KNILM: De vergeten luchtvaartpionier van Nederlands-Indië – Up in the Sky

Up in the Sky 
Als je aan KLM denkt, denk je aan blauw-witte vliegtuigen, Schiphol en een wereldwijd netwerk. Maar ooit bestond er een ‘tweede KLM’ – minstens zo prestigieus, maar tegenwoordig vrijwel vergeten: de KNILM, oftewel de Koninklijke Nederlandsch-Indische Luchtvaart Maatschappij.
De KNILM werd opgericht in 1928, slechts negen jaar na de KLM. Terwijl de KLM zich richtte op Nederland en Europa, was de KNILM bedoeld als civiele luchtvaartmaatschappij binnen Nederlands-Indië.

Dit bericht werd geplaatst in diversen. Bookmark de permalink .

16 Responses to KNILM: De vergeten luchtvaartpionier van Nederlands-Indië – Up in the Sky

  1. bungtolol schreef:

    Een oom van mij vloog ook altijd mabok voor , tijdens en na de vlucht ! Gelukkig voor iedereen was hij geen piloot ! 🤣😂

  2. Federico R. Bär schreef:

    Met alle respect voor beide luchtvaartmaatschappijen, kan ik niet vermijden, bij het lezen/horen van de naam KNILM te denken aan dit, als humor bedoelde, versje, Ik heb het, denk ik, over de jaren 30/40:

    Kalau Naik Ini, Lekas Mati

    (Als je hierin klimt, ben je snel aan het eind van je leven).

    • Pierre H. de la Croix schreef:

      Tja … bekend rijmpje, niet van sarcasme ontbloot. Dat werd werkelijkheid in maart 1942, toen de laatste DC 3 van de KNILM, PK AFV (naar mijn mening geen DC 2, zoals vermoedelijk op de bovenste foto) , met gezagvoerder de roemruchte Rus Iwan Smirnoff, bij de landing op de westkust van Australië door een luchtaanval van de Jappo’s werd vernield.

      Wat is er met de rest van de KNILM vloot gebeurd? Heelhuids naar Australië ontkomen, op de grond vernield of buit gemaakt door de aanstormende Jappo’s?

      Na de oorlog niet meer herrezen, dus ook niet inter-insulair gevlogen tot december 1949. KLM mocht het doen en die werd al snel Garoeda.

      KLM en KNILM werden heel snel, ik denk al bij oprichting, “Koninklijk”. Dat geluk had de NNGLM niet, maar een kroontje kreeg het wel. Als Kroonduif mocht het nog effe vliegen boven ons laatste restje kolonie in Azië. Na de overdracht aan Rupsje Nooit Genoeg Soekarno terlaloe habis, nooit meer zou “fasten your penis gourd” boven het gebied klinken.

      By the way Federico, je voornaam klinkt Spaans. Heb jij in de zeventiger jaren v.d.v.e. in Buenos Aires gewerkt bij de HBU (Banco Holandes Unido)? Er waren toen 2 beren, Joaquin (Joachim) Bähr, directeur en een employé Bär, op het hoofdkantoor in Amsterdam onderscheiden als Grote Beer en Kleine Beer.

      • Federico R. Bär schreef:

        Hallo hallo!
        Zelden heb ik op een blog een reactie op een vluchtig commentaar van mij met meer plezier gelezen dan deze vandaag, van Pierre de la Croix!
        De verdere geschiedenis – en “roemloos” einde van de KNILM kende ik niet. Dat “lekas mati” kwam in elk geval niet door een vliegongeluk, maar een oorlogsdaad. – En passant, bracht de vermelding van Australië mij terug naar de onderzeeboot KXIV, waar een oom van mij radiotelegrafist was, en die “dus” ook heeft meegedaan in missies van de Nefis.

        Maar de groioitste verrassing was wel die naar aanleiding van mijn naam -een enorm “voordeel” boven een schuilnaam. Die is origineel Frederick, maar ten tijden van mijn immgratie in Argentinië werden voornamen zonder permissie vertaald. In het geval van ‘Federico’ niet opvallend, maar Guillermo in plaats van Willem heeft als gevolg een groot verschil tussen het paspoort en het nationale identiteitsbewijs.

        Inderdaad werkte ik bij de BHU toen Joachim Bähr directeur werd. Met een “h”, die ons dus fonetisch gelijkstelde. Hij was niet mijn directe chef, maar ik heb wel het een en ander met hem te maken gehad. De onderscheiding Grote en Kleine Beer was niet beslissend, want in rang stond hij hoger dan ik, maar ik was langer dan hij….
        Joachim (Achim, zoals bevriende collega’s hem noemden, had een bijzonder aardige echtgenote. Op een avond hadden zij ons (nederlands sprekende procuratiehouders) uitgenodigd om een broodje ham te komen eten. – “Een broodje?” zei Irmgard tegen mijn vrouw, “Deze mensen hebben de hele dag gewerkt, en ik moet hun tracteren op een broodje? Geen sprake van!”. Ik weet niet meer wat we ervoor in de plaats kregen, veel lekkerder natuurlijk. Slaatjes, denk ik.

        Mijn onvermijdelijke intrige is: hoe weet jij deze coincidentie van namen, ben/was je bevriend met het echtpaar Bähr? Waar?

        Voor het geval je het antwoord privé wil geven,
        mijn Whatsapp nummer is +549 (0)11 6232 7954.
        email federic01931@yahoo.com.ar.
        Ik hoop van je te horen, beste groeten!
        .#

      • Federico R. Bär schreef:

        Beste Pierre de la Croix: Op 25 september jl. schreef ik een reactie op jouw commentaar, over de KNILM, gevolgd door een antwoord op jouw vraag over twee beren (Bähr en Bär) bij het filiaal van de HBU in Buenos Aires, en een wedervraag van mij. Als die post hier is geplaatst en jij hem hebt gelezen, hoop ik alsnog een commentaar van je te ontvangen. Bij voorbaat dank, beste groet.
        .#

      • Pierre H. de la Croix schreef:

        Federico R. Bär schreef 30 september 2025 om 21:22: “Beste Pierre de la Croix ……”

        Hola Federico, perdone me Vd! Sinds ik 2,5 jaar geleden weduwnaar werd na 54 jaar huwelijk met de zelfde, leef ik als soltero een beetje chaotisch, d.w.z. niet volgens gangbare indeling van tijd en sociale verplichtingen, maar ik was je niet vergeten.

        Alleen al niet, omdat ik best benieuwd ben hoe jij als Indo (ik neem aan dat jij er eentje bent) in het land van gaucho en pampa verzeild bent geraakt en niet met de grote stroom naar de Gringo”s in het noorden bent getrokken. Misschien dat je er eens over wilt schrijven op I4E. Ik prijs je al vast voor het voortreffelijke Nederlands dat je na al die jaren nog beheerst.

        Hoe ik weet van de Grote en Kleine Beer op het kantoor van de HBU in Buenos Aires? Ik heb rond de zeventiger jaren v.d.v.e. 10 jaar gewerkt op de afdeling Personeelzaken van de Centrale Buitenlandse Kantoren van het hoofdkantoor van de ABN, die rond 1968 de HBU had ingelijfd. Na een inwerkperiode hield ik me bezig met beleid over en uitvoering van arbeidsvoorwaarden voor lokaal kader en expatriates op alle kantoren in het buitenland. Daardoor leerde ik ook de Grote Beer persoonlijk kennen tijdens zijn verplichte jaarlijkse “werkweek” in Amsterdam. Inderdaad een zeer beminnelijk man. Als oorspronkelijke Duitser sprak hij ook heel goed Nederlands. Bij de jaarlijkse budgetrondes zag ik ook jouw naam passeren.

        Over details kan ik, als je dat wilt, nog wel via de privé lijnen babbelen. Dat doen via I4E zou zwaar “off topic” zijn en anderen kunnen ergeren.

  3. wanasepi schreef:

    Er is ook een andere vrijwel vergeten luchtvaart maatschappij, de NNGLM oftewel Nederlands Nieuw Guinea Luchtvaart Maatschappij, meer bekend als Kroonduif die tussen 1955 en 1962 operational was. Wij vlogen met hun vanuit Manokwari naar Biak.
    De piloten kwamen wel eens bij ons om een borreltje te drinken.
    A.Olive

      • wanasepi schreef:

        Hartelijk dank heer Gerard voor de video van de laatste vlucht naar Manokwari. Ik had een leuke jeugdtijd daar.
        A.Olive

      • Pierre H. de la Croix schreef:

        Tja …. toch een beetje roewet, dat vliegtuig. “Kroonduif” op de romp, maar rood-wit-blauw op het verticale staartvlak. Daar zou de morning star ook goed passen.

        Of was het filmpje toch een symbool voor de vertrekkende Belanda’s uit den Oost? Binnen in de cockpit was alles blank.

        Plotseling moest ik bij het volgen van die vlucht denken aan de Javaanse Prins Djojo Bowo die het vertrek van de Nederlanders (keboh poetèh/witte karbouwen) had voorspeld, nadat de kali’s Toentang en Progo rood hadden gezien van het bloed (keboh poetèh loengo kandang/dewitte karbouw terug naar zijn stal).

        Wie weet meer over de voorspellingen van Djojo Bowo? Heb ik de klok horen luiden, maar de klepel gemist?

    • Pierre H. de la Croix schreef:

      wanasepi schreef 19 september 2025 om 19:30: “De piloten kwamen wel eens bij ons om een borreltje te drinken”.

      Vóór of ná de vlucht?

      • wanasepi schreef:

        “Voor of na de vlucht?”
        Voor en na de vlucht want ze kwamen wel eens bij ons in de late ochtend .
        In de begin jaren vijftig van de vorige eeuw was de vliegdienst tussen Manokwari en de rest van Nieuw Guinea wel eens onderbroken omdat de piloten naar willekeur kozen waar ze naar toe wilden vliegen.
        De kolonisten zoals Kokkelink waren afhankelijk van de weeklijkse vliegdienst om hun groenten en vruchten te exporteren naar b.v. Hollandia waar alles in blik was.
        De piloten werden ondergebracht in het enige hotel (passanggrahan) die wij hadden.
        De HPB (Hoofd Plaatselijk Bestuur), de heer Assink, nodigde deze piloten wel eens uit bij hun en als de jenever op was dan kwamen ze bij ons.
        Er was weinig vertier voor voor hun maar voor ons kinderen was Manokwari een avontuur.
        A.Olive

      • Robert schreef:

        Voor en na de vlucht!

Laat een reactie achter op Anoniem Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *