagen neem voor nog een broodnodige 4-daagse trainingstippel, moet me toch van het hart dat veel namen me erg bekend voorkomen zoals Oengaran, Tjepiring en onze tante Pop, wel familie , een van der Linden en nicht waar mijn moeder regelmatig met ons op bezoek ging. En wij (mijn zus Sonja en ik) lekker in de tuin spelen op de schommel belaagd door haar loslopende woedende ganzen.
Probeer nog steeds het adres te achterhalen waar mijn moeder toen met haar ouders woonde. Opa Frans Winsser was n.b. commisssaris van politie.
Dus mocht er ergens nog een adres boek bestaan hou ik me aanbevolen.
Meneer Huib,
Ik heb voor U even gekeken, vanaf het 1912 adresboek staat het echtpaar F.M.Winsser-Ch.M.Laarhuis geregistreerd als wonende te Trengoelon,Semarang.
U zult wel weten waar dit was……
Mvg. van Nadia.
Doeh Meneer…..op mijn oude dag…..Just kidding mevr. Nadia Leworthy-Hanssens
Maar ik ben je /U heel erg dankbaar. Want dit zijn inderdaad mijn opa en oma.
Mijn opa is later in Nederland overleden en bijgezet in het familiegraf in Breda waar ook zijn moeder Clara Winsser-Dettingmeyer ligt op het Christelijk deel.
Ook weer vermeldenwaardig toeval is hun dochter, Jenny Georgine Otto-Winsser, mijn moeder begraven op hetzelfde kerkhof maar dan op het katholieke deel. Dit laaste weer een uitvloeisel uit een verplichte bekering tijdens de Jappentijd, anders werden haar kinderen door het RK ziekenhuis in Bandoeng niet geholpen .
Kinderen, muv mijn persoontje aten vergiftigde peujeum die onze oudtante oma Besje triomfantelijk had gescored en met haar dochter en nicht deelde zoals met wel meer etenswaren werden gedeeld. Ze waren zgn. Buitenkampers.
Oma Tine Laarhuis was ook al voor de oorlog overleden. Ik weet nog niet waar.
Nogmaals hartelijk dank en hartelijke groet. Huib
Sorry Mw Nadia , wat vergeten.
Ik heb nog nooit van deze straatnaam gehoord. Is er ook een nummer of plaatje van?
groetjes Huib
Dag Huib,
Ikzelf ben geboren en getogen in Maastricht en weet dus helemaal niet of dit een straat of buurt is, absoluut geen idee.
In het adresboek van 1912 staat er gewoon het volgende :
F.M.Winsser – Geg.Onderoff. – Politieopz. 1e kl. – Trengoelon,Semarang (Ch.M.Laarhuis)
Dus niet eens een huisnummer of een beeld ervan. Ik heb wel een mooie foto gezien van een brug over de Trengoelon rivier, maar of we het hier over dezelfde Trengoelon hebben zou ik niet durven zeggen.
Misschien dat iemand geboren te Semarang ’t zou weten.
Groet van Nadia.
Pak Huib,
Ik heb al geschreven dat jouw moeder en mijn ouders, alle 3 voor de Japanse inval schoolmeesters in Semarang, elkaar gekend moeten hebben. Zo groot was het (Indo) Europese wereldje ook weer niet. Mijn Pa was hoofd van de school van het protestantse weeshuis, mijn moeder verbonden aan de Kartinischool.
Er zijn meer raakpunten. Oom Willem Buijs, man van mijn tante Dick (Leonie) de la X, was in het vooroorlogse Semarang ook politiecommissaris. Ik heb nog zijn pet- en schouderemblemen plus rang onderscheidingstekens en zijn penning.
Jammer dat alle direct betrokkenen er niet meer zijn. Laten we op z’n tijd als troost maar een biertje drinken, te hunner ere. Eerst die vierdaagse lopen. Mijn knieën zijn te versleten voor zo’n barre tocht.
Pak Pierre
Pak Pierre…
Het kan haast niet anders want mijn moeder is op de kweekschool in Semarang opgeleid denk ik.
En haar later partikuliere school in Bandoeng noemde ze ook
SCHOOL MET DE BIJBEL.
Waaruit haar oorspronkelijk protestantse afkomst boekdelen spreekt.
Ja, Pak Pierre dat is een heel goed plan. Afgesproken. Jammer van je knieën want een goed wandelmaatje is nooit weg.
Nog 1 of 2 warming ups dan ga ik op voor het grote werk in Nijmegen volgende week.
Pak Pierre…
Nog even het volgende. Ik bezit geen schouderstukken of pet van mijn opa, maar wel over een hele mooie ouderwetse foto in vol ornaat.
Die foto hing na zeg maar 1946/1947 bij ons thuis in de Poetrielaan 29 in Bandoeng en heeft kennelijk de Bersiap en oorlogstijd overleefd.
Voordat hij bij de politie ging was hij militair en blijkens zijn stamboek ook nog scherpschutter. Adoeh kassian die rampokkers als hij nog geleefd zou hebben.
Zal bij gelegenheid Pak Boeroeng vragen of hij er interesse in heeft het te plaatsen, maar dan wil ik er ook nog een klein levensverhaal aan vastknopen en die moet ik nog schrijven…haha…
Schrijven …!!
Huib…. wie waren de ouders van je oma Tine Laarhuis?
Abraham Laarhuis of een zoon van hem ?
Pak Huib,
Ben nooit een wandelaar geweest. Wel een hardloper, tot ongeveer mijn 58ste jaar, toen ik het wat kalmer aan moest doen. Denk dat ik mede door het hollen mijn knieën heb gemold; direct na mijn diensttijd liep ik nog een tijd op gympies over asfalt. Met iedere stap een fikse vrijwel ongedempte dreun op het kniegewricht, volgens de boekies een impact van 3 of 4 x het lichaamsgewicht. Pas later kwamen de schoentjes met de schokdempers. Wat een luxe.
Mijn Oom Willem was begin twintiger jaren opgeleid als marinevlieger, op “De Kooi”. Heb nog een oud album van hem uit die tijd, met watervliegtuigjes, tweedekkers.
Terug in Indië stapte hij over naar de politie, eerst de veldpolitie. Heb daarvan ook nog foto’s. Weet niet wie zich daarvoor allemaal zal interesseren als ik mijn ogen sluit.
Voor wat betreft de straat- of buurtnaam Trengoelon in Smg. Die naam ken ik en wel in relatie met “Mlatèn”. Verder reikt mijn kennis niet, viel kennelijk buiten mijn actieradius. In ieder geval benedenstad, niet in posh “Tjandi”, het heuvelterrein. Sorry!
Op internet zullen vast en zeker oude stadskaarten van Smg te vinden zijn met de oude straatnamen. Mogelijk dat Mlatèn Trengoelon als inheemse naam onveranderd is gebleven, net als mijn oude straat Pandean Lampèr.
Duizend maal jammer dat mijn vriend en vraagbaak Henk pan Hek, kenner van Semarang en mijn vraagbaak voor laag en hoog Javaans vorig jaar october is overleden. Op I4E zijn de oud-Semarangers helaas dun gezaaid. Zal eens vragen aan Ruud Schmitt, ook vriend van Henk, die hier eens een “Pikiran” over zijn jeugd als buitenkamper in Smg heeft geschreven.
Sterkte bij het wandelen. Zou het “Potje met vet” nog maar repeteren, en “De Vlaamse meisjes” natuurlijk.
Pak Pierre
Nogmaals bedankt Nadia. De straat of wijk zal wel vernoemd zijn naar deze rivier. Idd een hele mooie foto.
Ik ben zelf opgegroeid in Bandoeng en heb Semarang in de 80-er jaren slechts éénmaal bezocht Dat is al weer heel lang geleden, omdat het mijn moeders geboorteplaats was.
Mhg Huib
Boeroeng
Heb ik nog niet ontdekt.
Ik heb al eens een familiefoto van dat gezin, zittend voor hun huis gestuurd. De kinderen waren toen nog klein.
Voor zover bekend had ze een zuster Elisabeth Cornelisse, dus een tante van mijn moeder. We noemden haar oma Besje en zij was weer de moeder van tante Rika Kalff , de moeder van neef Willy de Korea veteraan waar ik al vaker over verteld heb. Willy en de meeste Kalffjes zijn naar Amerika vertrokken en wonden in sCal. De oudste dochter is getrouwd met een Nono Pattinama, een jeugdvriend van mein Amsterdam en een andere, Mary waar ik in mijn teenertijd veel mee heb opgetrokken ( fuifjes en zo) is getrouwd met een Sybesma.,een oud marineman. Als je die man hoort vertellen, lig je konstant in een deuk. Dat is pas Indo toelèn.
De naam van de man van derde dochter is me even ontschoten.
Een andere dochter van oma Bes is getrouwd met een van ’t Hart.
Hij had een slagerij en was denk ik totok. Heeft wel de oorlog overleefd.
Dat is op het moment wat ik uit de blote kepala kan vertellen over de familieband met de Laarhuisjes omdat die zich samen met mijn moeder als Buitenkampers en allemaal jonge kinderen door de oorlog moesten zien te slaan. Nou ja, slaan? Toen ik geleidelijk iets meer tot de jaren van verstand begon te komen al tjatoetend en eten schooiend.
Huib,
Zou het Jalan Mlaten Trenggulun te Semarang kunnen zijn?
https://www.google.co.uk/maps/place/Jalan+Mlaten+Trenggulun,+Semarang+Timur,+Kota+Semarang,+Jawa+Tengah+50122,+Indonesia/@-6.9671323,110.4371554,17z/data=!3m1!4b1!4m2!3m1!1s0x2e70f35033443433:0x56160cb1866eb6c0
Wie weet…..
Groet van Nadia.
Dank voor het delen van deze mooie kaarten. Komt inderdaad van pas bij genealogisch onderzoek.
Beste Boeroeng,
Schitterende plaatjes!
Welk atlas heb je hiervoor gebruikt?
Rob,
Atlas van Nederlandsch-Indië
W. van Gelder
C. Lekkerkerker
uitgever J.B. Wolters Groningen, Batavia
Zou er nog een exemplaar in een bieb ergens staan?
In de KB wel, zo neem ik aan. Ik heb mijn exemplaren tientallen jaren geleden – ik was nog student – op de kop getikt bij De Slegte in de hoofdstad.
Toen was De Slegte nog De Goede.
Pak Pierre
In de KB is er verschrikkelijk veel moois te vinden. Overigens ook bij het KITLV in Leiden. Het archief met topografische kaarten is meegegaan met de verhuizing van de Topografische Dienst van Delft naar Emmen. Prachtig gaaf materiaal! Maar tot voor kort kon ik nog terecht bij het Legermuseum in Delft. Zowat alle drukken te bekijken. Ze maakten gratis de fotokopieën die ik nodig had voor mij. Ik weet niet of ze weer beschikbaar komen in het nieuwe legermuseum in Soesterberg.
Atlas is te koop op boekwinkeltjes.nl
Heel erg bedankt! Ik ga zoeken.
Bij rommelmarkten ( vroeger 30 april) , boekenmarkten kan men mazzel hebben om voor bijna nop oude atlas boeken op de kop tikken.
Heb een paar relatief oude voor iets meer dan 1 eurie gekocht, een wandkaart (schoolkaart) van Java (ongeveer bijna 80cm x 200 cm ) heb ik op de kop getikt op een kofferbakmarkt.
Volgens http://javapost.nl/bronnen/ (en dat zal wel goed zijn, want ik heb het er zelf bijgezet) is het KITLV nu de eigenaar van het digitale kaartenbestand van het Tropeninstituut (weet u nog?).
Hier is tegenwoordig alles te raadplegen: http://ubl.webattach.nl/apps/s7
Oók dat de berg Oengaran niet verder dan 15 kilometer van Semarang ligt.
Tja … 15 kilometertjes maar.
in kinderogen is alles veel groter en verder dan de werkelijkheid aangeeft. Dat blijkt maar weer ……
Pak Pierre
Ook de jaren waren dubbel tellend
siBo
Ja Pak Bo … vooral de tropenjaren. Jij moet nu zo ongeveer 150 + zijn.
Oeps … gauw kijken naar de bal-balan.
De RVD heeft gezegd dat Maxje Nederlandse is en DUS voor Nederland zal juichen. Hoe simpel kan het leven zijn ….
Pak Pierre
Dankzij dit topic ben ik voor €10,00 de gelukkige bezitter van een redelijk exemplaar ‘eerste atlas van Nederlandsch – Indië voor de Indische Lagere School door K.G. Knol, A.J.P. Moereels en C. Lekkerkerker met medewerking van K.J. Danckaerts – Negende druk 1940 J.B. Wolters – Groningen, Batavia (Scottweg 5). In de atlas staat het stempel ‘Gouv. Lagere Normale School Pontianak’.
De eerlijkheid gebiedt te zeggen, dat ik mijn pijl gericht had op de voor dit topic gebruikte uitgave. Blijkbaar heb ik er toch een nachtje te lang over geslapen, want in de voor mij betaalbare range bleken de exemplaren overnight ‘unavailable’ (!) ’t Kan natuurlijk ook zijn dat I4E ook door antiquariaten goed wordt gelezen.
In elk geval als PvdA-lid van niet Semarangse komaf ben ik ook heel blij met het Nederlandsch – Indisch kaartenboek dat ik nu in eigendom heb. In 1940 kostte de atlas fl. 1,75
Uit het voorbericht van de eerste druk: [CITAAT] We hebben gemeend, dat er op de lagere scholen in Indië voor klas 4, 5 en 6 wel behoefte was aan een eenvoudig en duidelijk atlasje. Een atlasje niet alleen met tekst naast kaart, maar ook met blinde kaartjes en vragen voor het vastleggen van de behandelde leerstof. Voor de drie provincies van Java komt elk kaartje twee maal voor. Bij het eerste wordt telkens een algemeen overzicht gegeven, terwijl bij het tweede de residenties nog eens afzonderlijk ter sprake komen. Omdat in de 5e en 6e klas Australië, Voor- en Achter-Indië, China en Japan en de reis naar Nederland behandeld worden, hebben we ook daarvoor een kaartje opgenomen. De spelling der plaatsnamen is volgens G.B. van 4 mei 1922, No. 50, zoals dat is gewijzigd bij G.B. van 5 aug. 1925, No. 6. Bandoeng, Amsterdam Juli 1930. [EINDE citaat]
Bij Residenties Pekalongan en Semarang staat vermeld: [CITAAT] Rivieren: Kali Serang. Plaatsen: Semarang is een belangrijke havenplaats. Een nieuwe wijk is Tjandi in het heuvelterrein. Aan de lijn Cheribon-Semarang liggen Brebes, Tegal (Textielfabriek), Pemalang, P e k a l o n g a n, Batang, Kendal.
Ambarawa, Salatiga, vacantieoord.
Demak, Poerwodadi, Goendik. [EINDE citaat]
Voor het noodzakelijk evenwicht. Bij Res. Sumatra’s Westkust staat vermeld: [CITAAT] Rivieren: Naar het Westen gaan alleen kleine rivieren. Ze hebben een snelle stroom en zijn dus onbevaarbaar. De dalen zijn smal en diep. De Amai stroomt naar de Amaikloof. Daar loopt ook de spoorlijn door. Naar het Oosten stromen de Batanghari en de Koeantan, die later Inderagiri heet. Plaatsen: Padang is een belangrijke plaats. Doch de meeste schepen, die van de Indische Oceaan komen , gaan langs de Oostkust van Sumatra, door de straat Malaka. De haven aan de Koninginnebaai heet Emmahaven. Er worden veel steenkolen van Sawahloento verscheept. Pariaman, Padangpandjang, Fort de Kock, Pajakoemboeh, Selok. Bij Sawahloento zijn de Oembilin-steenkoolmijnen. Al deze plaatsen liggen aan de spoorlijn.
Soengaipenoeh.
Loeboeksikaping .
Painan. [EINDE citaat]
e.m.
haha gefeliciteerd Eppesom 10 euro is geen prijs…. peanutje…. kleine blauw M&M, groot uitgevallen rijstkorrel.
Details op de kaarten zijn net zo veel met namen enzo ?
–Ah, dank u wel Pak Boeroeng. Ja, alleen de licht- en andere opstanden ontbreken 😉
e.m.
Tja, die lichtopstanden, u weet dat ik zo mogelijk de terminologie van ‘toen’ gebruik. Vooral hier, dat waren de termen die ik van mijn vader heb geleerd toen hij nog op een opnemingsvaartuig het vak moest leren. Mooi werk. Niet alleen plaatsen, lichten en onderhouden, maar ook inmeten, zowel vanaf de wal als vanaf het schip. Met sextant en theodoliet. Er was een geweer aan boord, voor het geval een krokodil honger had. U ziet, er werd niet alleen met klewangs achter zielige Inlandertjes aangehold. De GM was verantwoordelijk voor de internationale scheepvaart. Door deze ervaring wist hij bijna blindelings de weg. Zoals tussen Merauke, Ambon en Soerabaja
@Dhr. J.A. Somers, on 11 juli 2014 at 16:02 said: Tja, die lichtopstanden, u weet dat ik zo mogelijk de terminologie van ‘toen’ gebruik. Vooral hier, dat waren de termen die ik van mijn vader heb geleerd toen hij nog op een opnemingsvaartuig het vak moest leren. Mooi werk. Niet alleen plaatsen, lichten en onderhouden, maar ook inmeten, zowel vanaf de wal als vanaf het schip. Met sextant en theodoliet. Er was een geweer aan boord, voor het geval een krokodil honger had. De GM was verantwoordelijk voor de internationale scheepvaart. Door deze ervaring wist hij bijna blindelings de weg. Zoals tussen Merauke, Ambon en Soerabaja.@
–Dag meneer Somers, toen ik zo uitgebreid van uw vaders werkzaamheden vernam, had ik het idee hier weleens eerder over te hebben gelezen. Het bleek echter niet hetzelfde. Na lang onderduiken tussen de zich steeds maar verder uitbreidende stapels had ik het boek ‘Een jaar aan boord van H.M. Siboga’ weer boven water. Maar het betreft hier echter een wetenschappelijke expeditie naar flora en fauna in de wateren van voormalig Nederlands Oost-Indië. Een enkele overeenkomst met de GM is misschien dat de Siboga een aangepaste kanonneerboot was -krokodilvriendelijk waren de kanonnen verwijderd- en dat de stoomboot Soerabaja als thuishaven had.
e.m.
Ai-ai Pak Marawasin,
Net opgestaan en dan lees ik Sawah-loento. De jaren
draaien terug en rende met blote pootjes door Doerian,
niet in deze heerlijke vrucht maar een heel klein vlekje
op de kaart.
Dan al deze namen ,met de heerlijkheden aldaar verkrijgbaar
Gelukkig op internet ook de schoolplaten op te sporen van bijv.
de Anai kloof.
Tjsa m’n dag kan niet meer stuk.
siBo
Pure nostalgie zo’n terugblik op je verleden. Meteen begint de film in je hoofd weer te draaien. Ik had dat ook met topografische kaarten, bijna elk paadje en elke kali was een ervaring. Het was toch allemaal waar! Nu nog wachten op de verwijten dat ik conservatief ben. Niet meer van deze tijd. Ach, dat ben ik ook, zonder feesboek e.d. Prachtig van Boeroeng.
Dag meneer Somers, ach … ach, wat bent u toch weer heerlijk conservatief.;)
Okay, voor nog meer evenwicht de Residenties Bodjonegoro en Soerabaja.
Rivieren: Kali Solo, Kali Brantas, Kali Soerabaja (het laatste deel heet Kali Mas) en Kali Porong.
B o d j o n e g o r o, Toeban en Lamongan.
S o e r a b a j a is de drukste handelsstad van Nederlandsch – Indië.
De haven heet Tandjoengperak. Men vindt er grote pakhuizen.
Belangrijke gebouwen zijn: Gouvernementskantoor, Ned.-Indische Artsenschool (N.I.A.S), S.S. Werkplaatsen.
Wonokromo.
Grissee.
Sidoardjo ligt te midden van suikerfabrieken.
Modjokerto. Hier splitst zich de Brantas.
Djombang.
e.m.
Oy … na ‘Rivieren:’ had hierboven nog vóór ‘B o d j o n e g o r o’ de duiding ‘Plaatsen:’ moeten worden vermeld. Maaf ya!
Zo nu eerst een Ster in het Maleis …;)
e.m.
Pak Eppeson, maak er een feuilleton van: Iedere dag een blaadje uit de atlas voorlezen, sorry, voorschrijven.
Far away places
Are calling me …..
Pak Pierre
Bij de weg ….. dit soort herinneren is veel leuker dan dat van het Indisch Herinneringscentrum Bronbeek.
Mooie herinneringen aan die heile Welt, voordat de pleuris uitbrak.
Wat mij betreft mag het IHCB zijn aandachtsgebied uitbreiden. Maar daar zal wel een grondwetswijziging voor nodig zijn.
Pak Pierre
Ten N. van West–Java ligt de Java-Zee, ten Z. de Indische Oceaan, ten W. Straat Soenda en ten O. de provincie Midden-Java.
De provincie West-Java bestaat uit de residenties:
Bantam met de hoofdplaats Serang
Batavia met de hoofdplaats Batavia
Buitenzorg met de hoofdplaats Buitenzorg
Priangan met de hoofdplaats Bandoeng
De hoofdplaats van de provincie is Batavia
Far away places with strange sounding names
Far away over the sea
Those far away places with the strange sounding names
Are calling, calling me
Going to China or maybe Siam
I wanna see for myself
Those far away places I’ve been reading about
In a book that I took from the shelf
I start getting restless whenever I hear
The whistle of a train
I long for the day I can get underway
And I search for my castles in Spain
They say I’m a dreamer
Maybe I am
Somehow I’m burning to see
Those far away places with the strange sounding names
Calling, calling me
Songwriters:
Ibu Joan Whitney, Mas Alex Kramer
e.m.
BAAIEN
Grote inhammen aan de kust (baaien) zijn: Baai van Batavia, Baai van Bantam, Welkomstbaai, Wijnkoopsbaai.
KAPEN
Ver in zee vooruitstekend: St. Nicolaaspunt, Oedjoeng Krawang, Oedjoeng Indramajoe.
RIVIEREN
Naar de Java-Zee stromen: Tjioedjoeng, Tjiliwoeng, Tjitaroem, Tjimanoek en nog vele kleine rivieren. De Tjimandiri mondt uit in de Wijnkoopsbaai. Langs de Oostgrens stroomt de Tjitandjoej. Deze rivieren zijn slecht bevaarbaar, doordat ze snel stromen en ondiep zijn.
***/…/Onze eerste sensatie intussen, kwam reeds na de derde bocht. Daar was in de binnenbocht een dijkje gebouwd, recht de rivier in zodat er in de buitenbocht maar een stroomtrechter overbleef van een meter of vier. Hier stroomde het water met geweld doorheen. Het was om wild te worden van de sensatie: de stroomversnellingen van de Zambesi waren er niets bij. Als een kogel schoten we met wappperende vlaggen door de bottle-neck, roterend als een draaimolen en brullend als gorilla’s maar ons vreugdegehuil ging snel over in gejammer van “tremendous dismay” toen we met schrik merkten dat we regelrecht naar de latrines van het militair kampement dreven, hoog over het water heen gebouwd. Een seconde later schoven we hotsend en botsend tussen de ijzeren palen door, waarschuwende kreten slakend naar boven, terwijl vloeken en verwensingen op ons neerdaalden, soms geaccompagneerd door een emmer water. /…/***
***Piekerans van een straatslijper – Tjalie Robinson – citaat uit ‘Zwerftochten door Oud Batavia’
e.m.
BERGEN
Het Zuiden van de provincie is bergland.De Noordrand daarvan wordt gevormd door door Salak, Pangrango, Gede, Tangkoebanpraoe, Tjareme. Zuidelijker liggen nog Patoea, Malaabar, Goentoer, Papandajan, Tjikoeraj en Galoengoeng. Al deze bergen zijn vulkanen. Nog Zuidelijker ligt langs de Indische Oceaan een woest bergland. Er zijn bijna geen wegen en er wonen geen mensen. In Bantam ligt de G. Karang.
VLAKTEN
Tussen deze bergen liggen de hoogvlakten van Soekaboemi, Tjiandoer, Bandoeng, Garoet en Soemedang***. In het Noorden ligt een brede laagvlakte. Op vele plaatsen langs de kust vindt men moerassen.
PRODUCTEN
Al deze vlakten zijn vruchtbaar. Op de laagvlakten zowel als op hoogvlakten wordt veel rijst verbouwd. In de residentie Cheribon vindt men suikerfabrieken.
Op de hellingen van de bergen zijn thee- en rubberondernemingen.
Klappertuinen (copra) liggen in het N. en W. van Bantam, om Batavia en in Zuidoost-Priangan.
Kinatuinen liggen hoog liggen hoog in het gebergte ten Z. van Bandoeng.
Europese groenten verbouwt men in de buurt van grote plaatsen, zoals Buitenzorg en Bandoeng.
Vissers wonen aan de kust, vooral in de residenties Batavia en Cheribon.
EILANDEN
Voor de kust liggen: Onrust, Dwars in de Weg en Prinseneiland.
*** http://javapost.nl/2013/10/14/de-stenenwerperij-te-soemedang/
e.m.
RESIDENTIE BANTAM
Rivier: Tjioedjoeng. Plaatsen: S Rangkasbitoeng, Pandeglang, e r a n g. Bantam. Merak, overvaart naar Oosthaven. Anjer. Rangkasbitoeng, Pandeglang, Laboehan.
RESIDENTIE BATAVIA
Rivieren: Tjiliwoeng en Tjitaroem. Plaatsen: B a t a v i a. Belangrijke gebouwen zijn: Paleis van den G.G., Volksraadgebouw, Departementen, Hogescholen en Museum, Opiumfabriek. Grote pleinen: Koningsplein, Waterlooplein. Batavia is een drukke handelsstad. De haven heet Tandjoenpriok (grote pakhuizen. Meester Cornelis, S.S.-werkplaatsen. Deze plaats is met Batavia samengegroeid en tot één gemeente verenigd. Tangerang, hoedenvlechterijen. Poerwakarta. Tjikampek. Krawang.
RESIDENTIE BUITENZORG
Rivieren: Tjiliwoeng en Tjimandiri. Plaatsen: B u i t e n z o r g. Belangrijke gebouwen zijn: Paleis van den G.G., musea in de Plantentuin. Rubberbandenfabriek. Depok. Soekaboemi, koel bergklimaat, Vacantieoord, Politieschol. Tjiandjoer. Sindanglaja levert groenten. Bij Sindanglaja ligt Tjipanas met een buitenverblijf van den G.G.
RESIDENTIE PRIANGAN
Rivieren: Tjitaroem, Tjimanoek en Tjotandoej. Plaatsen: B a n d o e n g. Belangrijke gebouwen zijn: Technische Hogeschool***, Departementen, Instituut Pasteur, Blindeninstituut, Kininefabriek, Artillerie-Constructie-Winkel. Nabij Bandoeng ligt Radio Malabar. Lembang, Bosscha-Sterrenwacht. Tjimahi, groot garnizoen. Padalarang, papierfabriek. Soemedang. Tjibatie. Garoet, vacantieoord. Textielfabriek. Pameungpeuk. Tasikmalaja, vlechtwerk. Tjiamis, Bandjar, Tjidjoelang.
RESIDENTIE CHERIBON
Rivier: Tjimanoek. Plaatsen: C h e r i b o n, sigarettenfabriek. Indramajoe, Madjalengka. Koeningan
*** bekende oud-studenten:
Ir. Soekarno president van Indonesië; Ir. Manusama president RMS; Nico Palar oud-kamerlid PvdA; Ir. Bacharuddin Jusuf Habibie president van Indonesië; Jim Supangkat, kunstenaar en conservator.
e.m.
M I D D E N – J A V A 1 [met gouvernementen Jogjakarta en Soerakarta]
GRENZEN: Ten Noorden van Midden-Java ligt de Java-Zee, ten Zuiden de Indische Ocveaan, ten Oosten ligt de provincie oost-Java en ten Westen de provincie West-Java.
INDELING: Deze provincie bestaat uit de residenties:
Pekalongan met de hoofdplaats Pekalongan.
Semarang met de hoofdplaats Semarang.
Banjoemas met de hoofdplaats Poerwokerto.
Kedoe met de hoofdplaats Magelang.
Djapara-Rembang met de hoofdplaats Pati.
De hoofdplaats van de provincie is dé Stad van Pak Pierre.***
De hoofdplaats van het Gouvernement Jogjakarta is Jogjakarta.
Die van het Gouvernement Soerakarta is Soerakarta.
INHAMMEN: zijn de Rede van Semarang, Rede van Rembang en Schildpaddenbaai.
RIVIEREN: Naar de Indische Oceaan stromen de Tjitandoej, de Kali Serajoe en de Kali Progo. De laatste twee gaan door dichtbevolkte vlakten. Naar de Java-Zee stromen de Kali Serang en vele andere rivieren. Door Soerakarta stroomt de Kali Solo.
BERGEN: Ten Zuiden van Serajoedal ligt het Serajoegebergte. Ten Noorden van het dal ligt een gebergte met de Slamet, de Praoe en het Dijenggebergte. De hoogvlakte van Magelang wordt ingesloten door de Soendoro, Soembing, Merapi, Merbaboe en Oengaran. Op de Oostgrens van Soerakarta ligt Lawoe. In het Zuiden van Jogja ligt G. Sewoe of het Duizendgebergte. Geheel afzonderlijk ligt de Moerjo in de residentie Djapara-Rembang.
VLAKTEN: In het Noorden ligt een laagvlakte van Cheribon tot Rembang. In het Zuiden liggen drie vlakten: —de vlakte van Banjoemas, waardoor de Serajoe stroomt, —de vlakte van Bagelen, waarin Poerworedjo ligt en de vlakte van Jogja met de Progo. Soerakarta ligt in de Solovlakte. Magelang ligt op door bergen omringde hoogvlakte.
Al deze vlakten zijn vruchtbaar. Alleen vindt men langs de Zuidkust hier en daar moerassige, ongezonde gedeelten (Tjitandoej).
PRODUCTEN: S u i k e r en r ij s t leveren de vlakten langs de Noord-en Zuidkust, en de vlakte van Klaten en Soerakarta. T a b a k groeit in Kedoe, Jogjakarta en Soerakarta. R u b b e r komt uit het Zuiden van Banjoemas. D j a t i bossen liggen in het Noordelijk deel van Midden-Java. P e t r o l e u m vindt men in de omstreken van Tjepoe. K a p o k groeit aan de Noordkust en in de vlakte ten Zuiden van de Moerjo. C o p r a leveren de kustvlakten in Banjoemas en Kedoe.
EILANDEN: Ten Z. van Tjilatjap ligt het eiland Noesa Kambagan.
***S e m a r a n g, tevens de belangrijkste havenplaats der provincie. Er is een stadsgemeenteraad onder voorzitterschap van den burgemeester. Het aantal inwoners der hoofdplaats bedraagt bijna 218.000, waaronder bijna 12.600 Europeanen en bijna 27.500 Chineezen. De Europeanen wonen grotendeels in de op een heuvelterrein gelegen wijk Tjandi. De gouverneur van Midden-Java zetelt uiteraard ter hoofdplaats S e m a r a n g.
e.m.
Nou …. dat was weer het snoepje van de week!
Dank u wel.
Pak Pierre
Er zijn nog altijd mensen die vinden dat er over Indië zo weinig is geschreven. Bij het NA en de KB kilometers boekenplank. Uit onze belastinggelden betaald, geniet er dan ook van.
Nmi hoort dit er ook nog bij de”‘Kaarten””
Dan op scrollen (Banjoemas) naar pagina 167, vanaf regel 13 en je krijgt het voorgeschoteld
Nederlandsch Oost-indie
http://books.google.nl/books/about/Nederlandsch_Oost_indie.html?id=780UAAAAIAAJ&redir_esc=y
Pieter A. van der Lith – 1893
Het rotsachtige eiland Noesa Kembangan, dat zich langs de kust van Banjoemas westelijk van Tjilatjap uitstrekt, biedt een schoon schouwspel aan, daar het …
si Bo
MIDDEN-JAVA II
RESIDENTIES PEKALONGAN en SEMARANG
RIVIEREN: Kali Serang
PLAATSEN: Semarang is een belangrijke havenplaats. Een nieuwe wijk is Tjandi in het heuvelterrein. Aan de lijn Cheribon-Semarang liggen Brebes, Tegal (Textielfabriek), Pemalang, P e k a l o n g a n, Batang, Kendal.
Ambarawa, Salatiga, vacantieoord.
Demak, Poerwodadi, Goendik.
RESIDENTIE BANJOEMAS
RIVIEREN: Tjitandoej en Kali Serajoe.
PLAATSEN: P o e r w o k e r t o, Banjoemas, Poerbolinggo en Bandjarnegara. Tjilatjap is de voornaamste haven aan de Zuidkust. Er tegenover ligt Noesa Kambangan. Kroja en Maos.
RESIDENTIE KEDOE
RIVIEREN: Kali Serajoe en Progo.
PLAATSEN: M a g e l a n g, sigaren. Oranje-Nassau-stichting van Pa van der Steur. De stad ligt aan de drukke tramlijn van Ambarawa naar Jogja. Temanggoeng. In de omtrek wordt veel tabak verbouwd. Wonosobo, tabak. Ten Zuiden van Magelang liggen de Hindoe-oudheden: Boroboedoer en Mendoet. Poerworedjo, Koetoardjo, Keboemen, Karanganjar.
RESIDENTIE DJAPARA-REMBANG
Plaatsen: P a t i . Koedoes, sigarettenfabriek. Djapara levert mooi houtsnijwerk. Rembang. Blora en Tjepoe hebben houthandel. In de omtrek van Tjepoe wordt veel petroleum gevonden; daarom zijn in en bij Tjepoe petroleumfabrieken.
GOUVERNEMENTEN JOGJAKARTA en SOERAKARTA
RIVIEREN: Kali Progo en Kali Solo
Omdat ze door Inlandse vorsten worden bestuurd, heten deze gebieden ook wel Vorstenlanden. Te J o g j a zetelt in een Kraton de Sultan. De stad levert mooie batiks, koper- en leerwerk. Dichtbij liggen de Prambanantempels. Aan de steile Zuidkust zijn hoge rotsen. Zwaluwen bouwen daartegen haar nestjes, die door Chinezen gegeten worden. In Soerakarta*** woont in een kraton de Soesoehoenan. De satd is bekend om haar batiks en gamelans. Klaten, Bojolali, Wonogir en Stragen.
***Soerakarta (ook Solo geheeten). Het gouvernement omvat het soenanaat (zelfbestuur) Soerakarta en het gebied van Mangkoe Negoro en telt 2,5 miljoen inwoners, waaronder ruim 6500 Eurpeanen en ruim 21.000 Chineezen. De Kali Solo ontspringt op de hellingen van de vulkaan Lawoe (3265 M.) en stroomt verder door de residenties Madioen en Bodjonegoro. Het is een vruchtbaar gewest, alwaar in hoofdzaak suiker, koffie, tabak, kapok en rubber worden geteeld op gehuurde gronden. Van de vier rijken heeft de vorst van Soerakarta den hoogsten rang en titel, n.l. “soesoehoenan” (hij die men knielend nadert).
e.m.
Het blijft hier pure nostalgie. Aardrijkskunde op de broederschool in Soerabaja, jaren dertig.
O O S T – J A V A 1
GRENZEN: Ten N. van Oost-Java ligt de Java-Zee, ten Z. de Indische Oceaan, ten W. de provincie Midden-Java en ten O. Straat Bali.
INDELING
De provincie bestaat uit de residenties:
Bodjonegoro met de hoofdplaats Bodjonegoro
Soerabaja..met de hoofdplaats Soerabaja
Madioen…..met de hoofdplaats Madioen
Kediri……….met de hoofdplaats Kediri
Malang…….met de hoofdplaats Malang
Besoeki……met de hoofdplaats Bondowoso
Madoera…..met de hoofdplaats Pamekasan
De hoofdplaats van de provincie is Soerabaja***
KUST: Ten Zuiden van Madoera ligt de Straat van Madoera. Van Soerabaja gaat het Westgat naar het Noorden en het Oostgat naar het Oosten.
RIVIEREN: Hier stromen de twee langste rivieren van Java: de Kali Solo (met Kali Madioen) en de Kali Brantas. De laatste splitst zich bij Modjokerto in Kali Soerabaja en Kali Porong. Tussen deze twee armen ligt de Brantas-delta. Het laatste deel van de Kali Soerabaja heet Kali Mas. Daaraan ligt de stad Soerabaja.
BERGEN: In het brede deel van Oost-Java liggen drie gebergten: het Noordelijk Kalksteengebergte, de Goenoeng Kendeng en het Zuidergebergte. In de vlakte tussen G. Kendeng en het Zuidergebergte liggen twee vulkanen: de Lawoe en de Wilis. De Kali Madioen scheidt ze. Op de grens van de residenties Kediri en Malang ligt de Keloed. De hoogvlakte van Malang is omringd door hoge vulkanen: de Kawi, de Ardjoene, het Tenggergebergte en de Semeroe. Het Tengger-gebergte heeft een grote kraterketel, de Zandzee. Daarin ligt een kleine vulkaan, de Bromo. De Semeroe is de hoogste berg van Java. Oostelijker liggen nog: de Argopoero en het Hoogland van Idjen met de Raoeng.
VLAKTEN: De Solovallei ligt tussen het Noordelijk Kalksteengebergte en de G. Kendeng. Zuidelijker liggen de vlakte van Madioen, de vlakte van Kediri en de Brantas-delta. In de Oosthoek liggen: de vlakte van Pasoeroean en Probolinggo, de vlakte van Loemadjang en Djember, de vlakte van Banjoewangi. Malang ligt op de hoogvlakte van Malang.
PRODUCTEN: In de laagvlakten groeit veel s u i k e r en r i j s t, b.v. in de buurt van Soerabaja (Brantasdelta), Modjokerto, Kediri, Madioen, Pasoeroean, en Probolinggo. K o f f i e komt van de vlakte van Malang en ook uit de bergstreken bij Blitar, Bondowoso en Djember. D j a t i h o u t komt van Bodjonegoro. T a b a k van Djember en Bondowoso. P e t r o l e u m van Soerabaja (Wonokromo). M a ï s wordt in Oost-Java veel verbouwd. Het is daar volksvoedsel. Madoera is onvruchtbaar. De veeteelt is er van veel belang. Het eiland voert slachtvee uit. Aan de kusten wint men zout. Dit wordt in fabrieken tot briketten geperst. De Madoerezen zijn flinke vissers en zeevaarders.
EILANDEN: Tot deze provincie behoort het eiland Madoera.
***De hoofdplaats Soerabaja telt bijna 342.000 inwoners, waaronder bijna 26.000 Europeanen en bijna 39.000 Chineezen. Het is de voornaamste handelsstad van Nederl.-Indië en na Batavia de grootste plaats. Aan de havenwerken is veel ten koste gelegd. Het spreekt vanzelf dat de bouwkosten der groote havens schatten hebben gekost (200.000.000 gulden). Zoo bedroegen deze voor de haven van Soerabaja ruim 75 miljoen gulden.
e.m.
Heer E.M., dank voor uw diverse postings (per provinvie en/of streek). Mag ik als Oost-Java/Madoera afstammeling een paar kleine details toevoegen op de inhoud van de atlas van 10 aug 2014 om 00:36 , door mij praktijksgewijs vergaard na de periode 1945, maar ook uit mijn leergierigheid over Madoera uit de boeken voor de periode 1945 en later.
De thee (Assam) uit Oost Java kwam uit de streken van Kediri (Cult.onderneming Swaroe Boeloroto o.a.) op de hellingen van de Kelud.
Quote:T a b a k van Djember en Bondowoso. P e t r o l e u m van Soerabaja (Wonokromo). Unquote.
Mijn aanvulling: Tabak werd ook geteeld te Loemadjang.
De petroleum winning te Wonokromo (Langs de weg de Ja-Knikkers) heeft zich heden ten dage helemaal uitgebreid naar Sidoarjo e.o. met een jaar of 10 geleden (dacht ik) de beruchte ramp vanwege het Lapindo gebeuren.
De Madoerezen waren ook befaamd/berucht – uit hoofde van hun zeevaart kunde – als zeerovers tot aan de kusten van Bali (1830). Menig NI. marine schip heeft achter hen aan moeten jagen. Tevens waren zij – vanwege hun warmbloedigheid – ook geduchte werknemers van het NI. leger. (Kolonel Ttl. Toon Poland (1796-1857) had zijn eigen “soldatenbende” van circa 3000 Madoerezen). Op het eiland Madoera hadden zich tevens veel Buginezen gesettled en zich vermengd met de originele Madoerezen. Op hun beurt hadden zich weer vele Madoerezen op de kusten van Oost Java gesettled en zich met de lokale Javanen vermengd.
De zoutwinning vond niet enkel plaats te Madoera zelf, doch ook op de kuststroken van Soerabaya noordwaarts Grisee (Gersik) en zuidwaarts tot Probolinggo en waren meest in handen van overgestoken Madoerezen.
Saillant detail: Tijdens de vrijheidsstrijd (en met name 1945/1946) had de Javaanse leiding van de vrijheidsstrijd de beslissing genomen om het eiland Madoera buiten de voedsel rantsoenering te houden en zelfs de rijstvoorraden van Madoera te plunderen, hetgeen een ongekende (meer dan op Java) honger veroorzaakte. Dit had weer ten dele ten gevolge dat er op Madoera het idee versterkt werd om Madoera totaal af te splitsen van de nationale beweging voor vrijheid, hetgeen zich tot in Soerabaya uitbreidde.
Vervolg O O S T – J A V A II @on 11 juli 2014 at 14:02@
RESIDENTIES MDIOEN EN KEDIRI
RIVIEREN: Kali Madioen en Kali Brantas
PLAATSEN: M a d i o e n, werkplaatsen van de Staatsspoor. Ngawi en Magetan. Ponorogo en Patjitan. K e d i r i, Pare en Kertosomo. Ngandjoek. Blitar, koffie. Toeloengagoeng. In de nabijheid zijn marmergroeven. Trenggalek.
RESIDENTIE MALANG
RIVIEREN: Brantas
PLAATSEN: M a l a n g, Cultuurschool. Op de hoogvlakten veel vruchtenteelt. Toeren. Lawang. Tosari, vacantieoord. Bangil. Pasoeroean, Probolinggo, Kraksaän. Loemadjang. Djatiroto met de grootste suikerfabriek van Java.
RESIDENTIE BESOEKI
PLAATSEN: B o n d o w o s o, Sitoebondo en Panaroekan. Djember, Banjoewangi.
RESIDENTIE MADOERA***
PLAATSEN: P a me k a s a n. Bangkalan. Kamal, overvaart naar Soerabaja. Sampang, zoutbrikettenfebriek. Soemenep. Kalianget, zoutbrikettenfabriek.
*** De residentie telt bijna 2.000.000 inwoners, waaronder 1050 Europeanen en ruim 5.000 Chineezen. Behalve de zoutwinning zijn de hoofdmiddelen van bestaan veeteelt en vischvangst, hoewel de landbouw niet onbelangrijk is. Vooral de veestapel is zeer belangrijk; het Madoereesche rund is wellicht het beste van den archipel. Het eiland Madoera is ten Z. door de Straat van Madoera en ten W. door het Westgat van Java gescheiden. De inheemsche bevolking bestaat uit Madoereezen.^^^
^^^in de literatuur o.a.: ‘Aarde der mensen’ – Pramoedya Ananta Toer.
[CITAAT]
‘Darsam deed al het werk. Tegen het eind van de derde dag verzamelde hij moed om op mijn deur te kloppen. Jij, An, had de buitendeur voor hem opengemaakt en hem naar de bovenverdieping gebracht. Ik had nooit gedacht dat hij naar boven zou durven komen. Mijn gegriefdheid en verdriet waren in één klap verdwenen: ik kookte van woede. Maar toen drong het tot me door dat er waarschijnlijk iets wat hij belangrijker vond dan gegriefdheid en verdriet. De deur van de kamer was niet op slot. Jij deed hem open, An. Misschien was hij het incident al vergeten. Het was de eerste en laatste keer dat hij bovenkwam.
Hij zei in het Madoerees: ‘Njai, behalve het werk waar je voor moet kunnen lezen en schrijven, heb ik alles gedaan.’ Ik gaf geen antwoord. Ik dacht niet aan de onderneming en bleef op bed liggen, met mijn hoofd in het kussen. ‘U hoeft niet bang te zijn. Alles komt in orde. U kunt op mij vertrouwen, Njai.’
Het bleek dat hij inderdaad te vertrouwen was.
[EINDE citaat]
e.m.
Pengulangan: JAVA – GEWESTEN – BERGENKAART.
1. In welke vijf stukken worden Java en Madoera verdeeld?
2. Welke zijn provincies?
3. Welke hoofdplaatsen hebben ze?
4. Wat zijn de beide andere delen?
5. Hoe heten de hoofdplaatsen?
6. Hoe heet het hoofd van een residentie?
7. En van een gouvernement?
8. En van een provincie?
9. Wat is de hoofdstad van Nederlandsch-Indië?
10. Hoeveel residenties heeft West-Java?
11. Welke zijn het?
12. Hoe heten de hoofdplaatsen?
13. Noem de residenties van Midden-Java.
14. Ook de hoofdplaatsen.
15. Noem de residenties van Oost-Java.
16. Ook de hoofdplaatsen.
17. Welke gewesten grenzen aan de Noordkust van Java?
18. Welke aan de Zuidkust?
19. Welk groot eiland hoort tot de provincie Oost-Java?
20. Welke berg kent ge in Bantam?
21. Welke in Cheribon?
22. Welke bergen liggen ten Z. van Buitenzorg?
23. Welke berg ligt ten N. van Bandoeng?
24. Welke twee bergen liggen ten Z. van Bandoeng?
25. Welke bergen liggen om de vlakte van Garoet?
26. Welke bergen liggen om de hoogvlakte van Magelang?
27. En welke om de hoogvlakte van Malang?
28. Welke berg ligt op de grens van Malang en Besoeki?
29. Wat is de hoogste berg van Java?
S u c c e.m.
Droom ik? Lig ik niet op de balé-balé? Java en Madoera zijn nu toch onderdeel van het zelfstandige Indonesia?
Pak Pierre
S U M A T R A
GRENZEN: Ten Westen en Noorden van Sumatra ligt de Indische Oceaan, ten Oosten Straat Malaka, de Zuidchinese Zee, Straat Bangka en de Java-Zee, ten Zuiden Straat Soenda.
INDELING: Het gouvernement Sumatra, met de hoofdplaats Medan, is verdeeld in tien gewesten:
Res. Atheh en Onderhoorigheden met de hoofdplaats Koetaradja.
Res. Oostkust van Sumatra met de hoofdplaats Medan.
Res. Tapanoeli met Sibolga.
Res. Sumatr’s Westkust met Padang
Res. Benkoelen met Benkoelen.
Res. Lampoengsche districten met Teloekbetoeng.
Res. Palembang met Palembang.
Res. Djambi met Djambi.
Res. Riouw en Onderhoorigheden met Tandjoengpinang.
Res. Bangka en Onderhoorigheden met Pankalpinang.
KAPEN: In het N.W. ligt Koningspunt, in het Z.O. Vlakke Hoek.
BAAIEN en STRATEN: Lampengbaai, Koninginnebaai, Str. Malaka, Str. Bangka, Str. Soenda, Str. Siberoet.
BERGEN: Van Str. Soenda tot in Atjeh loopt door Sumatra een lang gebergte, de Boekit Barisan. Op sommige plaatsen is dit zeer breed. Daar liggen hoogvlakten met meren.
In het gebergte liggen veel vulkanen: Leuser, Marapi, Piek van Indrapoera of Kerintji en Dempo.
VLAKTEN: Tussen de Boekit Barisan en de Westkust liggen lange, smalle vlakten. In het Oosten liggen zeer brede laagvlakten. Langs de kusten zijn veel moerassen. Menvindt er dichte bossen.
Er wonen weinig mensen.
In het gebergte zijn veel hoogvlakten. Ze zijn dicht bevolkt. Men vindt er grote meren, zoals het Tobameer.
RIVIEREN: In de smalle vlakten aan de Westkust zijn kleine rivieren, zij hebben steile oververs en stromen snel.
In de brede vlakte aan de Oostkust zijn lange rivieren, zoals de Moesi, de Batanghari en de Inderagiri. Ze zijn breed en goed bevaarbaar, maar aan de mond gevaarlijk door modderbanken. Zeeschepen varen tot Palembang en de Djambi. Nog verder naar binnen gaan hekwielers.
EILANDEN: Simeuloeë, Banjak-eilanden, Nias, Batoe-eilanden, Mentawai-eilanden (Siberoet), Enggano.
In Str. Soenda ligt de vulkaan Krakatau.
Voor de Oostkust liggen: Bangka en Billiton, de Lingga- en de Riouwgroep.
Bij de N.W.-punt van Sumatra ligt We.
WEGEN: De dichtst bevolkte streken van Sumatra hebben spoorlijnen. Dit zijn:
De omstreken van Medan,
De Res. Sumatr’s Westkust.
Ook loopt er een spoorlijn van Teloekbetoeng naar Palembang en tot voorbij Lahat, en een tramlijn langs de Noordkust van Atjeh.
In de grote vlakte in het Oosten zijn rivieren de wegen.
De K.N.I.L.M.-luchtlijnen gaan van Medan, Saigon en Singapore over Palembang naar Batavia.
De K.L.M.-lijn gaat over Pinang, Medan, Singapore en Palembang ook naar Batavia.
e.m.
Dank voor het snoepje van de week. Die Welt am Sonntag.
Terug naar de aardrijkskundelessen van weleer. Warm klaslokaal. Blinde kaart aan de muur. Voor de klas bij juffrouw Matulessy. Aanwijsstok stevig in de hand, les niet geleerd. Waar is de Batanghari? Ajoh doedoek! Lekas! Nablijven. Life wasn’t easy.
“Atjeh en Onderhoorigheden”. Wat zijn “onderhoorigheden”? We dorsten niet te vragen. We vroegen het ons ook niet af. Er was zoveel wat je veiligheidshalve maar niet moest vragen. Van vragen kwam ook gelazer.
Plotseling zie ik het woord “hekwieler” weer. Daar was een plaatje van in het aardrijkskundeboek. En ik had gehoord dat mijn opa, ver voor den oorlog havenmeester “van de Koetei en hare mondingen” (op Borneo, niet Sumatra), zo eentje tot zijn beschikking had voor inspectiereizen. Hij nam vaak mijn moeder mee.
Pan Dale voor de smart phone jongkies: “Hekwieler – Stoomvaartuig voor de dienst op ondiepe plassen en rivieren, voortbewogen door een of twee aan het hek aangebrachte schepraderen”.
Zoon: Mam, zo gek toch, een “hek” op een boot? Wat is dat?
Mam: Zoek op in de Pan Dale.
Zoon (niet hardop): Ik ga vliegeren.
Pak Pierre
RESIDENTIE ATJEH* EN ONDERHOORIGHEDEN.
GRENZEN: In het Noorden en Westen grenst Atjeh aan de Indische Oceaan, in het Oosten aan Straat Malaka, Sumatra’s Oostkust en Tapanoeli.
KAPEN: In het N.W. ligt Koningspunt.
RIVIEREN: Naar het Noorden stroomt de kleine Atjeh-rivier, naar het Zuiden de Lau Alas. Bij de zee heet deze Simpang-kiri.
BERGEN: Langs de zee heeft Atjeh laagvlakten, in het midden is het hoog. Daar zijn dichte wouden. Op de grens van Atjeh en Sumatr’s Oostkust ligt het Wilhelmina-gebergte. Bij Koetaradja ligt de Goudberg. De Lau Alas ontspringt op de Leuser.
PRODUCTEN: De vlakten langs de Noord- en Oostkust leveren: R u b b e r, c o p r a, p e p e r en p i n a n g. P e t r o l e u m vindt men bij Langsa en Peureulak.
PLAATSEN: K o e t a r a d j a met de haven Oeleë Lhuë. Sigli, Lhokseumawe, Peureulak en Langsa. Deze liggen alle aan de Atjeh-tram. Aan de Westkust ligt Meulaboh. In het binnenland ligt Takingeun. Er worden veel wegen** in Atjeh aangelegd.
EILANDEN: W E ligt tegenover Koetaradja. Aan de mooie haven op dit eiland ligt Sabang***. Veel schepen komen hier kolen of olie laden. Simeuloeë en de Banjak-eilanden liggen ten Westen van Atjeh.
e.m.
Een nieuwe aflevering van het atlas feuilleton. De week is alweer om, zie ik. Wat vliegt de tijd.
Bedankt voor de mooie trip. Zou de Atjehtram nog rijden? En waar waren nou die “Onderhoorigheden”?
Gauw naar de balé-balé. Het was het dagje wel.
Pak Pierre
*) Onze eerste aanraking met Atjeh dateert van 1587 door een Zeeuws eskader onder Cornelis Houtman, die daarbij sneuvelde. Zijn broeder Frederik werd gevangen genomen. Na verdere, weing fortuinlijke pogingen werd in 1601 aan Le Roy en Bicker, bevelhebbers van een Zeeuwsch eskader toegestaan er een factorij te vestigen. Frederik Houtman werd uitgeleverd en zelfs werd een Atjesch gezantschap naar Prins Maurits gezonden. In de eerste decennia der 17e eeuw en ook later breidde Atjeh zijn gezag zeer uit, o.a. ter Westkust van Sumatra , alwaar ook de O.I.C. factorijen vestigde.
**) Doordat de economische toestand steeds verder achteruitging werden de op de begrooting uitgetrokken gelden voor 1930 en 1931 lang niet verwerkt. Van het voor die beide jaren voor wegenaanleg oorspronkelijk uitgetrokken bedrag ad fl. 3.850.000 werd slechts fl. 554.008 verwerkt, dus bespaard fl. 3.295.192. De hoofdweg over de lengterichting van Sumatra is voltooid op twee hiaten na, nl. het traject door Djambi’s binnenland tusschen Moeararoepit (Palembang) en Soengaidareh (Sumatra’s Westkust) en het traject tusschen Kotaboemi (Lampongsche Districten) en Martapoera (Palembang). Aan beide schakels wordt gewerkt. Met de verbetering der verbinding Palembang-Moeararoepit , welke niet berijdbaar is, werd in 1930 een begin gemaakt. In den weg Kota Djambi via Moearatembesi en Moearatebo naar Moeraboengo ontbreken onderscheidene schakels, waaraan wordt gewerkt. De verbinding Pakanbaroe (Bengalis) met Fort de Kock is ten allen tijde voor auto’s berijdbaar.
***) onderafdeeling met gelijknamige hoofdplaats, der afdeeling Groot-Atjeh, gouvernement Atjeh en Onderhoorigheden, onder een gezaghebber, fungerend controleur B.B. De onderafdeeling bestaat uit de eilanden Wé en Rondo en telt 8700 inwoners, waaronder bijna 300 Europeanen en bijna 1600 Chineezen. De hoofdplaats Sabang , gelegen op Poelau Wé, is een belangrijke havenplaats, de eerste haven die men, uit Nederland komende, in Indië aandoet, gelegen aan de uitstekend beschutte Sabangbaai. De havennrichting aan die baai, waar de terreinen en havenobjecten dor het Land van de N.V. “Zeehaven en Kolenstation Sabang” zijn overgenomen, wordt door die maatschappij geëxploiteerd.
BRON: Geïllustreerde Encyclopaedie van Nederlandsch-Indië – G.F.E. Gonggryp
e.m.
Appendix:
Het gouvernement Atjeh en Onderhoorigheden telt ruim één millioen zielen (hoofdplaats Koetaradja) en is verdeeld in zes afdeelingen: 1. Groot-Atjeh; 2. Pidië; 3. Noordkust van Atjeh; 4. Oostkust van Atjeh; 5. Gajo- en Alaslanden; 6. Westkust van Atjeh, elk onder een assistent-resident.
e.m.
RES. OOSTKUST VAN SUMATRA; RES. TAPANOELI; RES. RIOUW EN ONDERHOORIGHEDEN.
RES. OOSTKUST VAN SUMATRA.
GRENZEN: Ten Oosten van dit gewest ligt Str. Malaka, ten Westen Atjeh en Tapanoeli en ten Zuiden Sumatra’s Westkust en de Onderhoorigheden van Riouw.
RIVIEREN: In Str. Malaka stromen: de Asahan, de Rokan en de Kampar. De Asahan voert het water van het Tobameer naar zee.
VLAKTEN: Het Zuidelijk deel van het gewest is een grote laagvlakte met veel moerassen. Sommige zijn drooggelegd en dan zijn er ondernemingen. Er wonen weinig mensen. Ten Noorden van de Asahan ligt langs de kust de vruchtbare en dichtbebouwde vlakte van Deli. In het Westen daarvan liggen bergen.
PRODUCTEN: Deli levert t a b a k, r u b b e r, p a l m o l i e, t h e e en a g a v e – v e z e l. T h e e komt vooral uit de omgeving Pematangsiantar. P e t r o l e u m vindt men in het Noorden bij Pangkalanbrandan. V i s komt van Bagan-siapiapi. K l a p p e r b o m e n groeien langs de gehele Oostkust.
EILANDEN: Voor de kust liggen moerassige eilanden, zoals Bengkalis.
WEGEN: In het Noordelijk deel zijn veel goede wegen. Van Medan loopt een spoorlijn: naar Belawan, naar het Noorden, Pangkalanbrandan en verder, naar het Zuiden, Tandjoengbalai en verder.
PLAATSEN: M e d a n. De haven heet Belawan en voert uit tabak, rubber, palmolie, thee en agave-vezel. Tandjoengpoera. Bindjal. Pangkalanbrandan, petroleum. Berastagi, vacantieverblijf.. Pematangsiantar, Tandjoengbalai. Bagan-siapiapi, met veel Chinese vissers. Bengkalis.
RES. TAPANOELI.
GRENZEN: De residentie grenst ten Noorden en Oosten aan Sumatra’s Oostkust, ten Westen aan Atjeh en de Indische Oceaan, ten Zuiden aan Sumatra’s Westkust.
BERGEN: Bijna de gehele residentie is bergland met veel bossen.
PRODUCTEN: De residentie levert k o f f i e, r u b b e r en bosproducten, zoals k a m f e r, h a r s en r o t a n.
EILANDEN: Tot de residentie behoren Nias en de Batoe-eilanden.
PLAATSEN: S i b o l g a. Taroetoeng, Padangsidimpoean, oenongsitoli. Balige aan het Tobameer. In het meer ligt een groot eiland, Samosir. Rondom het meer wonen de Bataks, die uitstekende paarden hebben.
RES. RIOUW EN ONDERHOORIGHEDEN.
De residentie Riouw bestaat uit eilanden en de streek langs de Inderagiri. Deze streek is moerassig met veel bos en weinig mensen.
EILANDEN: De Riouwgroep met Bintan. De Linggagroep met Singkep. Ver in zee liggen nog de Anambas- en Natoena-eilanden.
PRODUCTEN: P e p e r en g a m b i r komen van de Riouw-eilanden. T i n komt van Singkep.
PLAATSEN: T a n d j o e n g p i n a n g. Rengat, aan de Inderagiri.
e.m.
T O E T S W E E K (alles op de kaart aanwijzen;)
RES. OOSTKUST VAN SUMATRA.
1. Aan welke zeestraat grenst dit gebied ?
2. En aan welke gewesten ?
3. Welke drie rivieren kent ge er ?
4. Uit welk meer komt de Asahan ?
5. Wat weet ge van de grote vlakte in het Zuiden ?
6. Hoe heet het land ten Noorden van de Asahan ?
7. Welke producten levert het ?
8. Waar groeit vooral thee ?
9. Waar vindt men petroleum ?
10. Van welke plaats komt veel vis ?
11. Noem een eiland voor de kust ?
12. Welke plaatsen kent ge aan de spoorlijnen ?
13. Hoe heet de hoofdplaats ?
14. Wat is de havenplaats ?
15. Welke plaats ligt aan de mond van de Asahan ?
16. Welke plaatsen liggen in het gebergte ?
RES. TAPANOELI.
1. Aan welke zee grenst deze residentie ?
2. En aan welke gewesten ?
3. Welke producten levert Tapanoeli ?
4. Wat zijn bosproducten ?
5. Welke eilanden horen tot de residentie ?
6. Hoe heet de hoofdplaats ?
7. Noem nog drie plaatsen ?
8. Welke plaats ligt aan het Tobameer ?
9. Hoe heet het eiland in het Tobameer
10. Welk volk woont in de streek om het meer ?
RES. RIOUW EN ONDERHOORIGHEDEN.
1. Welke twee groepen van eilanden kent ge hier ?
2. Noem van elke groep het belangrijkste eiland.
3. Van welke eilanden komen peper en gambir ?
4. Van welk eiland komt tin ?
5. Hoe heet de hoofdplaats van de residentie ?
6. Welke streek van Sumatra hoort tot deze residentie ?
7. Welke plaats kent ge er ?
e.m.
RES. SUMATRA’S WESTKUST
GRENZEN: Ten Westen ligt de Indische Oceaan, ten Zuiden Benkoelen, ten Oosten Djambi, Riouw en Onderhoorigheden en Sumatra’s Oostkust en ten Noorden Tapanoeli.
BAAIEN: Bij Padang ligt de Koninginnebaai.
RIVIEREN: Naar het Westen gaan alleen kleine rivieren. Ze hebben een snelle stroom en zijn dus onbevaarbaar. De dalen zijn smal en diep. De Anai stroomt door de Anaikloof. Daar loopt ook de spoorlijn door. Naar het Oosten stromen de Batanghari en de Koeantan, die later Inderagiri heet.
BERGEN: Langs de kust ligt een smal laagland. Men noemt dit de Padangsche Benedenlanden. Op enkele plaatsen zijn moerassen. Achter deze vlakte ligt een hoogvlakte, de Padangsche Bovenlanden. Hier liggen veel vulkanen, zoals de Marapi en de Kerintji. Er zijn drie grote meren: de meren van Manindjau, Singkarak en Kerintji. Het water van het meer van Singkarak wordt afgevoerd door de Oembilin naar de Koeantan.
PRODUCTEN: C o p r a levert vooral de kustvlakte. T a b a k komt uit de buurt van Pajakoemboeh. R ij s t wordt veel verbouwd in de vlakte van Kerintji. S t e e n k o l e n komen uit de mijnen bij Sawahloento. Ze heten Oembilinkolen.
PLAATSEN: P a d a n g is een belangrijke plaats. Doch de meeste schepen, die van de Indische Oceaan komen, gaan langs de Oostkust van Sumatra, door de Straat Malaka. De haven aan de Koninginnebaai heet Emmahaven. Er worden veel steenkolen van Sawahloento verscheept. Pariaman, Padangpandjang, Fort de Kock, Pajakoemboeh, Solok. Bij Sawahloento zijn de Oembilin-steenkoolmijnen*. Al deze plaatsen liggen aan de spoorlijn. Soengaipenoeh. Loeboeksikaping. Painan.
EILANDEN: Voor de kust liggen de Mentawai-eilanden. Twee daarvan heten de Nassau-eilanden. Straat Siberoet ligt tussen Siberoet en de Batoe-eilanden.
*De 57-jarige Indonesische historica/wetenschapper de weledelzeergeleerde vrouwe Dr. Erwiza Erman, MA heeft nader onderzoek verricht naar -en gepubliceerd over- de ‘dwangarbeid’ van duizenden gevangenen -Orang Rantai- bij de exploitatie van de Oembilin-steenkoolmijnen in de Nederlandse periode.
Sumatra’s Westkust**: deze residentie, met hoofdplaats Padang telt bijna 2 millioen inwoners, waarvan bijna 5200 Europeanen en bijna 15.000 Chinezen. Het is het dichtsbevolkte gewest van Sumatra, en na Bali en Lombok van de buitengewesten. De inheemsche bewoners zijn Minangkabauers.
Sumatra’s Westkust was tot 1915 een gouvernement. In 1811 bij den aanvang van het Engelsche tussenbestuur werden de voormalige Nederlandsche bezittingen door den Britschen gouverneur-generaal Lord Minto verdeeld in vier gouvernementen: 1. Malaka, 2. Sumatra’s Westkust, 3. De Molukken en 4. Java en Onderhoorigheden. Sumatra’s Westkust was dus na de Molukken het oudste gouvernement der buitengewesten.
Minangkabau was een rijk in Midden-Sumatra, welks kustgrenzen in de 15e eeuw aan de Oostkust ongeveer liepen van de grens der gewesten Palembang en Djambi tot aan de Siak-rivier en aan de Westkust van de plaats Moeko-Moeko in Bengkoelen tot Singkil in Atjeh. Met de Westkust van dit rijk waren de Nederlanders sedert 1600 bekend, doch eerst in de tweede helft van de 17e eeuw begon Sumatra’s Westkust eenige beteekenis voor de Oost-Indische Compagnie te krijgen. Deze kust was onderhoorig aan Atjeh geworden en de Compagnie werd er mede bekend door haar handel op en met Atjeh. In 1659 vestigde de Compagnie een kantoor te Padang met toestemming van Atjeh, welks macht toen reeds tanende was. De bewoners dezer kust die het gehate Atjehsche juk gaarne wilden afwerpen, zochten toenadering met de Compagnie.
**BRON: Geïll.Encyclopaedie van N-I
e.m.
Heer E.M.: Niet uit de encyclopedie, maar uit mijn hoofd: Op de fiets van Vlissingen naar Middelburg kwam ik langs Souburg, u wel bekend. Aan de linkerkant, bij het voormalige vliegveld, woonde een aardig meisje, klasgenoot. Is nu opgeborgen in het hoofdstuk ‘aardige mensen’.
R E P E T I T I E (alles op de blinde kaart aanwijzen)
RES. SUMATRA’S WESTKUST
1. Welke zee ligt ten Westen van deze residentie ?
2. Welk gewest ligt er ten Zuiden van ?
3. En ten Oosten ?
4. En ten Noorden ?
5. Welk riviertje stroomt naar de Westkust ?
6. Hoe heet zijn dal in het gebergte ?
7. Waardoor is dat belangrijk ?
8. Welke rivieren stromen naar het Oosten ?
9. Waar liggen de Padangsche Benedenlanden ?
10. Hoe heet het hogere gedeelte van de residentie Sumatra’s Westkust ?
11. Noem eens twee vulkanen ?
12. Welke meren kent ge hier ?
13. Waar blijft het overtollige water van het Singkarak-meer ?
14. Wat levert de kustvlakte ?
15. Waar komt tabak vandaan?
16. In welk rivierdal zijn steenkolenmijnen ?
17. Welke plaats ligt daar ?
18. Wat is de hoofdplaats van Sumatra’s Westkust ?
19. Hoe heet de havenplaats ?
20. Aan welke baai ligt ze ?
21. Wat wordt er veel uitgevoerd ?
22. Noem plaatsen aan de spoorlijn Emmahaven-Sawahloento.
23. Waar begint de zijlijn naar Fort de Kock ?
24. Welke plaats ligt aan het eindpunt van die lijn ?
25. Welke plaats ligt aan de spoorlijn ten N.W. van Padang ?
26. Welke eilanden liggen voor de kust ?
27. Tussen welke eilanden ligt Straat Siberoet ?
e.m.
Padri’s;*** aldus noemde men een orthodoxe Mohammedaansche secte in de bovenlanden van Sumatra’s Westkust welke de nauwgezette volging der Moslimsche wet der bevolking met geweld wilde opdringen ten koste der daarmede geheel strijdige inheemsche instellingen en van het toenmalige zedenbederf (dobbelen, hanengevechten, opiumgebruik enz.) aldaar. Deze rechtzinnigen, ‘padri’s ‘ genoemd, die dus tegenover de aanhangers van de adat of adatpartij stonden, namen in aantal en gezag dusdanig toe dat zij geheele streken onderwierpen, het Minangkabausche vorstenhuis uitmoordden (op één lid na dat door de vlucht wist te ontkomen) en met groote gestrengheid en wreedheid optraden. De andere partij riep reeds in 1818 de hulp in van Raffles (toen luitenant-gouverneur van Benkoelen), die een tocht naar de binnenlanden maakte, zonder dat deze resultaten opleverde. Zoo stonden de zaken toen de Nederlanders in 1819 een deel der bezittingen van de Engelschen overnamen. Ook onze hulp tegen de padri’s werd ingeroepen en verleend (1821). Hiermede begon de strijd, bekend als ‘padri-oorlog’, welke langdurige, bloedige, met wisselend succes gevoerde krijg duurde tot 1837, den val van Bondjol. In dat jaar werd het gouvernement Sumatra’s Westkust gecreëerd. De eerste gouverneur van het gewest was de generaal–majoor A(ndreas) V(ictor) Michiels 1797-1849, die zich een uitnemend bestuurder betoonde en den grondslag heeft gelegd van de organisatie van het bestuur aldaar. De macht en de invloed der Padri’s was gebroken, maar het gewest bleef tot op den huidigen dag een onrustig bezit.
***BRON: Geïll.Encyclopaedie van Nederlandsch-Indië / G.F.E. Gonggryp
e.m.
Padri-oorlogen
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken
Geplaatst:
30-01-2015
Beoordelingslijst
dagpagina
Deze pagina is genomineerd voor verwijdering
Ten minste een van de mensen die meewerken aan Wikipedia, vindt dat deze pagina in deze vorm niet binnen de Wikipedia-encyclopedie past. De pagina is daarom aangedragen op de beoordelingslijst.
De reden die hiervoor is opgegeven, luidt: grotendeels letterlijk overgeschreven uit sterk verouderde oorlogsliteratuur o.a. uit Wapenfeiten van het Nederlandsch-Indisch Leger voor het Nederlandsche volk beschreven. Dit artikel is daardoor een zeer subjectief verslag door (ex)-militairen die zich tot taak stelden de krijgsroem van Nederlandse militairen in het voormalig Nederlands-Indië te beschrijven. Dit artikel belicht dit deel van de Nederlandse koloniale geschiedenis dermate eenzijdig, dat het op geen enkele voldoet aan de eisen van een hedendaags encyclopedisch artikel.
Na plaatsing op de beoordelingslijst blijft dit artikel twee weken staan, zodat eventuele bezwaren ingebracht kunnen worden. Als je het artikel zodanig kunt verbeteren dat daarmee de redenen voor verwijdering komen te vervallen, aarzel dan vooral niet en verbeter het! Vergeet niet om dit op de genoemde lijst te vermelden.
Pas als het artikel dusdanig is verbeterd en aangepast dat het wel binnen Wikipedia past, kan deze melding verwijderd worden. Geef dit aan op de lijst door het toevoegen van de reden. (↓/✂)
http://nl.wikipedia.org/wiki/Padri-oorlogen
e.m.
(↓/✂)
Portaal KNIL
De Padri-oorlogen bestonden uit een reeks van oorlogshandelingen, door het Indische leger periodiek gevoerd op Sumatra tussen 1821 en 1837.
(↓/✂)
Inhoud
[verbergen]
• 1 Inleiding ✂
• 2 Begin van de Padri-oorlog ✂
o 2.1 Gevechten onder leiding van Raaff ✂
o 2.2 Gevechten onder Elout en Vermeulen-Krieger ✂
o 2.3 Terugtocht naar Koriri ✂
o 2.4 De opstand breidt zich uit ✂
o 2.5 Gevechten eind 1833 en in 1834 ✂
o 2.6 De verovering van Bondjol ✂
• 3 Deelnemers aan de Padri-oorlogen ✂
o 3.1 Gesneuvelde officieren[5] ✂
✂ aangepast 14 februari 2015
e.m.
Uitslag Repetitie Sumatra’s Westkust:
1. G.W. Keller………..A
2. R. Alting Siberg….A
3. R. Geenen…………A
Volgende keer: ZUID-SUMATRA
e.m.
3 x “A”. Kèn niet.
Wie heeft bij wie zitten afkijken?
Pak Pierre
Nah … meneer De la Croix toch! Alsof 3 slimme Indo’s een wereldwonder …
e.m.
ZUID-SUMATRA.
ZUID-SUMATRA.
Zuid-Sumatra bestaat uit de residenties: Benkoelen, Djambi, Palembang, Lampoengsche Districten en Bangka en Onderhoorigheden. Een spoorlijn loopt van Oosthaven naar Palembang en een zijlijn tot voorbij Lahat.
RES. BENKOELEN
GRENZEN: Deze residentie grenst ten W. aan de Indische Oceen, ten N. aan de residentie Sumatra’s Westkust en ten O. aan de residenties Djambi, Palembang en de Lampoengsche Districten.
GEBERGTEN en VLAKTEN: Op de Oostgrens loopt een gebergte met een hoge top, de Dempo. Langs de kust ligt een smalle vlakte, ten dele nog moerassig.
PRODUCTEN: R i j s t en c o p r a. Z i l v e r en g o u d komt uit het gebergte bij Moearaäman.
EILANDEN: #Enggano. ***
PLAATSEN: B e n k o e l e n, Moearaäman.
RES.DJAMBI EN PALEMBANG.
GRENZEN: Deze residenties grenzen ten N. aan de residentie Riouw en Onderhoorigheden, ten W. aan de residenties Sumatra’s Westkust en Benkoelen, ten Z. aan de residentie Lampoengsche Districten, ten O. aan de Java-Zee, Straat Bangka en de Zuidchinese Zee.
RIVIEREN: De Batanghari en de Moesi met de Lematang. Ze zijn voor zeeschepen bevaarbaar tot Djambi en Palembang. Nog verder naar binnen gaan ook hekwielers.
GEBERGTEN en VLAKTEN: Het W. is bergland met de vulkaan Dempo. Het Oostelijk deel is een brede laagvlakte met veel moerassen. Hier zijn nog grote oerwouden.
PRODUCTEN: R u b b e r en k o f f i e zijn de voornaamste producten. P e t r o l e u m wordt in de beide residenties gevonden. S t e e n k o l e n vindt men langs de Lematang.
PLAATSEN: D j a m b i aan de Batanghari. P a l e m b a n g aan de Moesi. Veel woningen zijn door Inlanders op vlotten in de rivier gebouwd. Pladjoe en Soengaigeroeng met grote petroleumfabrieken. Lahat. Batoeradja.
RES. LAMPOENGSCHE DISTRICTEN.
GRENZEN: Deze residentie grenst ten N. aan de residentie Palembang, ten W. aan de residenties Palembang en Benkoelen, ten Z. aan Straat Soenda en ten O. aan de Java-Zee.
BAAIEN: Lampoeng-baai.
VLAKTEN: Bijna de hele residentie is vlak. Aan de Oostkust liggen veel moerassen.
PRODUCTEN: P e p e r en r u b b e r .
EILANDEN: Tot deze residentie behoort Krakatau, een beruchte vukaan.
PLAATSEN: T e l o e k b e t o e n g. Oosthaven (Pandjang), hier komen de veerboten van Merak aan en begint de spoorlijn naar Paembang.
RES. BANGKA EN ONDERHOORIGHEDEN.
GRENZEN: Rondom en tussen deze eilanden liggen: de Zuchinese Zee, de Java-Zee, Straat Bangka, de Gaspar-straten en Straat Karimata.
PRODUCTEN: T i n komt veel van Bangka en Billiton. P e p e r van Bangka.
PLAATSEN: Op Bangka liggen P a n g k a l p i n a n g en Muntok. Op Billiton ligt Tandjoengpandan.
Volgende keer: R e p e t i t i e ….
e.m.
ENGGANO is mogelijk het eiland, dat aan de I4E-stamtafel beter gekend is als ‘Pulau Telandjang’. Hoewel naar het schijnt ‘enggano’ het Portugese equivalent is voor ‘teleurstelling’. Toch, naar het schijnt, zijn schepen van de eerste schipvaart (1595) o.l.v. Cornelis de Houtman als eersten op dit eiland gestoten. De lezer kan zelf dit historsch feit in de ‘links’ hiernavolgend onder het motto ‘bisa di tjek’ verifiëren.
Overigens, op zoek naar informatie over Enggano op het internet leert dat de Nederlandstalige Wikipedia niet thuis geeft. Wel is summier wat terug te vinden over de Engganorat. Tja … first things first zullen we maar zeggen.
Na een snelle scan is het mij niet echt duidelijk geworden of een mogelijke tsunami na de uitbarsting van de vulkaan de Krakatau een verwoestende uitwerking zou hebben gehad op het inwonertal van Pulau Enggano te dien tijde. Wel dat in de loop der tijd allerlei ziektes schrikbarend hebben huis gehouden onder de eilanders.
De Duitse en Engelstalige Wikipedia leveren gelukkig wat meer wetenswaardigheden op. [Enggano ist 35 km lang, 16 km breit und 397 km² groß;[1] sie erreicht im Koho Buwabuwa eine Höhe von 281 m. Die vergleichsweise isoliert liegende Insel gehört zur Provinz Bengkulu. Die drei größten Siedlungen sind Barhau, Kabuwe und Kayaapu. Vor der südlichen Küste liegen die kleinen Inseln Satu, Marbau, Bangkai und Dua.]
Behalve de Wikipedia-pagina’s vond ik ook nog een relevante ‘Digitale publicatie van het Rijksmuseum voor Volkenkunde’ onder redactie van PIETER J. TER KEURS.
Eén naam die je steeds weer tegenkomt, is die van de Italiaanse onderzoeker Elio Modigliani. In 1876 waagde hij zich voor het eerst tussen door de Nederlanders gevreesde en toen nog niet overheerste koppensnellende Niassers. Met name het Zuiden van Nias was toen een door de Nederlanders ingesteld verboden gebied voor vreemdelingen. Toch wist deze Italiaan ondanks hachelijke sitauties het er levend vanaf te brengen. Over zijn avonturen op Nias schreef hij en boek met als titel ‘Een reis naar Nias’.
Op het eiland Enggano verbleef Elio Modigliani gedurende de periode tussen 25 april en 13 juli 1891 (mille huit cent quatre vingt onze;). Ondanks de korte duur van zijn verblijf behoren zijn aantekeningen, bevindingen, verzamelingen en zijn boek ‘Het eiland van de vrouwen’ tot ‘basis en bron’ voor latere onderzoekers en nadere bestuderingen van Enggano en zijn bewoners.
Enggano het eiland van de verdwenen ‘bijenkorf’huizen. Het eiland waarover de Indonesisce regering in 1960 bepaalde dat Javaanse jeugddelinquenten daar naar verbannen moesten worden; had het land zijn eigen klein-australië en Enggano zijn eigen ‘Orang Rantai Muda’! Niettemin, dankzij deze jeugdigen werden bossen gekapt en rijstvelden aangelegd. Hoe zei Johan Cruyff dat ook alweer, ‘elk nadeel heb sun vooroordeel’ of zo iets dergelijks.
Tot slot, in de Gonggryp lezen we bij Enggano: “, eiland in den Indischen Oceaan aan de Z.W.-kust van Sumatra, administratiefressorteerende onder de onderafdeling Benkoelen der gelijknamige residentie. Enggano en omliggende eilanden zijn zeer dun bevolkt.”
Derhalve:
http://en.wikipedia.org/wiki/Enggano_Island
Klik om toegang te krijgen tot enggano.pdf
http://collectie.tropenmuseum.nl/default.aspx?idx=ALL&field=*&search=Enggano
e.m.
Dag meneer Keller, op Marktplaats wordt van de serie bij J.B. Wolters ‘Insulinde in Woord en Beeld’ door Henry Zondervan het boekwerkje ‘De Anai-Kloof – Sumatra’ (30 pp, geniet) voor €8,56 inclusief verzendkosten aangeboden. ’t Is niet gratis, maar die getekende schoolplaat waarop de tandradbaan de ijzeren spoorbrug over de Anai-kloof passeert, doet €165,00.
Tja, en anders gewoon verder gaan met genieten. Bijvoorbeeld van wat hieronder volgt. Tôh … ? Uw dag kon toch al niet meer stuk. 😉
http://www.geheugenvannederland.nl/?/nl/zoekresultaten/pagina/1/Minangkabau/subject%20all%20%22Minangkabau%22%20AND%20%28isPartOf%20any%20%22VKM01%22%20%29/
“Memories Are Made Of This”
(Sweet, sweet memories you gave me.
You can’t beat the memeories you gave me)
Goed weekend!!!
e.m.
P.S. Toegift …
http://www.geheugenvannederland.nl/?/nl/zoekresultaten/pagina/1/sawah%20loento/%28cql.serverChoice%20all%20sawah%20%20AND%20loento%29/&colcount=0&wst=sawah%20loento
e.m.
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=urn:gvn:VKM01:A76-68&size=large
Pak Marawasin,
Als het te openen is dan zie je de Apenberg voor de kust
van Padang,één jaar lang m’n panorama uitzicht geweest,toen
op advies van Pak Jepang om m’n leven in de gevangenis
met andere gelukkigen daar door te brengen.
Nog een bijzonderheid ,de apen waren verdwenen toen Japan
daar zetelde. Waarheen tak tahoe .
Wat een herinneringen en nou helemaal niet meer weg te branden van
m’n computertje.
siBo
Dag meneer Keller, ik zei ‘Apenberg, open u’ en waarachtig.
Ik vermoed dat de vaste bewoners van de berg toentertijd zullen hebben gedacht, ‘@#$%^&*!; geelzucht’; ‘é bola, é bola … toeroen goenoeng, toeroen goenoeng’.
Toen ze de wijk namen hebben ze waarschijnlijk nog meelevend naar u en uw medegevangenen ten afscheid gezwaaid.
Inderdaad, als je niet beter weet is het een idyllisch plaatje. Helaas weet u wel beter … Gelukkig hebt u ook de mooie herinneringen nog weten te behouden.
e.m.
Heer E.M.: Koop eens Gonggryp e.a., Geïllustreerde Encyclopædie van Nederlandsch-Indië, 1992, ISBN 90 73187 07 9.(herdruk van 1934). Nog meer verdrinken in nostalgie. Maar ook (bijna) alles te vinden! Met heel veel statistiek. Moet iedereen uit Indië in de boekenkast hebben staan.
Tja … moet-ie eerst de boot verkopen.
Pak Pierre
Ik heb er rond 2000 zo’n ƒ70,– voor betaald bij toenmalige Donner in Rotterdam. Heb de boot niet hoeven te verkopen. Rijke koloniaal! Ook bij Van Stockum te koop.
@Dhr. J.A. Somers, on 13 juli 2014 at 12:12 said: /…/Koop eens Gonggryp e.a., Geïllustreerde Encyclopædie van Nederlandsch-Indië, 1992, ISBN 90 73187 07 9.(herdruk van 1934). Nog meer verdrinken in nostalgie. Maar ook (bijna) alles te vinden! Met heel veel statistiek. Moet iedereen uit Indië in de boekenkast hebben staan.@
— Dag meneer Somers, dan staat er nu met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid bij vermoedelijk iemand uit Indië geen meer op de boekenplank. Want voor de waarde van vijfenvijftig gulden heb ik een gaaf tweedehands exemplaar op de kip kunnen tokken. Heb de perouw niet hoeven te verkopen. Dat stelde ze zeer op prijs.
Nu gebiedt de eerlijkheid mij op te biechten, dat ik ‘m eigenlijk een jaar, driemaanden, twee weken en een dag geleden al in mijn bezit had moeten hebben. Want n.a.v. een vraag over KNIL-kaderscholen adviseerde niemand minder dan @Bapak Bo Keller, on 5 april 2013 at 20:14 said: De gegevens, die ik /…/ kan opdreunen staan in de Geïllustreerde Encyclopaedië van Gonggryp. hfdst.Leger blz.753 kaderscholen te Magelang. Na de oorlog werd dat Tjimahi.@
‘k Hoop dat er nu nog tijd overblijft voor de feuilleton van Pak Pierre.
Denk haast van niet …
Goede zondag!
e.m.
Nou, nou, nou …. voor dat Pak Boeroeng ook dit topic om onbegrijpelijke redenen voor reacties afsluit gauw even zeggen dat ik weer heb genoten van de laatste aflevering.
“Waarom wil je dat toch nog allemaal weten?” vroeg mijn goede vrouw.
Tja …… hoe leg ik het haar uit? Als zij naar de streek harer jeugd wil, dan hoeft ze maar 2,5 uur te rijden en dan vindt ze vrijwel alles terug wat ze 45 jaar geleden achter liet. Different cook.
Pak Pierre
Pak Marawasin op 10 aug.2014 te 00.30
Soerabaja ’s havenwerken schatten gekost.
Wil het ook aanvullen met de naam van de haven
”Tanjung Perak”
plus een leuk video daarover,nu
siBo
“de naam van de haven”Tanjung Perak”” Historisch correct: Tandjo(e)ng Perak.
Mij schiet zo ook het spotnaampje van die haven te binnen: “Tandjoeng bèrak”.
Maar ja … ik ben Semaranger.
Pak Pierre
[CITAAT]***
Nadat Abe Sassoon in Tretes was overleden, gaf zijn kok een ‘jaga’ opdracht het huis te bewaken en nam vervolgens een taxi naar Soerabaja om het mij te komen mededelen. /…/ Hij zei dat hij snel was gekomen omdat hij wist dat we de oude man, naar jehoedisch gebruik, vóór het vallen van de avond moesten begraven. Ik bedankte hem omdat hij mij daaraan herinnerde, gaf hem geld voor de taxirit en zei dat hij terug moest gaan naar het huis om op ons te wachten.
-Aarzelend vroeg hij wat ‘koffiegeld’ voor de ‘jaga’.
-Wij hebben betere tijden gekend, en ik kan me de tijd nog heugen dat die kok geen taxi had hoeven nemen om mij iets te komen vertellen. We hadden zelfs een synagoge in Malang – de rabbijn daar was een zeer ontwikkelde kerel, die altijd met zijn neus in de boeken zat. De telefoons waren destijds beter, en je hoefde maar op te nemen en de telefonist mee te delen naar welke stad je wilde bellen, of je zat binnen een paar minuten luid en duidelijk te babbelen. Vandaag de dag snerpt de telefoon en de lijn valt dood waar je bij staat, en niemand waagt het om een telegram te versturen. Ze zeggen altijd dat de boel is verkommerd na het vertrek van de Nederlanders, maar dat is niet waar; het is gebeurd toen de suikerprijzen kelderden. Het doet er nu niet toe; er zijn niet eens genoeg joden in Soerabaja om één synagoge in stand te houden, en het zakendoen floreert al niet meer sinds de jaren vijftig. /…/ Terwijl ik naar het huis van meneer Aaron reed dacht ik bij mezelf dat het voor ons allemaal eenvoudiger was geweest als Abe in Singapore was overleden.
[EINDE citaat]
*** ‘SOERABAJA’ [verhalenbundel] – Paul Theroux – ISBN 9789025404062 – uit ‘Een begrafenis in Soerabaja’
e.m.
^^^Madoereezen in de literatuur @on 17 augustus 2014 at 01:55@ vervolg … ‘Het laatste Uur’ – Albert van de Hoogte.
[CITAAT]
“Een zacht geritsel van metaal deed mij opzien. Een man was binnengekomen, onhoorbaar op blote voeten. Zijn polsen waren geboeid. Hij stond even wat onhandig voor me, lichtgebogen door de gedwongen houding van zijn armen. Dan hurkte hij en zag zwijgend voor zich heen. Hij was groot, zelfs voor een Madoerees. Zijn gelaat miste echter het bijna klassiek regelmatige, dat velen van zijn eilandgenoten hebben. Hij droeg het hoofd enigszins achterover; zijn lippen waren bijzonder dik en tuitten vooruit, de ogen lagen diep, zwaar overschaduwd door hevige wenkbrauwen. Het meest karakteristieke waren een enorme snor, en een overvloedige haardos die woest en slordig boven het lage voorhoofd stond. Een oermens. Homo Madoerensis, dacht ik onwillekeurig. Erectus. Ik aarzelde een ogenblik met spreken; van deze stille gehurkte figuur ging een vage beklemming uit. Ik dwong mezelf tot ondervragen en vroeg zijn naam, zijn leeftijd en zijn geboorteplaats. Hij antwoordde op tamelijk lage toon, met zwaar keelgeluid. Een stem die bij deze man paste. Hij sprak onverschillig en zag me niet aan. Hij wierp geen vreesachtige blikken op mij, de ondervrager, zoals sommige verdachten dat wel doen; ook hield hij de ogen niet neergeslagen, gelijk anderen. Hij keek eigenlijk of hij alleen in het vertrek was, zonder interesse en zonder aandacht voor mij.
/………./Toen ik hem vroeg wat deze laatste naam betekende, kreeg ik het eerste negatieve antwoord: ‘Ik weet niet.’
‘Wat was dan de bedoeling van deze Barisan?’
‘Het aanvallen van Nederlandse militaire posten … het doden van soldaten … opstand …’
‘Lag het in uw opzet om de assistent-wedono van Bantaran te doden?’
‘Mboenten (neen)’.
‘En het dorpshoofd van Waroe?’
‘Mboenten’.
De antwoorden kwamen rustig, ondubbelzinnig, zonder sluwheid. Deze oermens gaf zich zoals hij was. Wat hij zei was waar. Niet uit liefde tot de waarheid, maar omdat hij de leugen niet kende. Desgevraagd noemde hij de namen van zijn van opdrachtgevers: Sodiq en Abdoul Sjarif.
Dit was geen verraad; althans zo werd het niet door hem bedoeld. Hij vertelde eenvoudig aan deze belanda die blijkbaar graag veel wilde weten, wat hijzelf wist, en overwoog geen voor- of nadeel voor zichzelf of anderen.
‘Pa Romat, hebt ge nog iets tot uw verdediging naar voren te brengen?’
‘Mboenten’. “
[EINDE citaat]
e.m.
“Het meest karakteristieke waren een enorme snor, en een overvloedige haardos die woest en slordig boven het lage voorhoofd stond. Een oermens. Homo Madoerensis, dacht ik onwillekeurig.”
Een vergelijking met Darsam, de Madoerese bewaker van het huishouden van Njai Ontosoroh in Pramoedya Ananta Toer’s “aarde der mensen” dringt zich op:
“Er kwam een Madoerees binnen. Hij was niet zo jong meer – tegen de veertig – en zijn lengte was maar één meter zestig. Hij droeg een zwart hemd en een zwarte broek; zijn hoofddoek was eveneens zwart. In zijn gordel stak een kort kapmes. Hij had een brede, pikzwarte, dikke snor.”
eppeson marawasin zegt:
7 september 2014 om 00:55
*) Onze eerste aanraking met Atjeh dateert van 1587 door een Zeeuws eskader onder Cornelis Houtman, die daarbij sneuvelde.
Zijn broeder Frederik werd gevangen genomen.
Pak Eppeson,
Nieuwsgierig geworden naar de belevenissen van de gebroeders de Houtman
ben ik er achter gekomen ,dat in het Houtmansplantsoen in Gouda een
een gedenkteken staat ter nagedachtenis voor de
Gebroeders de Houtman met op de gedenkplaat
Aan de gebroeders Cornelis en Frederik de Houtman, inboorlingen
en burgers van Gouda als grondleggers van het verbond van
Nederland met Insulinde . Een dankbaar nageslacht.
Aan elke zijde van het monument is de boeg te zien van één
van de vier schepen van de eerste reis en voorzien van
hun namen.
Frederic de Houtman werd en was de eerste gouverneur
van Ambon 1605 – – 1611
Daarna van de Molukken 1621 – -1623 (?)
overleden te Alkmaar 21 oct 1627
siBo
Pak Marawasin,
De Riouw Archipel één van mijn militaire standplaatsen en
een kleine aanvulling op Uw gegevens,
En als ik het zo vergelijk, is er weinig verandert
http://www.statengeneraaldigitaal.nl/document/tekst?id=sgd%3Ampeg21%3A18921893%3A0001882&pagina=4
siBo
@Bapak Bo Keller zegt: 24 januari 2015 om 07:07 De Riouw Archipel één van mijn militaire standplaatsen /…/@
—Mogelijke historische aanleiding militaire standplaats … ?
In het begin der 20ste eeuw rezen moeilijkheden met den laatsten sultan van Riouw, een onbekwaam, zwak en onbetrouwbaar man, onbekwaam en onwillig met het gouvernement samen te werken. Op initiatief van den toenmaligen resident G.F. de Bruijn Kops werd de sultan in 1911 vervallen verklaard van zijn waardigheid. De uitvoering van dit G.B. werd aan genoemden resident overgedragen, die het op zoodanige wijze wist uit te voeren, dat verwachte onlusten geheel achterwege bleven. De resident nam het bestuur over het sultanaat waar tot 1913, in welk jaar het gebied als rechtstreeks bestuurd gebied bij het gouvernement werd ingelijfd, wijl bestendiging van het zelfbestuur ongewenscht bleek.***
***Gonggryp (blz 1238)
e.m.
En zo legden die verfoeide kolonialen stapje voor stapje de basis voor de “eenheidsstaat” Indonesia.
Soekarno, 1ste President van Indonesia: “Wat “serikat”? Dat wat de Hollanders samenvoegden, mag de mens niet scheiden”.
Pak Pierre
eppeson marawasin zegt:
1 februari 2015 om 00:00
T O E T S W E E K (alles op de kaart aanwijzen;)
Pak Marawasin,
Wel op de blinde kaart natuurlijk!
Bij het plaatsen van ”Tapanoeli”in zoekbalk
kwam dit ” LANTAARNPLAATJES” langs
Weet U of een andere lezer op i4E, of deze prenten
terug te halen zijn.
Nmi.met een schat aan gegevens uit die tijd.
Klik om toegang te krijgen tot ACEH_03436.pdf
siBo
Dag meneer Keller, ik weet het helaas niet. Er wordt zowel, door de universiteitsbibliotheek van Leiden als van Utrecht melding gemaakt van -alleen voor studenten toegankelijk- te raadplegen catalogi in boekvorm.
Ik kan er niet uit afleiden of er ook ‘afdrukken’ van de lantaarnplaatjes in de catalogi staan. Over eventuele fysieke aanwezigheid van de ‘glasplaten’ heb ik ook niet zo gauw iets terug kunnen vinden.
Mogelijk dat een ervaringsdeskundige onder de I4E-lezers meer weet te achterhalen op de sites van KITLV – KIT – UU – LU en het Lichtbeelden Instituut.
Voorlopig als lichtend voorbeeld maar even doen met ‘Twee Balinese vrouwen bij een waterbron’:
http://collectie.tropenmuseum.nl/default.aspx?ccid=204909&lang=
e.m.
Als passerend meelezertje wilde ik gaan genieten van die Balinese vrouwen bij een waterbron. Helaas, wat ik ook deed, ik kreeg het micro-fotootje niet vergroot.
Shit happens.
Pak Pierre
Nah … niet veel om het lijf Pak; niet eens een fraai kleurrijk gedrapeerde selendang, *sur lequel des tons qui eussent réjoui l’oeil de Delacroix, notre Rubens moderne.
upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/40/COLLECTIE_TROPENMUSEUM_Twee_Balinese_vrouwen_bij_een_waterbron_TMnr_60022654.jpg
*vrij naar Le Comte de Monte-Cristo, Chapitre LXI [Hoe je een tuinman verlost van relmuizen die zijn perziken opeten]
e.m.
Oy, http:// voorafgaand aan link, ontbreekt … (maaf yah;)
e.m.
Nou … bedankt voor de link. Ik ga er eens voor zitten. Ben benieuwd naar de waterbron. Voorpret is ook pret.
Eerst wèdang kopi (toebroek) en tengak-tengoek de tuin in. Dan langzaam de dag uitrollen.
Pak Pierre.
“Shit happens. ” Volgende zomer is het op het strand ook leuk. Aan het eind van de Scheveningse boulevard, Noorderstrand, is een parkeerplaats. (Wel betalen!). Vlissingen is ook leuk. (ik dacht gratis achter de zeevaartschool).
Nou … dan neem ik die achter de zeevaartschool in Vlissingen maar. Leuk strandje waar de meisjes nog op heur klassiek Balinees legge te sjonne? Hopelijk ver van het standbeeld van die omhoog geklommen Zeeuwse slavenhandelaar en oorlogsmisdadiger ter zee Michiel de R.
Scheveningen is niet meer wat het is geweest, met dank aan meneer Reinder Zwolsman.
Kijkduin is mijn favoriet. Knus badplaatsje, schattige boulevard, leuke winkeltjes, veelheid aan goede eethuisjes, overheerlijke poffers en pannenkoeken.
Pak Pierre
PS Kijkduin: En géén parkeergelden!
PP
Rots in de Ombilin bij Sawahloento
e.m.
Pak Marawasin
Bedankt voor de Lessen//testen van West–Sumatra
en verder zoekend/lerend hierop gekomen;
Levensbericht van Marius Buys.
http://www.dbnl.org/tekst/_jaa003190601_01/_jaa003190601_01_0018.php
de woorden van De Génestet, zijn lievelingsdichter:
‘k Zal reizen over zee en dolen over de aard;
‘k Wil vreemde menschen zien en zeden, verre kusten –
Dat is een kostlijk deel des korten levens waard –
En ik moet zwerven eer mijn zwervend hart kan rusten;
Ik moet mij sterken met natuur en bergenlucht,
Bij kunst en puin, in avonturen en gevaren!
Op dan, dit goede land ontvlucht
Om schatten des gevoels, des geestes op te garen!
siBo
Dag meneer Keller, terima kasih voor de link. Dan zal het gedicht ‘Onrust’ Ds Buis, 1837-1906, ook wel hebben aangesproken (en u misschien, en Pak Pierre;) …
‘k Werd zelf getroffen en ben er een wijle op blijven hangen door de volgende passage. Vanzelf moest ik weer aan Prediker denken:
[CITAAT]
‘Vergis ik mij niet, dan is, na zijn terugkeer uit Indië, zijn hart meer aan onze Koloniën dan – hoe ‘echt Hollandsch’ hij ook was – aan het moederland blijven toebehooren. Hij stelde belang in al wat onzen Indischen Archipel betrof – hij was een trouw bezoeker van de wintervergaderingen van het Indisch Genootschap – en betreurde het dat bij zoovele Nederlanders gebrek aan kennis van Indische zaken en toestanden heerschte. Hij meende ‘een goed werk te doen’ met de uitgaaf van zijne herinneringen uit zijn Indisch leven, omdat daardoor misschien het peil der belangstelling hier te lande in ons overzeesch bezit een weinig rijzen zou.
[EINDE citaat]
Wij kunnen hier de zon in het water zien schijnen***. Bij u ook ? Een fijne dag verder meneer Keller !
*** Lente
Laat het strooien hoedje zwieren
Op ’t kastanjebruin!
Pluk een knopjen in uw tuin:
Dierbre, wij gaan lente vieren
Op ’t hooge duin.
/………./
Laat het strooien hoedje zwieren
Op ’t kastanjebruin!
Pluk een knopje in uw tuin:
Lieve, wij gaan lente vieren
Op het hooge duin!
P.A. de Génestet (1829 – 1861)
e.m.
Pierre de la Croix zegt:
23 februari 2015 om 10:44
3 x “A”. Kèn niet
De 3 C’s op basis van Controle, Commanderen en Communicatie definitief is achterhaald.
Tegenwoordig is het Chantage= -Connectie en – Corruptie
Zo ook de testen en de 3 A’s verkregen
siBo
Er wordt zo vaak gezegd dat we eigenlijk niets van Indië/Indonesië afweten. Gewoon lezen! Ik neem aan dat de meeste Indische Nederlanders op een lagere school hebben gezeten. Zelfs onze Alfoer heeft leren lezen. En met onze dank laat hij dat merken ook.
Ik ga even verder met de Riouw tour, en hopelijk één oude kontjo
wakker gemaakt over het Detachement Riouw.
Voor het eerst na al de roerige jaren in een goed bed geslapen
in de tangsi te Tandjoeng Oeban ,-Tandjoeng Batoe en Kidjang..
Goed verzorgd – uitstekend goed eten kortom even aansterken ,
De diensten waren aantrekkelijk ,buiten de boot patrouilles (Tongkang)
waarbij je benen ,bij het aan land komen nog uren bleven zwabberen.
Verder de hele dag sporten en na de dienst “” ongewapend “” heerlijk
uitwaaien in het stadje of dansen met de daar aanwezige Schonen.
Een gangbare eilanddans ,waar je al huppelend en tandakkend
tot ieders vermaak,de Schone Dame zo dicht mogelijk benaderd.
Eén keer in de maand naar Singapore om inkopen te doen en
het belangrijkste, de uitbetaling van je wedde in Singapore-dollars
Het kon niet op. Engelse Player sigaretten in tinnentjes.
Het was een complete vakantieoord van een ongekende weelde,
Helaas kwam er hier ook een einde aan want zo was eenmaal
het soldadoe leven.
siBo
Pak Somers: “Zelfs onze Alfoer heeft leren lezen”.
Ik heb gehoord dat sommige Alfoeren zelfs kunnen lezen zonder hun lippen te bewegen.
Pak Pierre
@Ik heb gehoord dat sommige Alfoeren zelfs kunnen lezen zonder hun lippen te bewegen.@
— Klopt! Membaca pikiran …
e.m.
Membaca bibir.
Pak Pierre
Pierre de la Croix zegt:
25 januari 2015 om 12:43
Ik heb gehoord dat sommige Alfoeren zelfs kunnen lezen zonder hun lippen te bewegen.
Toen na al die woelige jaren wat regelmaat in mijn
militaire leven kwam,( RIOUW)
kreeg ik (anderen ) ook te maken met de ORDE en TUCHT van het
Huishoudelijk Reglement Knil.
Veel schrijfwerk ed. en voor een buitenstaander valt het niet op
maar bij elke naam hoort een registratienummer en daar waren
de Ambonese militairen keihard in het onthouden van deze getallen.
Vooral het oudere Kader ,de Ooms toverden het zo voor je.
Wij noemden het toen ”Pot nommer”
siBo
Van Wijlen mijn Papa (Landstorm soldaat der 1ste klasse) hoorde ik dat zijn Ambonese collega’s (die hij hoog had zitten) ook keihard waren in het kennen en opeisen van hun rechten.
Geduchte en trouwe vechters, maar “Saja poenja kompetir” lag hun voor in de mond. Jammer dat ze weinig meer te competeren hadden toen ze eenmaal met “Kota Inten”, “Groote Beer”, “Atlantis” en nog wat boten in Negeri Koud waren aangeland en in woonoorden weggestopt.
Uiteindelijk toch te pakken genomen door de Kompenie die zij vertrouwden.
Pak Pierre
sapoe tangan basah é … 🙂 m a a f 😦
e.m.
Waip die tier from mie aai ……
Pak Pierre
Ik vind die witte baadjes zo bijzonder mooi staan op die sarongs.
Om maar wat te noemen …..
Pak Pierre
Huiskamervragen voor het weekend:***
1. Wij willen enige autotochten maken langs grote wegen. Zeg eens door welke plaatsen we komen van Batavia over Bandoeng naar Cheribon?
2. En van Cheribon naar Soerabaja?
3. En van Tasikmalaja naar Semarang?
4. Nu van Pekalongan naar Wonosobo?
5. En van Blitar naar Djember?
6. Ten slotte van Jogjakarta naar Rembang?
***gebruik digitale atlas Pak Boeroeng toegestaan.;)
Fijn weekend semoea allemaal y’all …
e.m.
En op de broederschool in Soerabaja moesten we alle dorpen langs de spoorlijn tussen Groningen en Delfzijl kennen! Heb een druk weekend!
,
Jan A. Somers, on 13 juli 2014 at 12:12 said:
Heer E.M.: Koop eens Gonggryp e.a., Geïllustreerde Encyclopædie van Nederlandsch-Indië, 1992, ISBN 90 73187 07 9.(herdruk van 1934
Waarschijnlijk een echte uit ” mcmxxxiv ” en het lag bij de kraak
van een verzorgingstehuis jaren en jaren terug toen nog
alles weggemieterd werd,bij overlijden van de persoon.
siBo
Kunt u mij de weg naar Hamelen wijzen mijnheer?
Hee … dat is bijzonder meneer Somers. Word vanmiddag zowat onder de voet gelopen door Rob de Nijs met een sleep aan kinderen achter zich aan en het enige dat ze zeiden of vroegen eigenlijk … Ogenblikje, ik laat ze het zelf wel vertellen: https://www.youtube.com/watch?v=yXK-ZuZCs_o
e.m.
Pak Huib,
Volgende week heb je geen kaart nodig van Nijmegen naar
Nijmegen .Wel om je een beetje op weg te helpen het
Marsliedje.tevens het lijflied van de jongste Arnhemse
deelnemer v/d 4daagse
Veel Zonnelach en Voog’len zang.
siBo
De paden op, de lanen in
Vooruit met flinke pas.
Met stralend oog, en blijde zin
En goedgevulde tas
De zonne lacht ons vrolijk toe
Ons groet der voog’len zang
En wij we worden vast niet moe
Al wand’len w’ uren lang
Tratatata bom bom t
De mooiste vind ik nog steeds: Blonde Mientje heeft een hart van prikkeldraad, boem boem. Dan heb je ook nog dat vogeltje dat niet kon kakken. Hier kan je niet goed op lopen, het is een soort tango. Maar wel te zingen als ze bezig zijn je blaren door te prikken. Vinden de dames prachtig! Voor mij pure nostalgie (1956/57), net zoals die kaarten.
Blonde Mientje op z’n Duits:
Auf der Heide blüht ein Blümelein ….
und es heißt …….
bum – bum – bum (Nederlandse vertaling: boem – boem – boem)
Eeeeerica …
Dat was zo mooi in de Duitse Armee, althans in 1966-1967 toen ik dienstlich wel eens in Zuid Duitsland moest zijn en dan te gast was bij de Panzergrenadiere in de Alfred Delp Kaserne te Donauwörth (of was het Dillingen/Donau?).
Als een troep werd afgemarcheerd naar ergens dan brulde de bevelvoerende Gefreiter “Ein Lied” en dan klonk uit de troep “Eins, zwei, drei” waarop de troep een marslied aanving. Eén lied, niet allemaal iets anders. Hoe ze dat deden weet ik niet. Het ging gewoon perfect. Daar zijn het Duitsers voor.
Overigens …… in die tijd in de Duitse Bundeswehr in het zuiden al gekleurde soldaten. De eerste liefdesproducten van de Amerikaanse bezettingsmacht in Zuid Duitsland vanaf 1945 die de dienstplichtige leeftijd hadden bereikt. Spraken vloeiend Schwäbisch. Het gerucht ging dat de Amerikanen al hun negerdivisies naar Duitsland zonden, om het Germaanse Herrenvolk een lesje te leren.
Oeps … back to topic, on the double.
Dank Pak Eppeson voor het eerste deel van uw feuilleton én voor “Far away places”.
They call me a dreamer
and maybe I am ……..
Wat konden ze vroeger toch mooie liedjes maken én zingen. Kom d’r nu maar eens om. Vorige week zaterdag in mijn stadje naar een Surinamedag geweest. Een soort Pasar Malem, maar dan anders. Daar stond me toch een rapper op een podium lawaai te maken. Ik wilde een gesprek aanknopen met Javaantjes die “Sauto” en pisang gorèng verkochten die ook anders heet, maar ben vergeten wat. De rapper overstemde alles in voor mij onverstaanbaar Sranang.
In arren moede een afgeprijsd boekje (van 6 naar 4,95 pop) gescoord: “Surinaamse wijsheden”. Niks over rappers gevonden.
Pak Pierre
Dan is er voor de insiders ook nog “Kasian Si Patokaan ….”.
Pak Pierre
Van Pak Bo ontving ik deze link met vrolijke vertolking door het trio Kwek-Kwek. Dat wordt wel hollen op de Vierdaagse, in dat tempo.
Pak Pierre
bokeller, on 11 juli 2014 at 17:35 said:
Nog een bijzonderheid ,de apen waren verdwenen toen Japan
daar zetelde. Waarheen tak tahoe .
===========================
Pak Bo , iets buiten Padang richting de vuurtoren kan je de baai van Padang( Teluk Bayur) zien.
En dan zit het aan de linker kant van de weg veel monyet2 , we waren daar ook gestopt om foto’s te maken .
Pak Surya,
De apen op de apenberg waren oproepbaar en een
pendjaga zorgde voor troep.
En legendenya ,als er geen apen op de berg meer
aanwezig zijn, dan ….. !
Enkele jaren terug in de richting haven ben ik ook geweest.
maar helaas de familie niet ontmoet.
siBo
Nou …. zo te lezen gelukkig nog niet alle apen naar de dansscholen op Java …..
Pak Pierre
Pierre de la Croix, on 12 juli 2014 at 01:07 said:
Bij de weg ….. dit soort herinneren is veel leuker dan dat van het Indisch Herinneringscentrum Bronbeek.
En te weten dat de Bibliotheek Bronbeek een schat aan
kennis en gegevens heeft over Nederlands-Indië.
Verkregen oa. door schenkingen (bijna dagelijks)
en nalatenschappen .
Buiten de in van alle gemakken voorziene ondergrondse
bunker, met voorwerpen verkregen vanaf de oprichting
dus een 150jarige verzameling. Een Juweeltje !
En dan nu de klinische uitstaling van het museum als
zijnde een hospitaal .
Ook terug komend op de kaarten,de daar verkeerd
geplaatste plaatsnamen.
Ach het is maar een detail maar wel slordig.
siBo
Paarlen voor de tjèlèngs ……
Pak Pierre
Teloek Betoeng komt bij me als plaatsnaam boven borrelen.
Dimana itoe?
En monjets en tjelengs hadden we in de bossen bij de Dago watervallen ook volop.
Telok Betong di mana – di sitoe:
Zuidpunt van Sumatra. Plaatsje gelegen aan een baai aan Straat Soenda. In de koloniale tijd heette het hele zuidelijke deel van Sumatra geloof ik Provincie Telok Betong. Bij de grote uitbarsting van de Krakatau eind 19de eeuw hele gebied door vloedgolven verwoest.
Pak Pierre
Schiet me ineens te binnen van de aardrijkskundeles op de “School met den Bijbel”:
De streek rond Telok Betong, dat waren de “Lampongse Districten”.
Pak Pierre
RES. LAMPOENGSCHE DISTRICTEN
Grenzen: Deze residentie grenst ten N. aan de residentie Palembang, ten W. aan de residenties Palembang en Benkoelen, ten Z. aan Straat Soenda en ten O. aan de Java-Zee.
Baaien: Lampoeng-baai
Vlakten: Bijna de hele residentie is vlak. Aan de Oostkust liggen veel moerassen.
Producten: Peper en rubber.
Eilanden: Tot deze residentie behoort Krakatau, een beruchte vulkaan.
Plaatsen: T e l o e k b e t o e n g. Oosthaven (Pandjang), hier komen de veerboten van Merak aan en begint de spoorlijn naar Palembang.
Tot zover! WK-finale begint zo …
e.m.
Nou … maar die finale is afgelopen en de Duitsers – het spelletje heet voetbal – hebben gewonnen.
Geen reden dus om nu te stoppen met het feuilleton.
Pak Pierre
Paks Bo, e.a.
die mooie marsliederen van tempo doeloe weer in het geheugen brengen. Zal er volgende week aan denken als ik me in een soort veredeldeTjelana Monjet de strijd met de dagelijks 30 kilometers in Nijmegen aan ga.
Mss ga ik ze nog vol goede moed aanheffen als ik weer een peleton aanminnige Deense of Zweedse huzarettes tegen kom.
Trouwens dat liedje van Si Patokan, ken ik nog uit mijn prille jeugd als het Ambonese liedje Rasa Sayang è.
De letterlijk tekst herinner ik me helaas niet meer. Dat heb je als je voor muzikaliteit nooit meer punten kreeg dan een vals krassende kraai.
Pak Huib,
Zie vak 70, het is wel een hele tippel daarheen.
siBo
.
INDONESIA 1:250 000 MAPS FOR SUMATRA – Asia & the Pacific
http://asiapacific.anu.edu.au/cartogis/sites/asiapacific.anu.edu.au.cartogis/files/files/MC…
96o E. 95o E. 97o E. 98o E. 99o E. 100o E. 101o E. 102o E. 103o E. 104o E. 105o E. 106o E. 107o E. 108o E. 109 o E. 96o E. 95o E. 97o E. 98o E. 99o E.
Een mooie (uit WO 1?) is ook “It’s a long way, to Tiperary”, begin zestiger jaren v.d.v.e. door de “Blue Diamonds” weer tot leven gebracht, evenals “Pack up your troubles in your old kitbag”.
Volgens mijn moeder, die WO I in Nijmegen doorbracht (Fort-in-de-pot Straat), zongen de slagersjongens (die had je toen nog, wilde fietscowboys te vergelijken met de pizzakoeriers van nu):
“Tiperary, ’t zijn mooie meissies
Tiperary, sokolaaa ….
Tja, voor slagersjongen hoefde je toen nog geen Engels in je pakket te hebben.
Loop-ze.
Pak Pierre
Er schijnt een heel detachement Indonesiërs mee te lopen. Luisteren!!! (zouden ze in een contractpension zijn ondergebracht?)
Heb het weer voor elkaar met die rotjap.
Anoniem is Huib.
Hier zit een arglistig Japans plot achter. Dien je beklag in bij Stichting Japanse Ereschulden. Kan zij de klacht nog verwerken in eerstkomende petitie. Check voordat jij je klacht electronisch verzendt of je naam er onder staat.
Pak Pierre
Er zijn hier nogal wat Indische complottheoriën te vinden.
Adoeh….dat ik daar nou in blind vertrouwen op de techniek alsmaar niet aan heb gedacht. Terlaloe dese.
Ga maar mijn beklaag doen bij de bevoedge Japanse instanties of hun handlangers.
Nu Gecheckt!!! Naam en mailadres waren idd weer going.
Dit begint op Japanse goena goena te lijken.
Zie dat naam er niet staat en tik nog even in dat het me opgevallen is nadat ik emailadres en naam heb ingetikt. Druk op send en zie dat naam toch weer vetrokken is op expeditie. Naar Tokio?
Huib dus
Huib,
Verwijder alle cookies van je schijf…. en probeer nog eens.
Vraag me niet waarom, maar soms helpt zoiets.
Het is gezond voor een vlotte pc af en toe alle cookies te verwijderen.
Veel humbug verdwijnt dan.
Boeroeng
Dat is denk ik ook het probleem. Ben al zeker twee weken bijna dagelijks in gevecht met malware oftewel cookies en bugs.
Als het niet over is wordt het tijd mijn kleinzoon in te schakelen.
In ieder geval bedankt voor je advies Boeroeng
Huib
Oude wijsheid van mijn moeder: Cookies maken dik.
Oude wijsheid sergeant-instructeur handgranaatwerpen: Als-ie dik wordt, hard weglopen.
Pak Pierre
Oude wijsheid sergeant-instructeur pistool schieten,
na de zes schoten nog één kans ”de vrije worp”
siBo
Op de schietbaan werd het pistool op mij gericht: “luit, hij doet het niet!”
Weer Anoniem. Zet voortaan mijn naam maar er onder. Dat schijnt te lukken. Wil iemand die witte of gele Hadjie tot de orde roepen?
Selamat pagi Huib,ligt Teluk Betung niet ergens in Sumatra??
Mvg Jos Crawfurd.
Heren Marawasin&Huib Otto:Teluk Betung,na meer als zestig jaren heb ik het nog goed. Ik kan het mij niet voorstellen. Ach ja het plaatsje behoort mijn land toe.
Mvg Jos Crawfurd.
Pak Jos Crawfurd
Op de valreep nog een mooi plaatsje nl. Bagan Siapiapi
Betoel staat gegrift in mijn geheugen omdat een oom Winsser indertijd als cdt van de Soemba dat heeft aangevallen.
Dat was nadat hij als cdt.van de Jan Evertsen in de Nieuwe Waterweg opstoomde om Rotterdam te verdedigen tegen de Duitse bommenwerpers.
En de grond werd ingeboord.
Mana itoe?
gr. Huib
Pak Huib,juga di Sumatra.;Utara ya(Noorden des lands).
Mvg Jos Crawfurd.
Bagansiapiapi. Een naam om nooit te vergeten. Net als trouwens Pameungpeuk en Loeboeksikaping.
Op de Lagere School geleerd dat B. een vissersplaatsje is aan de monding van de Soengei Rokan (of zoiets), Sumatra’s Oostkust, ongeveer in het midden van het eiland.
Bevolking voornamelijk Chinezen. Maar dat was in de late veertiger jaren v.d.v.e.
Eens, begin zeventiger jaren, een bezoek aan de Soemba gebracht. Zij lag toen in Den Oever en was meen ik ingericht als opleidingsschip voor marineduikers. Een avondje bier gedronken met de mannen van de wacht.
Had de Soemba als kanonneerboot ook niet deelgenomen aan D-Day?
Pak Pierre
Pak Jos helemaal goed. Je hebt op aardrijkskundeles goed opgelet.
Een tien met een griffel en kusje van de juf.
Moet er nog aan toevoegen dat die aanval ook bedoeld was om mensen te bevrijden uit handen van extremisten of de Jap.
Ga nu spoorslags naar Nijmegen om me in te schrijven en polsband te halen.
Huib.
De paden op, de lanen in ……
Veel succes en plezier.
Geen Via Dolorosa, maar Via Gladiola.
Pak Pierre
Pak Huib:Ilmu Bumi,vooral van mijn Roots ben ik altijd geïnteresseerd.
Op reis daar in gebieden waar ik nooit eerder ben geweest,is het voor mij heerlijk te weten waar ik mij zo ongeveer begeef;gelet op maagvulling in een of andere warung.Altijd eigen belang zodat je jouw medereizigers van dienst kan zijn;anders cari-dari en kringetan en kom je op een doodspoor terecht en is jouw humeur naar de klo…
Ach U begrijpt wel wat ik bedoel.
Mvg Jos Crawfurd.
Ben weer thuis gekomen uit Nijmegen. Het was om in te checken.
Onbegrijpelijk dat je daarvoor extra moet komen in de computerised world. Wel via internet inschrijven en deelnemerskode krijgen; deze moeten uit printen, naar Nijmegen reizen, gigantische file, parkeerproblemen van heb ik jou daar, in een lange rij voor een loket je uitgeprinte deelnamebewijs met ID tonen en dan een plastic polsbandje om krijgen en klaar is kees.
Maar het was er al groot feest dus het belooft wat voor de komende vier dagen
Hopelijk gaan we niet via de via Dolorosa naar de via Gladiola. Maar kan altijd die via Gladiola zou ik natuurlijk voor geen goud willen missen
Nu nog even een paar oude Indisch namen in en om Bandoeng. nl Tjitjadas, Tjiateul en Tjikampèk voor de ingewijden onder ons.
Zou bijna een lekkere portie lotèk uit willen loven voor degene die dit zonder opzoeken nog weet en vooral een moderne oplossing voor dat inchecken. Alhoewel dat zal wel niet interessant zijn voor de omzet daar.
.
Huib
.
Tjikampèk voor de ingewijden onder ons.
Nou Pak Huib,ook wij afkomstig uit de Buitengewesten weten
er wat van bijv’; Tjimahi met zijn zwembad het Groene kikkertje
Steen en steenkoud ,dacht ‘ns slim te wezen om me op te
geven als niet zwemmer,resultaat de schoolslag beoefenen op de
koude stenen vloer.
En voor de gelukkigen de Goenoeng Bohong bestormen.
Wie is over de kaarten begonnen.
siBo
.Pak eppeson on 16 juli 2014 at 01:50 said
Voor de kust liggen: Onrust, Dwars in de Weg en Prinseneiland.
Herkenbare namen,maar nu de Inheemse namen sommige
tong brekend voor een westerling soms niet uit te spreken.
Doedoeksampejan,maakten we ”zitten tot jan”
Dan de voor voegsels zoals ”tji of titi” en vele andere geeft
aan de streek van deze plaats.
zoals Gombong -Malang-Padang -soegai etc.is dat nog
herkenbaar voor ons.?
Ook dat is Vasco di Gama .!(foetsie)
siBo
“De Europeanen wonen grotendeels in de op een heuvelterrein gelegen wijk Tjandi. ”
——————————————————————————————
Waarschijnlijk was wijk Tjandi gebouwd voor Europeanen.
Veel van de Europeanen/Indische mensen wonen in de buurt van Halmahera straat en andere delen van de binnenstad van Semarang.(katanya)
Ik vergelijk Tjandi als de wijk Menteng in Batavia waar veel Nederlanders wonen .
Terwijl er veel typisch Indische wijken in Batavia zijn .
In Tjandi woonde de Semarangse elite. Dus veel totoks met goede banen bij het gouvernement, de banken en in de handel, rijke Chinezen en in veel mindere mate well to do Indo’s en wellicht een enkele autochtoon.
De rest, c.q. het merendeel van de “Europeanen” woonde in de benedenstad, waarbij zij aangetekend dat daaronder veel “burgerlijke stand Europeanen” waren, dus Indo’s met de status van “Europeaan”, zoals mijn familie.
Inderdaad in de buurt rond Halmaheira (alwaar tijdens de Japanse bezetting ook een vrouwenkamp), d.w.z. Semarang Oost, maar ook in andere buurten.
Kinderen die in Tjandi woonden gingen naar de “Heuvelschool”. Toen die begin vijftiger jaren werd gesloten kwamen, wat nog over was van de totok kinderen op de lagere school “met den Bijbel” in de lager gelegen Gergadji buurt terecht, de school waar ik ook op zat. Dat was nog de enige lagere school waar Nederlands (concordant) onderwijs werd gegeven.
Op het schoolplein was er niet echt een scheiding met waterdichte schotten tussen de “heuvelaars” en de kinderen uit de benedenstad, maar mengen buiten schooltijd was er – voor zover mijn overzicht strekt – niet bij. Dat zal ook wel zijn gekomen omdat de totok kinderen zich na schooltijd op de Olympus terugtrokken en de rest in de warme benedenstad achterbleef.
En ja …. de Indische kindertjes, met name dus de jongetjes, vochten vaker dan de echte witneuzen uit Holland, om het minste geringste. Dat zullen die totokkinderen vreemd hebben gevonden en wellicht beangstigend ……..
Pak Pierre
Nmi hoort dit er ook nog bij de”‘Kaarten””
Dan op scrollen en je krijgt het voorgeschoteld
siBo
Nederlandsch Oost-indie
books.google.nl/books?id=780UAAAAIAAJ
Pieter A. van der Lith – 1893
Het rotsachtige eiland Noesa Kembangan, dat zich langs de kust van Banjoemas westelijk van Tjilatjap uitstrekt, biedt een schoon schouwspel aan, daar het …
Terima Kasih meneer Keller, jangan marah toh … 😉
e.m.
Op blz 41*: [CITAAT] ‘Dit is een bijzondere foto** van een bijzondere plaats, Noesa Kambangan, een eiland tegenover de zuidkust van het westen van Midden-Java, wordt in de bronnen al in 1608 genoemd als een verbanningsoord gebruikt door de vorst van Mataram. De Nederlanders stuurden er politieke gevangenen uit Atjeh heen, en ook onder Soekarno en Soeharto bleef het een gevangeniseiland. Sedert 1923 was het ook een natuurmonument, onder meer vanwege het daar voorkomen van een bloem, ‘wijaya kusuma’, die gebruikt werd bij de kroningsrituelen van Mataram. De functies van natuurmonument en gevangenis versterkten elkaar uiteraard, omdat in beide gevallen mensen van buiten geweerd worden. Ook nu is het eiland nog een natuurmonument.
*het INDIË boek – P. Boomgaard & J. van Dijk – Waanders Uitgevers, Zwolle – ISBN 9789040095948 – €14,95
**’Veroordeelden te werk gesteld op Noesa Kambangan’, Midden-Java (fotograaf C.J. Haverkamp)
e.m.
Hoe toch disè,ik geniet er geweldig van.Hr. Marawasin.
Ik lees Noesa Kambangan,tikt het in de zoekbalk
en een zee van hertnneringen vanuit het verleden
en beleefd de verhalen weer van mijn teman² bekas
strapan waar hun KNIL- avontuur begon als orang-rantai.
In het steenkolen mijn stadje hadden wij toen een
gewezen Chinese dwangarbeider die de functie had
van hoofd ziekenverpleging, Intjik King Wie.
Oja Pak Boeroeng, bedankt voor de aanvulling.
siBo
Zie de kaart van westjava
Westelijk van Batavia ligt Mawoek. Voor de kust daar is er het ‘menschenetereiland’
Kent iemand het verhaal daar achter ?
Waarom heette het zo, sinds wanneer?
@Buitenzorg zegt: 27 oktober 2011 om 10:04 am Dank, Boeroeng, voor deze aanvulling. Ik had het eiland overhoofd gezien, maar het hoort natuurlijk thuis in het rijtje eilanden voor Batavia met exotische namen. Het is zeg-maar het eerste eiland kort voor de Baai van Batavia, nog voor Groot-Kombuis.
Wat de naam betreft: omdat ik nog nooit gehoord heb van koppensnellers op of nabij Java, denk ik dat de naam eerder verwijst naar de gevaarlijkheid van het rif. Schepen konden beter een beetje uit de buurt blijven…
Maar goed, ook dit is maar een hypothese. Alle aanvullingen welkom. Mooie verhalen mogen nooit verloren gaan.@
Bron: http://javapost.nl/2011/10/18/het-lot-van-vader-smit/
Voortbordurend op Buitenzorg’s hypothese, mogelijk zijn vermoedelijke eerste schipbreukelingen het noodlot overkomen waaraan Willem IJsbrantsz. Bontekoe is ontkomen (zie onderstaande link;Deel 1, pag. 25 t/m 50)
http://www.dbnl.org/tekst/nijg001jour01_01/index.php
Menschenëters Eylandt heet tegenwoordig Pulau Laki.
Goede zondag verder …
e.m.
Het menscheneter-eiland wordt genoemd in het boek ‘tien maanden op zee, schetsen uit het leven van een kajuitsjongen’
van A.J.Dieperink 1852.
De menscheneter was het rif daar ?
Ha … goed zo Pak Boeroeng, een jarenlange zoektocht goed ten einde gebracht, indachtig: “vraag en er zal oe gegeven worden, zoek en gij zult vinden. Want wie zoekt vindt!” 😉
e.m.
Dat rif als verklaring, zou best kunnen.
Maar toch jammer, ik zoek naar een smeuiïg verhaal over woeste menscheneters . Kookpotje…. wilde dansen.
Enzo.. Kuifje -idee weetjewel.
Portugaals Indien: http://www.dbnl.org/tekst/lins001itin05_01/lins001itin05_01_0046.php
Het eiland was voorheen geheten Laki. Zeer ondiep en een stenige gront….Gewoon een reeks riffen en geen avontuurlijke eilanden.
Merci Zacharias,
Dat brengt me op het idee te zoeken met oudere spellingen van het woord eiland.
ik vond dit op google
en dit
https://archive.org/stream/eastandwestindi00speigoog/eastandwestindi00speigoog_djvu.txt
http://www.westfriesgenootschap.nl/archivering/boeken/een_kijkje_in_de_geschiedenis_van_schellinkhout/sh09_128_132.php
http://nl.wikipedia.org/wiki/Jan_Cornelisz._May
aldus … schipper Jan Cornelisz May had de bijnaam menscheneter.
Waarom had hij die bijnaam ?
ps… jaja we komen er wel.. gewoon de lezers om hulp vragen
@Boeroeng. Het viel je toen al op bij de topic van Javapost over de eilanden voor Batavia.
“Eilanden voor Batavia
´Vlak voor de Stad Batavia, circa 3 à 4 uren, doch sommige wat verder, liggen de volgende eilanden, die onder het Koninkrijk Jaccatra of Batavia behoren, als Vader Smit, Leyden, Alkmaar, Enkhuisen, Edam,op welk laatstgenoemd eiland te vinden is de lijnbaan van de Compagnie, en hetwelk tevens dient tot een verblijfplaats van bandieten; voorts het eiland Haarlem, Hoorn, Amsterdam, Middelburg, Schiedam, Rotterdam, Engels Onrust, Purmerend, Onrust en de Kuiper, welke twee laatste eilanden van veel nut zijn voor de Compagnie, zowel in het lossen als in het laden, als in het repareren der schepen, tot welk een en ander die beide eilanden zeer geschikt zijn, en gelegen zijn in het zicht van de hoofdstad.”
http://javapost.nl/2011/10/18/het-lot-van-vader-smit/
Ik zoek al 11 jaar naar het verhaal van dit eilandje met rif.
Maar als het een heel klein eilandje is en bijv ontstaan door het rif… woonden er dan ooit mensen? Die zouden de menseneters geweest kunnen zijn.
Of is de rifverklaring het meest aannemelijk ?
Kepulauan Seribu .
Het is nu een week-end plaats waar de Jakartanen hun vrijetijd /plesiran doorbrengen.
Jaren 80 ben ik met mijn nyonya een weekendje naar Pulau Bidadari gegaan.
Diep in de jungle( voor een Amsterdamer ) logeren we in een cottage , met airco , klambu etc .
S’avonds is het pikdonker , je hoort vreemde geluiden , ritselende slangen(?) op je erf .
Wadoeh , eng seh.
http://en.wikipedia.org/wiki/Thousand_Islands_%28Indonesia%29
Nu heb je al sterren resorts waar de rijke orang bule kunnen logeren.
http://pulauseribujakarta.wordpress.com/pulau-seribu-jakarta/pulau-ayer/land-cottage/
*Waarschijnlijk heeft men over Pulau Telandjang waar naakte wilden(Indianen) wonen, toen Cornelis de Houtman langs vaarde richting Bantam.
Toch wel het leukste wat I4E kan bieden! Samen zoeken naar je geschiedenis. Mijn eerste kennismaking vanuit de lucht met deze eilanden was een verzameling stapelwolken. Elk eiland zijn eigen wolk. Prachtig. Dat was in een Dakota van Batavia naar Soerabaja., november 1945. Bij invliegen uit Amsterdam in 1997 zag ik precies hetzelfde. Dan weet je dat je bezig bent thuis te komen.
Natuurlijk zijn we niet nostalgisch! Wij zijn rationeel denkende mensen! Maar wel een beetje kapot van al dat moois uit Nederlandsch-Indië! Blindelings vind je weer je weg. Zelfs mijn Zeeuws meisje dat vóór de oorlog op de Lagere School in Vlissingen deze kaarten ook zag voorbij komen. De Kleine Soenda-eilanden wist ze beter op te dreunen dan ik.
Tja …. wat waren “wij” er trots op. Maak dat meneer Mertens maar eens wijs.
Pak Pierre
Ik weet niet eens of je daar trots op moet zijn. Dat deden wij gewoon. Wie zijn die ‘wij’? Er was een topografische dienst, die deed gewoon wat die moest doen. Mijn vader bij de Gouvernements Marine deed dat werk voor zover het de zeestraten betrof, een internationale verplichting. Ook gewoon. Er was een uitgever met kaartenmakers die er brood in zagen mooie atlassen te maken. Iets waar Nederlanders goed in waren. En waar zij hun brood mee verdienden. En waar wij op school mee werden geplaagd. Werk waar Indonesië naadloos en keurig bij kon aansluiten. (als je dit terugziet, toch nog een beetje trots hoor! Ik klop alleen niet op mijn borst, daar zit mijn hart, en dat zit met ijzerdraadjes in elkaar, en daarna dichtgenaaid.)
Hier heb 2 versies :
*Sejarah Perang Paderi (Padri 1821-1837)|Perang Paderi atau Padri memiliki penyebab/Latar belakang terjadinya Perang padri, Perang Padri merupakan perang yang Panjang dari tahun 1821-1837 sekitar 26 tahun
*Perang Padri adalah peperangan yang berlangsung di Sumatera Barat dan sekitarnya terutama di kawasan Kerajaan Pagaruyung dari tahun 1803 hingga 1838.
=============================================================
De reden die hiervoor is opgegeven, luidt: grotendeels letterlijk overgeschreven uit sterk verouderde oorlogsliteratuur o.a. uit Wapenfeiten van het Nederlandsch-Indisch Leger voor het Nederlandsche volk beschreven.
———
Sterk verouderde oorlogsliteratuur (!).
Logisch dat het gewijzigd moet worden.
Weet niet wat in mijn 6delige Sejarah Nasional Indonesia staat geschreven.
Effe checken ?
De nieuwe generatie historici van de UGM( Universitas Gajah Mada pleitte ook om de koloniale visie/benadering te verlaten.
Wat o.a. is verwijderd op de vorige Nederlandstalige Wikipedia-pagina:
[CITAAT]
• 1 Inleiding
Inleiding[bewerken]
Sinds het begin van de negentiende eeuw was er onder de Minangkabauers in de Padangse Bovenlanden op Sumatra een godsdienstige beweging ontstaan, die zich ten doel stelde de met de Islam strijdige instellingen en gewoonten te hervormen en af te schaffen. Drie bedevaartgangers waren van Mekka teruggekeerd, waar zij getuigen waren geweest van de gewelddadige hervormingen der Wahabieten, en wilden deze ook hier invoeren. De drie hadji’s drongen aan op het strikt handhaven der religieuze gebruiken en vonden een grote aanhang, die in het Nederlands bekend werd onder de naam van Padri-sekte. Zij werden ook wel orang poetih, “de witten”, genoemd naar hun witte kleding, waardoor zij zich onderscheidden van de orang hitam, “de zwarten”: de traditionele moslimleiders in Minangkabau die juist zwarte of donkerblauwe kleding droegen.[1] Het woord padri (in verouderde spellling: paderi) betekent in het Maleis “(rooms-katholiek) priester”[2] en is ontleend aan het Portugese padre.[3] Padri zou dan kunnen verwijzen naar de vroegere in het wit geklede Portugese missionarissen. Maar de naam Padri is waarschijnlijk afgeleid van orang pidari “de Pedirezen” en verwijst naar de oude havenstad Pedir waar vrome Sumatraanse moslims aan boord gingen voor hun bedevaart naar Mekka, de hadj.[4] Door het gewelddadige optreden der Padri’s was hun invloed in de noordelijke staten van Sumatra erg groot geworden; twee van de drie in het rijk van Minangkabau heersende sultans werden door haar toedoen om het leven gebracht en de derde ontkwam maar net door de vlucht. De meesten van hun bloedverwanten en leden van de aristocratie vluchtten ook en vestigden zich te Padang.
============================
Begin van de Padri-oorlog[bewerken]
• 2
o 2.6 De verovering van Bondjol
De verovering van Bondjol[bewerken]
Bondjol
Aan het begin van 1835 werd tot de belegering van die plaats overgegaan onder leiding van generaal Cochius, die meer dan twee en een half jaar duurde, omdat de Padri’s hier al hun macht verenigd hadden. Voor de regering was het bezit van Bondjol erg belangrijk omdat men kon aannemen dat na de verovering van die positie de tegenstand in de Padangse Bovenlanden gebroken zou zijn.De jaren van strijd kenmerkten zich door diverse gevechten. Bondjol zelf was door een borstwering omringd, en stormvrij gemaakt met een onvernielbare haag van bamboe-doornplanten, waarop het geschut geen uitwerking had. Ten noorden was het terrein moerassig, zodat men van die kant de stad niet benaderen kon en ten oosten en ten zuiden was zij door dicht hout aan het zicht onttrokken. Binnen Bondjol bevonden zich een paar duizend zwaar bewapende padri’s. Na verloop van tijd vielen alle werken ten zuiden van Bondjol de Nederlandse troepen in handen, evenals de Mesigit buiten de stad. Op tien augustus 1837 deed Toeanko Iman zijn onderwerping aan generaal-majoor, commissaris van de kust, Cochius aanbieden en op de elfde deed hij een begin maken met de sterkte van Bondjol. Omdat dit slechts traag voortgang had en de imam niet in persoon verscheen liet de generaal hem weten dat slechts tot de middag 6 uur van de volgende dag geduld zou worden geoefend. Twee uur vóór dat tijdstip liet Toeanko Iman drie dagen uitstel verzoeken maar dit werd onbeantwoord gelaten en op de gestelde tijd deed de generaal het vuur uit alle batterijen opnieuw tegen Bondjol openen en alles in gereedheid brengen voor een aanval de volgende dag. Deze geschiedde dan ook, onder het bevel van de majoor der infanterie De Sturler. Tegen het noordwestpunt van Bondjol werd een schijnaanval gedaan om de aandacht van de vijand van de belangrijke bergpositie af te wenden. Gezamenlijk met de hulptroepen van Batipo en de Toeanko van Tingi werd de vijand in de vlakte in bedwang gehouden. Het beleid der onderneming was aan de militaire commandant op Sumatra luitenant-kolonel Michiels opgedragen.
Aftocht van de bezetting van fort Amerongen
Majoor de Sturler berichtte ter uitslag van de operatie het volgende: toen onze troepen de kampong Padang Boeboe waren doorgetrokken om ons naar het ravijn te begeven, die voor het gebergte lag, werden wij al spoedig ontdekt en met enige schoten, beneden uit de kampong, begroet. Verder vertelden zij de vijand op het gebergte van onze komst. Wij vervolgden onze weg om het gebergte te beklimmen en zijn zonder grote tegenstand in de vijandelijke positie aangekomen, terwijl de vijand bij onze komst nog een paar schoten deed en daarna onmiddellijk aftrok. Wij waren echter nauwelijks in die positie of onze troepen werden van alle kanten met geweervuur verontrust, hoofdzakelijk van de bergrug die aan Bondjol grensde en verder uit de vallei. Ik heb zelf met levendigheid laten antwoorden, omdat wij ons anders niet staande hadden kunnen houden. Hoewel nu de vijand ons nadeel heeft aangebracht, wat niet direct te verhinderen was, zo heeft hij er niet minder onder geleden. Behalve de aldus veroverde positie werd nog, benedenwaards een vijandelijke positie genomen en de hulptroepen waren tot in de Tandiké doorgedrongen, zodat de vijand ten gevolge van deze verschillende operaties verschillende belangrijke stellingen verloor en in een steeds toenemende benauwde positie werd gebracht. Het gevolg van een en ander was dat de communicatie tussen Bondjol en Talong minder moeilijk werd en men, thans meester zijnde van het belangrijkste punt van de berglinie, niet alleen het grootste gedeelte der vallei overzien kon, maar ook kampong Talong en de voor de Nederlandse troepen zeer nadelige positie Pantjoerang VII dominerend onder het bereik van het geschut had gekregen, terwijl de vijand nu ieder ogenblik bloot stond aan een beslissende aanval.
In de nacht van de vijftiende op de zestiende augustus en nadat was opgemerkt dat velen de kampong Bondjol ontruimden, rukte majoor de Sturler om middernacht tegen de uithoek van de berglinie. Hij rapporteerde aan luitenant-kolonel Michiels, die ook ditmaal de aanval in zijn geheel leidde: met grote moeite bereikte man voor man, door middel van een bamboes de borstwering. Nadat de voorhoede binnen was heb hen, om niet ontdekt te worden, zichzelf plat op de grond laten leggen, en de sappeurs aan het werk gesteld om de borstwering te openen en een klein retranchement te maken. Toen dit voltooid was heb ik drie compagnieën doen oprukken en zodra die geheel binnen waren gelast de vijandelijke positie C in stilte te naderen en daarna met hevigheid aan te vallen, hetgeen met de meeste orde is bewerkstelligd, waarna de vijand haastig de vlucht nam. Overste Michiels zei verder in hetzelfde verslag: toen ik mij persoonlijk op de 16de dezer naar de versterking nummer VIII begaf, vergezeld van kapitein van de generale staf Cyré en mijn adjudant eerste luitenant van Someren Brand beklom ik van daar het punt B, wat van de andere kant al door de onzen vermeesterd was, en vervolgde mijn weg langs de nu door ons bezette vijandelijke linie tot in C, waar ik majoor de Stuerler ontmoette. Ik meende van deze hoogte te bespeuren dat de kampong Bondjol geheel was ontruimd of daar althans weinig tegenstand te verwachten was. Ik gelastte onmiddellijk dat een compagnie van het zesde bataljon infanterie mij volgen zou en daalde naar Bondjol neer; zonder enig nadeel geleden te hebben kwamen wij binnen de kampong Bondjol door een aan de oostzijde openstaande poort.Ik trok onmiddellijk de kampong door tot aan de westelijke borstwering waar ik het hoofd van de colonne van het eerste bataljon, dat onder bevel van luitenant-kolonel van der Schalk door de westelijke bres was binnengedrongen, ontmoette.
Terwijl ik de troepen in orde liet scharen gelastte ik eerste luitenant Millet, van het eerste bataljon, zich met 25 man van het eerste bataljon zich naar de noordelijke zijde van de kampong te begeven om de bewegingen van de vluchtende vijand gade te slaan. Deze brave officier, zich buiten de borstwering begevend werd door een vijandelijke kogel in de borst getroffen en was zo het enige slachtoffer op deze heugelijke dag der overwinning. Nog behalve de hoogte en de sterkte van de borstwering, met zware auer-auer begroeid, waardoor geheel Bondjol omsloten is, waren hier voor het militair oog te bewonderen, de buitengewone verdedigingsmiddelen, door de vijand van binnen daar opgesteld, ten eerste om zich zoveel mogelijk tegen het zware vuur te dekken en ten tweede om het doordringen der troepen allermoeilijkst, zo niet onmogelijk te maken zolang hij van de hoogte meester bleef. Althans kan ik met vaste overtuiging zeggen dat als een rechtstreekse aanval eerder op Bondjol was beproefd de overwinning niet dan ten koste van veel bloed was behaald.
In dat opzicht aarzelde generaal Cochius, die de zeventiende augustus de positie op de berg en kampong Bondjol in ogenschouw had genomen, niet om te verklaren dat het hem onbegrijpelijk was voorgekomen hoe de vijand zich deze positie had laten ontnemen en besloot dan ook aldaar een etablissement op te richten. Ter ere van deze bevelhebber beval gouverneur-generaal de Eerens dat daaraan de naam Kotta generaal Cochius werd gegeven. Het verblijf van Toeankoe Iman werd niet bekend en op zijn overkomst, vrijwillig of gedwongen, door de hoofden van het land, werd nog steeds gehoopt. Van de kant van de vijand onderwierpen velen zich vroeger of later. Generaal Cochius zwaaide verdiende lof toe aan de officieren en manschappen die bijgedragen hadden tot de overwinning, op de 21ste verjaardag van de weer in bezitname der kolonie door het Nederlandse bestuur. In het bijzonder hadden luitenant-kolonel Michiels en kapitein der genie Ondaatje zich eervol onderscheiden. Met de val van Bondjol, de hoofdplaats van de Padri’s, was de macht van de Padri’s gebroken en het verzet in de Padangse Bovenlanden beëindigd.
Zie ook Ruit van Bonjol voor het ereteken
[EINDE citaat]
e.m.
P.S.
Wikipedia: Padri-oorlogen Bahasa Indonesia
http://id.wikipedia.org/wiki/Perang_Padri
e.m.
De aanval op Goegoek Melintan (Padang Pandjang)
was één gruwelijke Koloniale Nederlaag.
http://nl.wikipedia.org/wiki/Opstand_aan_de_westkust_van_Sumatra_(1841)
siBo
Bedankt voor al deze prima informatie!
Kan iemand mij helpen aan een kaart van het in Zuid-Sumatra door de Stoottroepen bevrijde gebied?
Van harte,
Charles Destrée
(1926) enige overlevende IVe Bataljon Stoottroepen.
Hallo, Ik wil graag een keer naar het stand Pasar Poetih waar mijn vader geland is toen hij bij de mariniers zat in 1946. Hij is met de “Tabinta” naar Indië gevaren.
Nu is mijn vraag: Is Pasir Putih nu het zelfde als Pasar Poetih.
Met vriendelijke groet,
Bram Diekmann
zeer bedankt voor de scans van de kaarten!
ik heb er veel plezier van!
Meindert
you’re welcome
Een leuke vooruitgang. Het Nederlands wordt toch langzaam vervangen door het Engels. Ha, ha!
trés neerlandais
Je ontkomt er niet aan!
Dear Sir
I am very sorry I could not speak Dutch.
I really interested in this your web
I am a lecturer at Architecture Parahyangan Catholic University, now I am studying about colonial city in Java Island. I would like to ask your help. Maybe you have an old map of Demak city, during Kesultanan Demak (Sultan Trenggono)?
Thank you very much in advance
Best regard
Adam Ramadhan
Bandung Indonesia
You can try: Topografische Dienst, Emmen. I have used these topografical maps with my visits to Indonesia. Maybe these are also available in digital version. For old maps, try Arsip Nasional Republik Indonesia. Or KITLV, Leiden, Netherlands.
Dear Adam ramadhan,
You can download old maps at this adress:
http://maps.library.leiden.edu/apps/s7?lang=2
Perhaps, some of 19th century Demak.
But, i dont think they have maps of Demak 16th century at the reign of Sultan Trenggono .
@Indisch4ever Thank you verymuch
De MOERIABERG was vroeger van het eiland Java gescheiden.
Op de zeekaarten van de VOC was dit een scheepvaartroute..