Tijdens het Theaterfestival Boulevard op 12 augustus 2021 in Den Bosch bevroeg presentator Vincent Wijlhuizen theatermaker Robin Block over diens nieuwe voorstelling Manual for the displaced. Daarin staat de Indische ontheemding centraal.
Het thema haakt aan het onderzoek van Griselda Molemans naar de ontheemde Indische gezinnen die tussen 1950-1970 opgevangen werden in contractpensions en barakkenkampen.
-
Elke dag Indisch nieuws en wetenswaardigheden.
!
Heeft u tips, een foto, een oproep of wilt u een column/pikiran schrijven, jangan malu-malu.
indisch4ever@gmail.com
!
En ken je deze?:
en 
- Het archief van Indisch4ever
is best wel te filmen !!
...................
...................
.......... Bekijk ook
de archipelsite
met honderden topics.
Zoekt en gij zult vinden. ! -
Indische portretten
ingezonden door de lezers.
-
Thomson
Nassauschool Soerabaja
Depok
van Hall
Wie is deze familie
Wolff
Tankbataljon Bandoeng 1939
Is de bruid Günther?
Wilde en Waldeck
Brouwer en Hagen
XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
XXXXXXXXXXXXXXXXXX
Kerst 1930 a/b Baloeroan naar Indië
XXXXXXXXXXXXXX
Bertha Lammerts van Bueren-de WitXXXXXXXXXX zwieten 214
Bisch
!!!!!!!!!!!
Detachement Verbruiksmagazijn,
Hollandia
van Hall
Smith
Emy Augustina
Detajongens
von Stietz
de Bar
Soerabayaschool ca 1953
Wie zijn dit ?
Damwijk
Klein
IJsselmuiden
van Braam
Zuiderkruis
Foto
Koster
Versteegh
Baume
Falck
Boutmy
Otto
oma Eugenie Henriette Smith
Meliezer-Andes
christelijk lyceum bandoeng
christelijk lyceum bandoeng
Saini Feekes
Mendes da Costa
Anthonijsz
Bromostraat
Wie?
Tambaksari/Soerabaja-1946
Ornek
van Dijk
.Haacke-von Liebenstein
Theuvenet
Sollaart
Berger-de Vries
Foto's gemaakt door Henrij Beingsick
Augustine Samson-Abels
Samson
Huygens
Hartman
Otto en Winsser
Marianne Gilles Hetarie
Constance en Pauline
Versteegh
Lotje Blanken
Charlotte Hooper
John Rhemrev
Schultze
W.A. Goutier
Otto-Winsser
Bastiaans
Verhoeff
Beisenherz
Stobbe
Wendt-van Namen
Harbord
Pillis-Reijneke
Nitalessy-Papilaja
Reijneke
Oertel-Damwijk
Bruidspaar te Semarang
Daniel
Krijgsman
van Dun
Ubbens en van der Spek
Kuhr
Oertel
Nijenhuis-Eschweiler
Wie ben je
Philippi-Hanssens
Tarenskeen-Anthonijsz
Hoorn-Dubbelman
Mendes da Costa
Palembang
Indisch4ever 
Dr. H. Th. Bussemaker begint zijn boek “Bersiap! Opstand in het paradijs …” met de volgende woorden:
“In de vijftiger jaren van de vorige eeuw kwam een stille VLUCHT op gang van circa 300.000 Nederlanders , die het land van hun Geboorte en levensloop ONTVLUCHTTEN . Het gaat hier om Indische NEDERLANDERS, die na de Soevereiniteitsoverdracht hun VADERLAND verlieten en Inruilden voor een ver en Koud Land.
Griselda Molemans borduurt daarop voort met haar onderzoek naar de ONTHEEMDE Indische gezinnen die tussen 1950-1970 opgevangen werden in contractpensions en barakkenkampen.
Zij stellen duidelijk dat het niet om ALLE repatrieringsgolven gaat maar alleen die tussen 1950-1970, En daar zijn heel veel redenen voor, die allen wel begrijpen.
In het interview wordt een uitleg geven over de schuld die een gezin met 2 kinderen, gevlucht uit Nederland gemiddeld op hun schouders kregen: Hfl 15.000 of gerekend naar een huidige waarde van € 46.000
De schuld bestond uit:
– de bootovertocht van hfl. 1.000/persoon rekening houden dat de Nederlandse scheepvaartmaatschappijen een monopoliepositie met bijbehorende exclusieve prijzen hadden op d reis Indonesië-Nederland
– kledingvoorschot dat bestond uit tweedehands kleren, die voor de volle pond werden betaald door de Indische Nederlanders.
– meubelvoorschotten. De meubels werden door DMZ gekozen bij geselecteerd leveranciers, waarbij maatschappelijk werkers een provisie kregen. Tel uit je winst. In Friesland was er een straat met meer dan 10 Indische gezinnen die allemaal dezelfde meubels hadden. Dat is cool.
Als ik daaraan denk dan kan ik nog woest worden.
P.s. over de goudvoorraden van Molemans zal ik het maar niet hebben. Die discussie is als met de vloer gelijk gemaakt.
“de bootovertocht van hfl. 1.000/persoon” Voor ons gezin is alleen de bootreis vergoed. Conform de arbeidsovereenkomst voor verlaat Europees verlof, waarmee tevens het recuperatieverlof was betaald. .Voor kleding, meubels en voeding werden extra distributiebonnen verstrekt, maar dat kreeg iedereen in het platgeschoten Vlissingen. Voor huisvesting moest je zelf zorgen. Voorschotten werden niet verstrekt, gewoon betalen uit het verlofsalaris en spaargeld. Vonden wij heel gewoon. Voor de overboeking uit kantoor Soerabaja van spaargeld en beleggingen had een ‘mannetje’ van het kantoor in Vlissingen gezorgd.
Ik wilde mijn commentaar bij mijn reactie over Hella Haase plaatsen, maar nu dhr Somers er toch over begint, doe ik het hier
Die Zielpieten van Nederlands-Indie
Het gaat namelijk over de vader van Hella Haase, een hoofdinspecteur van de Belasting, die onderdeel uitmaakte van de gefortuneerden met al hun privileges, de Indische elite genoemd. En U weet, de elite zorgt altijd goed voor Indie en vooral voor zichzelf.
Haar vader was in de bezettingstijd in een Jappenkamp geïnterneerd. Na de oorlog kreeg hij recuperatieverlof in Australië toegewezen , ltnt-GG Van Mook wilde het recuperatieverlof zo dicht mogelijk bij Nederlands-Indie.maar dat wilde hij en de anderen Zielepieten niet.
Niet geklaagd, een beroep werd gedaan op het Europees verlof. Van Mook wilde dat niet en kon dat via ordonnanties ook verhinderen, maar de politiek druk uit Nederland was te groot. De zielepieten mochten zodoende voor verlof naar Europa, natuurlijk met behoud van hun vorstelijk Europees traktement. Inbegrepen was de gratis overtocht naar Nederland voor het gehele gezin. Na de verlofperiode was de keuze terugkeer naar een land in politionele actie, door sommigen ook oorlog genoemd, vervroegde pensionering, maar men kon ook afgekeurd worden. Van deze zgn Repatrianten (naar Nederland) keerde alleen 1/3 terug naar Nederlands-Indie. Dat gevaar had Van Mook voorzien maar kon vanwege druk uit Den Haag niks tegen doen. Zodoende ontstond er een ontzaglijke. braindrain uit Nederland-Indie naar Nederland, maar wel op kosten van datzelfde Nederlands-Indie, dat land ging dubbel bankroet.
Van Mook moest de opengevallen plaatsen bezetten door onervaren ambtenaren, De kwaliteit van het Gouvernementsbestuur liep achteruit en dat was te merken in oorlogstijd.
De meesten van deze repatrianten keerden terug naar hun plaats van Herkomst, zoals de vader van Hella Haase naar Baarn, waar hij verder zijn leven sleet als schrijver onder de naam Van Eemlandt, lag voor de hand. De vader van dhr. Somers naar Vlissingen en dat lag ook voor de hand.
Allen kwamen eigenlijk in een gespreid en vertrouwd bedje terecht. De gefortuneerden hadden met hun privileges weer goed voor zichzelf gezorgd.
Daarom is deze migrantenstroom van Repatrianten niet te vergelijken met opeenvolgende migrantenstromen, die van na de souvereiniteitsoverdracht.
“Van Mook wilde dat niet ” Dat kon hij ook niet, arbeidsovereenkomst is arbeidsovereenkomst. Wel kon hij een beetje schuiven maar RAPWI had de leiding. En met de boottocht van het Europees verlof meteen de boottocht voor het recuperatieverlof betaald, Dat scheelde de Indische regering weer heel wat.
“met behoud van hun vorstelijk Europees traktement”. Ja, in Indië vorstelijk. In Nederland, na de financiële steun aan mijn oudere broer, was er voor mijn zus en mij niets over. Geen probleem, gewoon werkstudent, we zijn er ook gekomen!. Maar met mijn (niet vorstelijk) salaris bij TNO, volgens de salarisschalen voor wetenschappelijk onderzoeker, konden wij toch wel drie kinderen bij hun studie financieel ondersteunen. Hoezo, vorstelijk Europees traktement?
“Inbegrepen was de gratis overtocht naar Nederland voor het gehele gezin.” Wat is daar zo bijzonder aan? Gewoon arbeidsovereenkomst toch? Bovendien hoefde daarnaast het recuperatieverlof niet nog apart worden betaald.
” vervroegde pensionering, maar men kon ook afgekeurd worden.” Scheelde weer in de kosten van de boottocht terug!
“dat land ging dubbel bankroet.” De RIS was best tevreden met de overdracht in 1949 van de balans. Vooral na de 1e politionele actie (operatie Produkt!) toen de rechtmatige eigenaren weer bij hun bezittingen aan de gang konden, de producten niet meer gestolen werden, maar rechtmatig de economie binnengebracht. Waar dan weer normaal belasting over kon worden geheven. De bevolking gedroeg zich niet vijandig, blij met de werkgelegenheid, en de meeste republikeinse bestuursambtenaren waren bereid tot samenwerking. Vanaf april 1948 had Indonesië weer een handelsoverschot. dubbel bankroet??
Ik kom terug op de Zielepieten ook wel de echte Repatrianten genoemd. Het gaat dan om degenen, die na de Japanse capitulatie migreerden naar Nederland. Ik heb nooit geloofd dat alle migranten gelijk waren en vermoedde dat de eerste groep van “Repatrianten” anders was dan de andere groepen. Ik heb willekeurig wat gegevens verzameld over de eerste groep. Dan zijn patronen, profielen te ontdekken, zie ook mijn commentaar bij Turpijn https://indisch4ever.nu/2020/07/22/een-persoonlijk-verhaal/
Het verhaal over de vader van Hella Haase bevestigd alleen maar mijn vermoedens, maar ik heb veel meer voorbeelden. Zo’n verhaal valt natuurlijk niet zo goed in Nederland waar men in gelijkheid geloofd maar Nederland was niet zo vergelijkbaar met Nederlands-Indie waar de ongelijkheid en ongelijkwaardigheid in de Staatsinrichting vastgelegd was. Het ging hier om privileges en macht dat stevig in handen was van de Indische elite. Dat was natuurlijk niet Gewoon zo, het was de koloniale realiteit.
Ik heb daarover met een migranten historicus van het Nationaal Archief gesproken. Hij was geïnteresseerd in mijn kwantitatieve onderbouwing gebaseerd op een representatieve steekproef Dat zou ik na mijn Bersiaponderzoek wel eens kunnen.
Mevr. Molemans blinkt uit door duidelijk woordgebruik zoals Indische Ontheemden, want dat waren de Indo’s anders dan de Haases, Turpijns of Somers. De laatsten kwamen in een gespreid bedje en ook nog eens in een voor hen bekende en vertrouwde omgeving terecht terwijl zij van een vorstelijke ondersteuning genoten, ruimhartig gefinancierd door het Gouvernement , maar mevr. Molemans weet wel waar het de ltnt GG Vsn Mook het geld vandaan haalde, juist ja de goudschat die gestald was in de VS. Met een beetje boekhoudkundige kennis op middenstandsdiploma niveau is dat best te achterhalen, als je maar bereid bent te zoeken en daar schort het bij sommige ambtenaren, want wie op de verkeerde plaats zoekt, zal nooit vinden.
De Indischen ontheemden en niet zoals tot nu toe gebruikelijk was de naam “Repatrianten” hadden na de eerst horde i.c. de vernederende weg naar de Nederlandse autoriteit in Indonesië om als Nederlander, ha U hoort het goed, toestemming te krijgen om naar Nederland af te reizen, ook zorgen om voor een buitensporige prijs passagebiljetten op zgn cruiseschepen te boeken In wezen waren zij zoals Mevr. Molemans beschrijft als FIGURANTEN behandeld, er werd over en voor hen beslist, een typisch paternalistische en koloniale benadering.
Bij aankomst naar Nederland kregen zij een verblijfplaats toegewezen, bij voorbeeld mijn oma kon naar Westerbork. Dat was al een tijd vrij, dus plek zat, alleen moesten de gele sterren met J opgeveegd worden, enkelen wilden er een I van Indo maken, maar anderen vonden deze macabere grap te ver gaan. Nederlanders begrepen het niet , maar historisch begrip is nooit hun sterkste kant geeeest
Peter vd B schrijft:
” Indische Ontheemden, want dat waren de Indo’s anders dan de Haases, Turpijns of Somers.”
Houd eens op met je vendetta tegen Jan Somers.
Iedereen die zijn geboorteland Indië verliet kun je ontheemd noemen.
In hoeverre men dat zelf zo ervoer verschilt van persoon tot persoon.
Ook totok Hella Haasse, ook de blanke indo’s met een blanke vader en indo moeder.
“Houd eens op met je vendetta tegen Jan Somers.” Ach ja, Boeroeng, het is de heer Van den Broek maar.. Maar ik maak me daarover niet druk. Ik heb zo’n idee dat hij zich vanuit dat verre Italië een achtergesteld, zielig kind van de I4E-club vindt. Niet in staat op te klimmen (wat helemaal niet hoeft) maar het met het trappen naar beneden verder probeert te komen. Heb ik geen boterham aan. Ik vind het zelfs spannend met wat voor gedoe hij elke keer mij probeert in de slokan te duwen. Over uithoudingsvermogen gesproken. Laat maar.
Vendetta of bloedwraak. lijkt mij in dit verband toch misplaatst woordgebruik. Het riekt mij teveel naar Blut und Boden. Elke discussie waarbij bloed en ras met elkaar in verband gebracht worden zijn ficties, sociale constructies, laat staan dat ik me bezig houdt met de psychologische roerselen van anderen. Dat laatste hoort beter in een therapeutische praatgroep. Ik ben hier om wat te leren, althans dat is mijn bedoeling.
Waar was ik gebleven, o ja, Hella Haasse en Oeroeg in verband met Ontheemden. Ontheemden ontleen ik aan het interview met theatermaker Robin Block en onderzoeksjournalist Griselda Molemans zoals in het topic vermeld en zo dien ik begrepen te worden. Trouwens een heel interessant interview, war mevr. Molemans zich weer van haar beste kant laat zien.
De lveel gememoreerde afsluitend ezinnen uit Oeroeg zijn:
“Ben ik voorgoed een vreemde in het land van mijn geboorte, op de grond vanwaar ik niet verplant wil zijn? De tijd zal het leren”.
Oeroeg is niet voor niets een roman, volgens de gebruikelijke literaire definitie nog geeneens een historische roman. De laatste zinnen uit Oeroeg zijn in schitterend en onvergelijkbaar mooi Nederlands geschreven.
Daartegen is mijn kritiek niet gericht. Zet ik deze zinnen naast haar biografie, met name de beginjaren van Hella Haasse en neem ik daarbij het jaar van uitgifte (1948) in aanmerking dan is het boek een geromantiseerde herinnering aan Nederlands-Indie, de lucht van tempo doeloe is niet te harden.
Hella Haasse is even ontheemd als Rembrandt van Rijn in Leiden. Ze is in Batavia geboren (1918) en na 2 jaar gaat ze met haar ouders voor. 2 jaar (1920-1921) naar Nederland , ik herhaal twee jaar met Europees verlof naar Nederland. Haar terugkomst naar Indie is niet van lange duur, Vanwege de ziekte van haar moeder vertrekt ze weer naar Nederland en na 4 jaar (1924-1928) keert ze terug. Na het lyceum in Batavia vertrekt ze in 1938 naar Nederland om Scandinavische Taal en letterkunde te studeren. Toch een studie die geen briljante toekomst biedt voor een loopbaan bij het Gouvernement, ook niet met een kruiwagen. Uit niets blijkt dat ze de bedoeling had om naar Indie terug te keren, te meer dat na de oorlog de onafhankelijjkheidstrijd van de Indonesiers aanbrak.Objectief gezien heeft ze haar (middelbare) schooljaren in Indie doorgebracht. Om feitelijk te spreken van ontheemd zijn lijkt mij in haar geval toch wat overtrokken. Haar oriëntatie (Heimat) en Thuis (Heim) is en blijft Nederland, voor haar letterlijk het Vaderland.
Zoals ik al aangegeven heb, heb ik louter uit belangstelling gegevens verzameld van families die in de periode 1945-1950 uit Indie zijn gemigreerd, Ik heb families genomen , die ik toevallig tegen kwam (at random). De gegevens=data heb ik geanalyseerd en naar sleutelwoorden gegroepeerd , dan zijn overeenkomsten, er is best gelijkenissen, een patroon te herkennen. Met een modern woord heet dat profielen scheppen. Die heb ik vergeleken met data van families, die na 1949 zijn gemigreerd uit Nederlands-Indie. Dan zij tussen die twee groepen duidelijke verschillen te herkennen. Daarbij maak ik geen onderscheid tussen totok, blanke en indo, althans in de data wordt geen expliciet onderscheid gemaakt. Trouwens hoe zou ik “Blanke” dienen te definiëren. Te moeilijk om mij daarmee bezig te houden. Nu ik er wat meer over nadenk dan zijn er best wel gegevens over deze groep van Repatrianten verzameld, maar in verschillend archieven opgeslagen. Maar of die gegevens zo maar digitaal beschikbaar zijn is een tweede.
Peter,
Dat bloedgedoe komt van jou af.
Wil je zo een link leggen van hoe ik jou ruziezoeken omschrijf met nazisme ?
“De tijd zal het leren” Een prachtig einde. In Surabaya inloggend met saya lahir disini, gingen alle deuren voor mij open. Ik hoorde erbij, familie.
“een studie die geen briljante toekomst biedt voor een loopbaan bij het Gouvernement, ” Op jonge leeftijd kies je toch wat je leuk denkt te zijn? Koos in Delft voor Gezondheidstechniek. Vraag van mijn moeder: Kun je daarvan eten? Zo ook op latere leeftijd mijn tweede studie, rechtswetenschappen. Hoe of een samenleving gerund wordt. Word je ook niet rijk van. Geef niet, als maar leuk. Mijn afstudeerrichting werd een jaar na mij opgeheven. Geen belangstelling, je kon er geen droog brood aan verdienen. U bent toch ook van de KM de tomaten ingedoken?
“geen briljante toekomst biedt voor een loopbaan bij het Gouvernement, ook niet met een kruiwagen.” Ik denk eerder aan Buitenlandse Zaken.