De kreet “Bord op Schoot” was een hele tijd geleden een ludieke actie van een groep voetballiefhebbers om het betaalde voetbal zondags weer om 7 uur ’s avonds op de buis te krijgen en dan met het bord op schoot te genieten van het spelletje.
Iets recenter is de noodkreet “Tablet verdringt bord op schoot”. Gelukkig geen tablet van de apotheek maar een iPad-achtige of een laptop. Allebei tegelijk op schoot is ook lastig maar kiezen tussen een laptop en een bord met eten lijkt me niet zo moeilijk, in elk geval niet in onze kringen!
Het indische “bord-op-schoot” is nooit een bedreigd fenomeen geweest. Ik weet niet beter dan dat bij verjaardagen, feestjes, kumpulans en andere samenscholingen we altijd met ons bord op schoot zaten te eten. De eettafel en het aanrecht waren afgeladen met pannen, schalen, kommetjes, potjes en veel meer en er was gewoon geen plek om aan tafel te eten. Alleen de voor de allerkleinsten was er altijd wel een campingtafeltje of een salontafel om aan te eten. En met een bord op schoot is het veel gezelliger om ongedwongen te eten en te kletsen.
Deze foto is al een halve eeuw geleden geschoten. Time flies when your having a lap-plate.
De een op de bank de ander op een eetstoel, soms bij gebrek aan plek op de leuning van een fauteuil of zelfs op een traptrede! Zij aan zij smikkelen van al het lekkers en gezellig kletsen. De meer ervaren bord-op-schoters houden het bord niet op schoot maar op de hand en eten met een vork of lepel in de andere hand. Iets lastiger is het bijvullen van je bord want dan moet je meestal acrobatische toeren uithalen over de benen van de anderen om bij de altijd onuitputtelijke potten en pannen te komen. Dat biedt meteen ook weer een leuke mogelijkheid om van plaats te wisselen en met een ander een gesprekje aan te knopen.
Aan indische bord-op-schoot etentjes kan geen vijf¬sterren ¬restaurant zich meten, laat staan een tablet. En voetbal kijken? Who cares met een bord nasi koening op schoot!
auteur: F.G. Geuther © 2015
...................
Indisch4ever 
Onze oude Neneh (Oma) bestierde het huishouden en de jongere baboes tjoetjie en kokkie. En ook de jongos. Zij had ook de zorg voor de kinderen waarvan de oudste ca. 10/12 jaar was en de jongste 5/6.
Maar dit was pas na ca. 1949 toen mijn moeder als weduwe al haar energie moest geven aan haar partikuliere school met de bijbel. Voor zover ik me herinner waren ze gewoon een deel van het gezin.
Huib
Over de baboe had mijn moeder veel kunnen vertellen als ik er naar gevraagd had. Helaas heb ik dat niet gedaan. Ze zal altijd een raadsel blijven, deze onbekende baboe.
IK MOET STEEDS DENKEN AAN DE REACTIE VAN “LOEKIE” OVER DE MOOIE HERINNERINGEN AAN DE BABOE. zO MOOI VERWOORD ! bEN HET ER HELEMAAL MEE EENS.
Nee, niet anonym. Heb gewoon verkeerd gedrukt. Ouderdom !
P.S. Er bestaat in Nederland ook een vergelijkbare eten thuisbezorg dienst als je eens geen zin/tijd hebt om te koken.. Zie de site .thuisbezorgd.nl
Huib
Dank. Lief van U. Ik ga zeker browsen…!
Wat gezellig het zo te lezen. Maar….persoonlijk heb ik een hekel aan bord op schoot! Aan tafel met z’n allen is zo gezellig als gezin. Men heeft dan meer aandacht voor elkaar en het eten. Voor de tv met bord op schoot…..? Mijn kinderen vonden dat super toen zij op een studentenkamer gingen wonen. Als ik op bezoek kwam sleurde ik ze toch weer naar de eettafel (hun eigen woorden). We lachen er nu om, want ze zijn volwassen en hebben eigen kinderen…..!
Bij mij thuis waren ze erg streng. Respect naar de ouderen: je mag niet zitten als kind alvorens de oudste (Oma of Opa, moeder of vader) zat. Spreken mocht je als men jou iets wordt gevraagd……
Als kind vonden wij het spannend om bij de “baboe” stiekem te eten. Een armoedig bordje met rijst emengd met wat mais, met sambal en vis. En dan vooral met de hand eten. Het leek lekkerder te smaken. “Bordje op schoot” is gezellig, maar het wiebelt zo. Misschien vanwege de ouder wordende beentjes ? Eten doen wij nog steeds met lepel en vork. Alleen met de Hollandse kost komen mes en vork …ja..op tafel !
Ik woon in een tropenland, ver van de Gordel van Smaragd” helaas, zeer gemengde bevolking met eigen cultuur. Mijn favoriete muziek is toch wel de krontjong muziek, ik begrijp de afstammelingen van lang geleden geimporteerde Indonesiers, het best, eet bijna dagelijks mijn rijst met altijd een beetje terie erbij……houd van Indische mensen…maar ik heb nachtmerries van oorlogservaringen Japanse tijd als de Bersiap tijd. Vergeven moet je altijd, maar vergeten is moeilijk.
Ik voel mij een Indisch kind en daarom ook “anders”. Bestaat de rantang nog ? Toch wel ideal bij het afhalen? Slamat makan ! Op schoot of aan tafel!
Veel liefs,
Bijzondere reactie mevrouw Van Ommeren; leuk om te lezen; terima kasih. Sorry ‘bout your nightmares. Fijn dat u toch nog zo positief en optimistisch klinkt. Heweldig! Wat beheerst u de Nederlandse taal nog goed.
@Ik woon in een tropenland, ver van de Gordel van Smaragd”@
— Als dit een quiz-vraagje zou zijn, dan zou ik gokken op een Zuid-Amerikaans land … 😉
@Bestaat de rantang nog ?@
— Ja, de rantang bestaat nog. Tegenwoordig zelfs van plastic: Rantang Boy (à la Tupperware). Maar er kan maar één de echte zijn:
https://louisbrouwer.files.wordpress.com/2015/07/rantang-weblog-4.jpg?w=246&h=300
Keep up the spirit hoor !!!
e.m.
Dank voor de snelle reactie. Ik ga zeker informeren naar de rantang. En nee, geen quiz hoor, gewoon een beeje privacy…?! Wij spreken thuis Nederlands. Hebben gemengd bloed, erg veel Europees, vandaar die strenge opvoeding van “hoe hoort het…!” Niks mis mee. Ons soort past zich makkelijk aan. Bord op schoot, met of zonder lepel….Maar dat Indisch zijn is zo speciaal. De nieuwe generatie is “anders”, moderner. Kunnen beter met de computer overweg.
Van hieruit, een fijne dag toegewnst.
Beste Ingeborg, ik sluit me aan bij de reactie van Eppeson, hartelijk dank voor uw verhaal.
Over de baboe:
Ik ben in mijn jongste jaren mede-opgevoed door een baboe. Ik weet niets van deze vrouw, heb geen foto van haar en zelfs haar naam ken ik niet. Toch moet deze vrouw een grote invloed hebben gehad op mijn ontwikkeling in die jaren. Een waarschijnlijk arme, eenvoudige, toegewijde maar onbekende vrouw aan wie ik veel te danken heb gehad. Er zou een standbeeld moeten zijn voor al die vrouwen, een eerbetoon aan de Onbekende Baboe.
Velen van ons die geboren zijn in het toenmalige Indie, hebben veel te danken aan de baboe. Die lieve geduldige vrouwtjes. Ik was nog te klein om te beseffen hoe moeilijk zij het thuis wel hadden. Later lees je allerlei verhalen over de kolonisator. Goede en slechte.
Ik heb toevallig misschien, alleen maar goede herinneringen. En ja, Hulde aan al die Lieve Onbekende Baboes. Veel Oma’s van de huidige generatie.
Ferry zegt:
15 september 2015 om 14:12
Over de baboe:
Ik ben in mijn jongste jaren mede-opgevoed door een baboe.
==================================================
Gevoed(verzorgen) of (mede)-opgevoed ?
Ik denk dat er een nuance verschil is tussen voeden/verzorgen of opvoeden .
Mijn vraag , kan een eenvoudige inlandse vrouw de sinjo /zoon van de grote toean en njonja besar opvoeden ?
Welke pedagogische scholing achtergrond heeft ze ?
Het vertellen van genderuwo verhalen of dat de sinjo/non stiekem leert om met de vingers van de rechter hand te eten behoort n.m.m niet tot de “functiebeschrijving” .
— Hè nou, die wél -volgens Nederlandse regeltjes- opgeleide Indonesiërs toch … altijd maar weer die hang naar status. Alsof ervaring en levenswijsheid niet tellen in het leven. In een dispuut over intelligentie en opleiding was heer Loekie daar ooit duidelijk over:
@Loekie zegt: 25 juli 2015 om 22:24 /…/Allemaal bombast in een hol vat.
Intelligentie hoeft geen donder te maken hebben met school, opleiding, studie. Een ongeletterde oma uit de kampong was erg intelligent. Met geloof, hoop en liefde en in materieel opzicht met driemaal niks heeft ze in haar eentje kinderen afgeleverd aan de poort van het leven. Kinderen die het gemaakt hebben als normale mensen.
Zij was intelligent, zonder bombast.@
— Allen die met liefde terug kunnen denken aan de tijd met hun door het leven opgeleide Baboe zijn volgens akoe -maar wie ben ík- in het bezit van dierbare en gezegende herinneringen.
e.m.
Dag mevrouw Van Ommeren, ik heb nog eventjes gauw op de site van Marktplaats (onderdeel van eBay) gekeken, er wordt van alles aangeboden maar geen metalen/geëmailleerde rantangs.
Heb je een rantang in huis ?
Rantang Boy
http://rantangboy.wix.com/rantang-boy
U ook een fijne dag toegewenst en succes bij uw zoektocht …
e.m.
Pak Eppeson
Over ”rantangs” gesproken.
De lunch bezorgers in India zijn meesters in de
”rantang bezorgdienst.
http://wol.jw.org/nl/wol/d/r18/lp-o/102010405
en De video rapportage begint op 2. 23
siBo
@Pak Bo,
Was Mumba niet het vroegere Bombay?
Bij ons thuis werd vroeger altijd gesproken over de Bombayers als het over mensen uit India of Pakistan ging. Vaak runden ze grotere of kleinere stoffenwinkels. Maar zo’n take-away business zou toen ook niet misstaan hebben.
Huib
“de Bombayers ” Waren dat niet de ‘Kling’ Misschien heb ik het fout, is al zo lang geleden.
Orang Bombay , is dezelfde als Orang Keling(Kling)
Tjee, wat herkenbaar. Ik houd ook niet zo van bord op schoot, dan mors ik. En dat is dan weer de basis voor een conflict!
Ja, zo is het ! Slabbetjes zouden niet helpen en vlees snijden onmogelijk…..!
En bij naar huis gaan, jongens vergeet niet om een beetje mee te nemen voor tante Toet, ze kon niet komen , een beetje masoek angin (binnen wind).
Dus si Tjok (george) nam een klein rantang voor zijn moeder mee ( hebben ze toen al Tupperware ?)
De befaamde “berkat”.
Pak Pierre
In Delft (beter Den Hoorn) krijg je bij de Chinees een plastic bakje en een plastic zakje. Je hoeft er niet om te vragen, hij biedt het zelf aan.
Mij treft hoe geconcentreerd de dames op de foto zich op hun eten richtten.
Ook ik ken natuurlijk de sessies met “diep bord op schoot” in veel te kleine flatjes. Vóór het eten één grote Pasar Ikan vol lawaai en vervolgens, als iedereen zijn volle bordje voor zich heeft, diepe stilte, slechts onderbroken door een kort prijzend geluid over de obok-oblok of de sajoer lodèh en na afloop van de eerste ronde door de kreet: “Ajoooooh, nog meerrrr in de keukennn!”
Pak Pierre
PS – Voordat ik streng word gecorrigeerd door de ware keukenprinsen en prinsessen: Ik heb een “elletje” in de eerste “oblok”. De senior momentjes volgen elkaar hoe langer hoe sneller op.
Pak Pierre
“Ik heb een elletje VERGETEN …. “.
Q.E.D.
Pak Pierre
Dierbare indische tantes, Jeanne, Bertha en oma W.
Ze hebben een standbeeld.
Frederik Hendrik Plein, Den Haag.
Pak Pierre
2 sept 10.00 am 56x gedeeld op facebook
Leuk dat dit onderwerp blijkbaar aanspreekt. Bord-op-Schoot voordragen als indisch cultureel nationaal erfgoed? Goede reden voor een etentje!
75x gedeeld op facebook
34x gedeeld op facebook Dat wil zeggen mensen hebben de link naar dit topic 34 keer op de eigen sites of groepssites gezet. Dat is een kleine hype ….. Zal wel vastlopen van de week, maar toch opvallend.
Hoe gebruikt men het bestek in andere culturen …??
***In sommige culturen wordt bestek niet (voor elk gerecht) identiek gebruikt als in België en Nederland.
# In een aantal Oostbloklanden is het eten uitsluitend met de vork beleefd. Een mes wordt niet individueel benut.
#Een aantal Aziatische culturen maakt gebruik van een lepel i.p.v. een vork
#In de Verenigde Staten wordt het mes aan het begin van de maaltijd gebruikt om het voedsel tot hapklare brokjes te snijden. Vervolgens wordt het terzijde gelegd. Met de rechterhand wordt een vork bediend, de linkerhand rust op de schoot.
#In de meeste Arabische culturen en een aantal Indische culturen gebruikt men in plaats van bestek de handen om te eten en wordt uitsluitend met één hand gegeten, zelden met beide handen. Gebruik steeds de rechterhand, daar de linkerhand als onrein beschouwd wordt. De linkerhand wordt gebruikt voor het reinigen na toiletbezoek e.d.
#De Aziaten brengen hun mond naar het eten, niet het eten naar de mond: dit voorkomt vlekken op de kleding.
https://nl.wikibooks.org/wiki/Kookboek/Etiquette_in_andere_culturen
P.Lemon zegt:
1 september 2015 om 21:20
1.Hoe gebruikt men het bestek in andere culturen ??
2.***In sommige culturen wordt bestek niet (voor elk gerecht) identiek gebruikt als in België en Nederland.
3.#Een aantal Aziatische culturen maakt gebruik van een lepel i.p.v. een vork
4.#In de Verenigde Staten wordt het mes aan het begin van de maaltijd gebruikt om het voedsel tot hapklare brokjes te snijden. Vervolgens wordt het terzijde gelegd. Met de rechterhand wordt een vork bediend, de linkerhand rust op de schoot.
5.#In de meeste Arabische culturen en een aantal Indische culturen gebruikt men in plaats van bestek de handen om te eten en wordt uitsluitend met één hand gegeten, zelden met beide handen. Gebruik steeds de rechterhand, daar de linkerhand als onrein beschouwd wordt.
==============================================================
1.Bij de Indonesiers die in aanraking kwamen met de Nederlandse(Europese)cultuur doen ze bijna precies zoals de Nederlanders/Indische Nederlanders dat deden.
2.Ook bij de vele Indonesiers, toen ten tijde van NOI en de huidige Indonesia.
3.Dezelfde .
4.Was en is ook zo .(ik schreef over de samenstelling van het gerecht)
5.ook in Indonesia , toen en nu .
Dat zie ik bij mijn eigen (Indonesische) naaste omgeving ,de generatie van mijn ouders .
Uitgezonderd bij de oudste zuster van mijn moeder, die deed het volgens de “Nederlandse” etiquette .
Later toen ze wat ouder werd en haar man overleden was ging veranderen, (wat ik vind de hele poespas ) werd ze milder .
De eetstokjes horen ook in dit lijstje.
Sommige Amerikanen houden hun linkerarm rond het bord, als een soort bescherming, en eten met de vork in de rechterhand.
Sommige Nederlanders doen dat ook.
Pak Pierre
1977 bij Indische opa en oma
Leuk, jong geleerd! Boeroeng rechts?
3 nichies…. nichie rechts is nu achter de schermen van het jeugdjournaal
Ferry, je noemt de vork …..
Ai…. velen niet-Indischen weten niet dat Indischen de rijstmaaltijd voornamelijk eten met de lepel.
De vork is een hulpstuk van de lepel.
Boeroeng zegt:
1 september 2015 om 19:30
Ai…. velen niet-Indischen weten niet dat Indischen de rijstmaaltijd voornamelijk eten met de lepel.
=============================================
Gezien de samenstelling van het gerecht is het ook logisch dat men met een lepel eet.
Het alleen gebruiken van vork is relatief zeldzaam , want als je sajoeran gerecht eet is een vork niet handig.
Bij de Belandas ( dat zie ik bij mijn tante ook) is het vaak de combinatie van vork en mes , mes gebruikt men om het vlees te snijden.
Lepel is om het voorafje /soep op te lepelen(zeg ik het goed ?) plus een kleine lepel voor het toetje.
Het uit eten bij mijn tante,de oudste zus van mijn moeder is voor mij toen vaak “problematisch” .
Natuurlijk Boeroeng, de lepel is indisch eetgereedschap nr 1!
Ik kende iemand die een zoveel at dat hij een groot wandbord gebruikte, een soepbord was te klein voor hem.
Moet ik toch wel eventjes denken aan een vriendin die me vroeg waarom wij dan wel uit soepborden aten?
Niet dat ze dat erg vond, de inhoud van die ‘soepborden’ vond ze toch maar lekker en er werd vaker wel dan niet meegegeten.
Apropos die grijs/blauw geemailleerde pannen, als je ze bij de afwas per ongeluk in de porceleinen spoelbak liet vallen, raakten ze al gauw beschadigd. Zoals Ferry reeds zei, goempil!
Jan A. Somers zegt:
1 september 2015 om 16:04
U moet eens thuis rustig rondkijken in de keuken en alles in BI opschrijven.
———————————————————————————————————–
Pak Jan, het is een grapje van mij over die soetil , thuis in A’dam heb ik een Indonesische sutil van klapperhout.
Gekocht bij Carrefour Jakarta.
Verhaal van Nadia over diepe bord is ook logisch, want als je een platte bord gebruikt (meestal voor ontbijt gebeuren of als een onderdeel van platte en diepe bord combinatie, dus als sier ) krijgt je problemen als je sajoer(lodeh, asem, semur/smoor ) op je bord hebt.
Ken niet meer morsen.
Ook eten veel mensen alleen vaak met lepel(sendok) ,kijk naar de foto.
Froeher ben ik niet handig als ik vork/garpu , laat staan mes moet gebruiken.
Die BK spullen(Bekroonde Kwaliteit) zijn niet kapot te krijgen , in principe kan men het doorgeven aan de tjoetjoes(gebruik de oude spelling).
In Indonesia kan men nu nog steeds in een pasar tradisional of Glodok (Jakarta) die gespikkelde spullen kopen , maar wel Made in China , dus niet die degelijke Hollandse kwaliteit.
Tegenwoordig dankzij de r.v.s spullen en andere moderne spullen willen de tjoetjoes het niet meer hebben.
Zelfs die soetils (wat is dat nou weer ? ha ha ha ) zijn ook nu te verkrijgen in teflon uitvoering.
U moet eens thuis rustig rondkijken in de keuken en alles in BI opschrijven. Ik denk dat u op I4E heel veel reacties zult krijgen. Van baboe Soep mocht ik alleen kipassen. Al het andere was verboden voor mannen, not done. Ik denk eerder dat ze bang was dat ik me zou branden en dan ruzie met mijn moeder zou krijgen.
Hihi, meneer SA, betekent pantji niet pan/pannetje? Wat is meervoud ervan? Of betekent het geheel iets anders? Uw uitleg is welkom.
Ik herinner me dat mijn ma alleen maar aluminium pannen had, er was dan wel de grijs/blauw geemailleerde rijststomer, wat extra pannen en bijbehorende soetils van hetzelfde materiaal.
BK, jaaa, dat is goeie kwaliteit, maar ook veel duurder, daar had ze 2 koekepannen van, toch wel vele jaren later toen er wat meer geld beschikbaar was, die ik mooi heb meegenomen toen ik uit NL wegging, ik heb ze nog.
De nodige pantji
=================================
adoeh, pantji, kan tante vertellen aan de jongkies wat een pantji is ?
De alu of die dikke BK ?
Zou het terugkijken naar het verleden door roze getinte brilleglazen een teken zijn van ouder worden? Het gebeurt mij toch wel vaker nu…..
Maar ook voor mij is dit een heel herkenbaar iets en zeer zeker een dierbare herinnering.
Ons kleine huis propvol met familieleden, misschien n.a.v. een verjaardag of zo, ma die dagenlang in de keuken had gestaan en al het lekkers had gekookt en alle waren zowel in de keuken als in de huiskamer uitgestald had. De nodige pantji met makanans meegebracht door verschillende tantes als “bijdrage” hoorden daar eveneens bij.
En het hoefde niet eens hardop gezegd te worden, maar ’t kwam toch: “Ajoh, kinderen op de trap!”. Wij dus op de trap eten, en als ’t weer het toeliet, tot zelfs in de tuin.
De ouderen/volwassenen balanceerden hun volgeladen borden met expertise in de hand en er werd met een lepel gegeten hoor.
Diepe borden, wel te verstaan (volgens mij hadden wij thuis geen platte eetborden toen), hoogstwaarschijnlijk goedkoop gekocht bij de Sphinx fabriekswinkel, het ging toch allemaal prima.
Druk en gezellig, veel gelach en als vanzelfsprekend met een stille saamhorigheid.
Typisch Indisch? You bet! Ik mis het erg.
Beste Nadia, dank voor uw reactie en de vermelding van het diepe bord. Dat vergat ik te noemen, onmisbaar natuurlijk! De pannetjes thuis vroeger waren ge-emailleerde, beige met groene rand en grijs/blauwe, allemaal met zwarte butsen. Het eten smaakte er niet minder om. V.w.b. het ouder worden en de roze bril, het was vroeger niet allemaal beter maar bij het ouder worden zie je steeds beter dat sommige gewone dingen eigenlijk heel bijzonder zijn.
Bij ons thuis is er geen plek voor ons zelf, alle kinderen, kleinkinderen, achterkleinkinderen en aangetrouwd spul. Voor dit soort feestjes wijken we uit naar een wokrestaurant (afhaalbuffet) met gereserveerde tafel. De plaatsen aan die tafel zijn niet gereserveerd, die worden afwisselend gebruikt voor de praatjes tussen familieleden die elkaar anders nauwelijks zien. Wat ze eten zoeken ze zelf maar uit. Niet op schoot of uit de hand, maar toch gezellig.
Beste Jan, een wok-restaurant kan natuurlijk ook gezellig zijn en lekker eten hebben maar bij gebrek aan plaats zou ik uitwijken naar een buurthuiszaaltje of zo en dan indisch eten laten bezorgen. Overigens ben ik van mening: Weg met de Wok, Leve de Wadjan! 😉
Op facebook delen mensen dit topic, op twitter wordt de tweet van dit topic geretweet.
Het is een heel herkenbaar verhaal.
Boeroeng, leuk dat het verhaal ook op Facebook en Twitter gedeeld wordt, nu moet ik wel oppassen niet te “opschepperig” te worden met bord-op-schoot.