Onlangs werd de Indische rijsttafel erkend als Nederlands cultureel erfgoed. (archieftopic)
Jeroen van Uhm ijvert nu voor erkenning van indo-europese batik als erfgoed:
batikzuylen
Bijna klaar met het formulier van het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland in te vullen. Hopelijk wordt Indo-Europese Batik officieel erkent bij UNESCO! Om mijn verhaal te onderbouwen maak ik hoofdzakelijk gebruik van het boek Batik Belanda van Harmen C. Veldhuisen. Een aanrader.
Ik kies voor de term Indo-Europese Batik in plaats van Batik Belanda omdat de batikfabrikanten hoofdzakelijk Indo’s waren en geen totoks. Het begrip Batik Belanda is Indonesisch. Indonesië scheert Indo’s en Totoks vaak onterecht over één kam.
Zijn brief aan het kenniscentrum:
5. Beschrijf hier de geschiedenis van uw traditie.
Hoe is uw traditie in de loop van de tijd veranderd?
Na de val van de Indiase textielindustrie in de negentiende eeuw onstonden er kansen voor de Nederland-Indische textielindustrie. Indo-Europese vrouwen grepen deze kans en huurden inheems personeel in om batiks te produceren naar hun ideeën, onder hun supervisie en in hun achtertuin.
Mevrouw Carolina Josephina van Franquemont was de eerste Indo-Europese batik fabrikant.
In 1840 startte zij haar batikfabriek. In 1845 verhuisde ze van Surabaya naar Semarang dat een belangrijk centrum was voor batik. Ze was als één van de eersten in staat om rijk gekleurde batiks te produceren en had een kleurvaste groene kleur ontwikkelt.
Ze gebruikte Europese, Chinese en inheemse illustraties voor haar batiks. De Europese illustraties waren afkomstig uit Nederlandse tijdschriften en boekillustraties, van Europese sprookjes en behang. Maar ze ontwierp ook haar eigen illustraties. Haar stijl werd erg populair onder Europese en Chinese vrouwen. Met het kopieren van haar werk begon de Indo-Europese batik stijl.
Indo-Europese batik beleefde tussen 1890 en 1910 een boom. Gedurende de tweede helft van de negentiende eeuw werd de stad Pekalongan een belangrijk centrum voor de batik Industrie.
Een invloedrijke producent in Pekalongan was mevrouw L. Metzelaar die in 1880 begon met produceren. Zij introduceerde het bloemenboeket als illustratie op batik, dat later grote hoogte bereikte onder batik producent Mevrouw Van Zuylen die een zeer succesvolle en professionele batikfabriek runde. Vele Indo-Europese vrouwen volgden haar voorbeeld.
Door de populariteit van Indo-Europese batik in Nederlands-Indië en in o.a. Thailand en Singapore ontstonden er in Pekalongan vele fabrieken die de stijl kopieerden.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog nam de import van Twents katoen af en stopte uiteindelijk. Hierdoor werd de prijs van Batik steeds hoger en de winsten groter. Veel fabrikanten sloten leningen af om de productie op te schroeven. Fabrikanten die overproduceerden, maar hun producten niet kwijt konden, gingen failliet. Doordat de mode veranderde en Europeser werd nam de vraag voor Indo-Europese batik aan het eind van de negentiende eeuw af. Veel Indo-Europese vrouwen konden de dure handgemaakte batik sarongs niet meer betalen. Oudere batiks werden echter vaak wel bewaard.
In 1942 werd Nederlands-Indië bezet door Japan. Alleen mevrouw Van Zuylen produceerde onder Japanse dwang nog batik. In 1947 stierf ze aan diabetes. Na de bevrijding bleek haar fabriek verwoest en haar patronen gestolen. Chinese fabrikant Oei Khing Liem bood de familie Van Zuylen 60.000 gulden om Eliza’s handtekening te mogen gebruiken, maar dit bod werd niet geaccepteerd.
Na de Indonesische onafhankelijkheid gaf president Sukarno opdracht om een nieuw soort batik sarong te ontwerpen. Deze sarong mocht niet op de koloniale noordkust batik lijken. Hoewel er nieuwe motieven gebruikt werden, werd er wel gebruik gemaakt van het kleurenpallet uit de noord kust. Na 1960 zochten Indonesische ontwerpers inspiratie en vonden het in antieke Indo-Europese batik. In 1979 werd een eenvoudige versie van het boeket van Mevrouw Van Zuylen korte tijd populair. De Maleise batik die heden ten dage nog gedragen wordt is ook gebaseerd op de Indo-Europese batik.
Tegenwoordig zijn veel versleten Indo-Europese batiks weggegooid. Wel zijn ze te vinden in musea en in privé bezit in binnen- en buitenland. Vanaf 1980 zijn er Indo-Europese batik tentoonstellingen geweest in Delft, Breda, Washington, New York, Toronto, Housten, Milaan en Jakarta. Na de sluiting van museum Nusantara in Delft bevindt de collectie zich verschillen depots.
Bronnen: Batik Belanda 1840-1940, Harmen C. Veldhuisen. Malaysian Batik: Reinventing a Tradition, Noor Azlina Yunus
...................
Indisch4ever 
BATIK is door de UNESCO erkent als zijnde Indonesian cultural heritage.
https://www.historischcentrumoverijssel.nl/collectie/topstukken/tjap-olga-icoon-van-twentse-textielindustrie
“Twents katoen ” Dit was geen batik, maar printjes met batikmotief. Tegenwoordig koop je ook plastic met houtlook. En snoepjes met honingsmaak.
De Batik Belanda producenten in Indië gebruiken Twents katoen dat van goede kwaliteit was.
Er werd ook batik gefabriceerd in Nederland en geëxporteerd naar Indië maar dat was weinig succesvol.
Jeroen zegt:
14 juni 2016 om 16:56
1.De Batik Belanda producenten in Indië gebruiken Twents katoen dat van goede kwaliteit was.
2.Er werd ook batik gefabriceerd in Nederland en geëxporteerd naar Indië maar dat was weinig succesvol.
==================================================================
Twents katoen ( ?) is de stof die men gebruikte als “ondergrond” van de batikmotieven.
Waarom (?) omdat de grondstof van katoen is of afkomstig zijn van USA, Egypte ,India etc.
Tegenwoordig heb je allerlei soorten stoffen, synthethis t/m zuiver zijde.
Wat de kwaliteit betreft is afhankelijk van de gebruikte katoenvezels , lang of kort, de zuiverhuid etc.
Geldt ook voor de eindproduct ,de witte katoenen basisstof, hoe het geweven werd, van af de kwaliteit van “kaasdoekje” (vaak gebruikt als basis van inferieure batik voor Kromo of Sarinah tot en met de goed geweven katoenenstof .
Het aantal schering en inslag per cm2 stof in combinatie met de kwaliteit van de katoenvezels bepaald de kwaliteit/sterkte en uiteindelijk de prijs van witte katoenenstof.
Aangezien dat Batik Belanda een dure product was heeft het niet zo veel vraag van de Nederlands/Indische Nederlandse dames.
Of van de zgn ” upper-class Javanese.” .
2. Voor jaren 20 was de van Batik Belanda nog niet op grote schaal gebeurt , dat wil zeggen door de Tjap procede toe te passen.
Batik , de procede om batikstof te maken was afkomstig van 2 oude Javaanse woorden ( amba= schrijven of eigenlijk ook “schilderen” ) en titik (puntje =het einde ).
Zie hoe men een batikstof maakt met de Canting .
Verschillende films op You tube.
Mijn oma heeft in Nederland geleerd te batikken. Ik heb nadat ze het niet meer kon, haar spullen gekregen en als kind geprobeerd te batikken.
Ik heb vorig jaar een workshop batikken gevolgd in Jogja. Ik ben nog niet echt goed maar ik snap het procedé.
Sandra Niessen heeft zich verdiept in de batakstammen , mn in hun textielbewerking.
Dit is niet wat men bedoelt met ‘batik’ . http://www.sandraniessen.com/
Grappig is dat een andere Niessen (Eliza 1863-1946) met haar batikatelier bekend werd onder haar mansnaam Eliza van Zuylen.
https://nl.wikipedia.org/wiki/Batikken
En zij was indo-europese.
Pak Boeroeng,
Zeer luidt en heel duidelijk.
Djempol
Bo
Jempol!
Mevrouw Carolina von Franquemont, zij begon de stijl, was een Indo-Europese.
Net als mevrouw Van Oosterom-Philips, mevrouw Metzelaar-De Stoop, mevrouw W. Beer-De Stoop, mevr. Christina van Zuylen-Niessen, Eliza van Zuylen-Niessen, mevr. Carp-Rapilla, mevr. Fredericks, mevr. Ardenne-Simonet, mevr Naberman-Van Zuylen.
Alleen van mevrouw Jans-Veenstra is bekend dat ze Hollandse ouders had. Dat mevr. Ferns-Gregory Engels was en mevr. Simonet-Tan len Nio Chinees was.
De meeste batikerijen waren in wijken waar voornamelijk Indo-Europeanen woonden. En namen zoals Fisfer, Toorop, Scharff van Dop, Meyer, Dunhuyzen, Wollweber, Wiler, Haigton, Lawick van Pabst, Leraschi etc. lijken mij die van Indo’s.
Mevr. Matheron-Willemse was ook een Indo. Net als Horst, Hulsthoff en De Lyon.
Bron: Harmen C. Veldhuisen.
Mijn moeder had het vaak over Europees eten. Wat is dat dan, vroeg ik haar ? Nou zei ze dan , vlees aardappelen en groenten. Maar dat is niet Europees, dat is Hollands eten. Een Belanda, schertsend een Totok genaamd is een persoon voortgekomen uit Nederlandse ouders. Een Indo is iemand van gemengd ras. Meestal een Hollandse vader en een Indonesische moeder en hun nakomelingen. Een Indonesier is iemand die is voortgekomen uit Indonesische vader en moeder.
Er wordt nu geschreven alsof Indische mensen aan batik deden, maar dat was zeker niet het geval. Het waren puur Indonesiers die weefden en aan batik deden.
Om te spreken van Indo-Europees batik is dus een puur foute benaming. Zowel Indo’s als Europeanen hadden hier niets mee te maken. Ik wil bovengenoemde schrijver dan ook oproepen om zijn verhaal te corrigeren. Dan spreek ik niet over de Fabrieksmatige productie van sarongs etc. Want deze werden gedrukt en zijn geen batik. De Han van Meegeren onder de batiks.
Ik kan het boek van Dra. Sandra Niessen hoog aanraden.
https://uncrated.wordpress.com/tag/eliza-van-zuylen/
https://www.bol.com/nl/p/batikkery-van-zuylen-te-pekalongan/1001004005112668/
De Indo-Europese batik (Batik Belanda 1840-1940) werd niet gedrukt maar met de hand gemaakt zonder cap!
Jouw stelling dat Indo’s niets met batik te maken hadden is nogal vreemd aangezien,a: Er gesigneerde Indo Europese batik in Nederlandse, Indonesische en andere musea hangen of hingen. b: Er fotografisch bewijs is dat Indo’s batik droegen. c: Er genoeg kranten oude krantenartikelen te vinden zijn over Europese batikkerijen in Indië. d. Er boeken of hoofdstukken zijn over de Europese batikkerij uit o.a. Nederland en Indonesië waaronder een aantal geschreven in de periode dat Indo-Europese Batik werd gemaakt.
Ik kan je de boeken Batik Belanda van Harmen C. Veldhuisen aanraden en een bezoek aan het batik museum in Surakarta.
Jeroen zegt:
14 juni 2016 om 04:41
1.De Indo-Europese batik (Batik Belanda 1840-1940) werd niet gedrukt maar met de hand gemaakt zonder cap!
2.Jouw stelling dat Indo’s niets met batik te maken hadden is nogal vreemd aangezien(zie a-b-c-d)
=================================================
1.Dat kan kloppen.
Van oorsprong was het een kledingstuk die voorbestemd is voor de Indonesische( lees : Javaanse-Sundanese elite/adel , en uiteraard van de vorsten ) .
Het was alleen Batik TULIS( met de hand “geschreven” ).
Quote: ” Their intermediary position allowed them to create batik for several societal groups, including the Indo-European, Peranakan Chinese, and upper-class Javanese.”
Toen de abdi-keratons uiteindelijk de batik kledingstuk( sarung) uit de kratonsfeer introduceerde werd het sterk gereguleerd.
En pas omstreeks 1920 de Batik Cap(Tjap) geintroduceerd.
2. Jullie twee hebben gelijk.
Men moet rekening houden met de verschillende sociale lagen , “code dress” en of men toen geld heeft om ht te kunnen bezitten.
Interessante museum is de Danar Hadi museum in Solo .
Ondanks de vermelde 100 jaren bestaan van de Batik Belanda (1840-1940) was het in praktijk hoogstens tientallen jaren dat het bij de “gewone”Nederlandse afnemers/gebruikers bekend zijn .
Maximaal 40 jaren.
Hoe dan ook , is Batik Belanda een cultuur erfenis van de Indische Nederlanders , want ze zijn officieel Orang Belanda .
Indonesië scheert Indo’s en Totoks vaak onterecht over één kam.
===========================================
??????
Dan gaat het me vooral om de Indonesische geschiedschrijving. Bijvoorbeeld situaties waarbij Indonesiërs tegenover voornamelijk Indo’s stonden worden omschreven als situaties waarbij Indonesiërs tegenover Belanda’s stonden.
Er lijkt tot voor kort alleen maar Indonesiërs en Belanda’s te hebben bestaan in Nederlands- Indië volgens de Indonesische geschiedschrijving. Terwijl Indo’s lange tijd een groot deel van de Europeanen waren.
Dat geldt trouwens ook voor de Nederlandse algemene geschiedschrijving.
En aangezien veel indo’s de Nederlandse nationaliteit hadden en hebben lijkt er geen ruimte te zijn voor culturele Indo uitingen en wordt het op de Belanda hoop
Batik-Belanda werd door Indo’s verzonnen, de bekendste maaksters zijn Indo’s en de meeste maaksters waren Indo’s.
Ook batik BUKETAN( BOUQUET) van Mevr VAN ZANTEN van Pekalongan in 18 70- als zijnde een combinatie van Oost en West.Is nooit over de ogen tezien.