Wouter Pieplenbosch, organisatie-adviseur en in het jappenkamp te Sumatra geboren, stond voor de noodzaak op latere leeftijd gevoelens te verwerken…. o.a. door ook zijn ouders een stem te geven in de gedichtenbundel ‘Indische emoties’ . Ook Indische emoties zijn familievetes:
Het laatste taboe?
Recente gebeurtenissen in de onmiddelijke sociale omgeving of persoonlijke levenssfeer roepen soms vragen op over onze Indische familierelaties. Het zijn dit keer de familieconflicten. Conflicten die mij verbijsteren door de heftigheid en lange duur ervan en de impact op al die levens.
Het is hier al eens eerder door iemand opgemerkt, hetgeen me uit het hart is gegrepen: Indische mensen hebben een heel warme familieband, maar steken diezelfde energie helaas ook in hun familieconflicten. Hoe komt dat toch? Het lijkt wel alsof ik er de laatste tijd steeds meer over hoor. Neen, niet helemaal waar, ik hoorde jaren geleden al van die idiote vetes binnen families en gezinnen. Natuurlijk loopt men daar niet openlijk mee te koop, maar op vertrouwelijke momenten hoor je soms de meest dwaze en absurde situaties. Wat is het in hemelsnaam? Is hier soms sprake van een rare karaktertrek of misplaatste standvastigheid? Of is er sprake van extreem gekwetste trots en vernedering? … ik zou het echt niet weten.
Maar waar blijft dan die fameuse Indische grootsheid om ondanks alles over de eigen schaduw heen te kunnen stappen? Dat harmoniemodel dat al eeuwenlang in onze Indische multiculti samenleving zit ingebakken?
Ruzies en ruzietjes zijn van alle tijden en zijn onder alle sociale lagen te vinden: ….misverstanden, te grote egos, botsing van karakters…roept u maar. Ze zijn er altijd geweest. Ook de z.g. incomptabilit dhumeur is in organisaties genoegzaam bekend: botsing van karakters in werksituaties, waardoor er een onwerkbare situatie ontstaat. Dat kan allemaal. Je hoeft immers per definitie niet alles te gedogen, en grenzen moet je soms zelf kunnen trekken als de ander dat niet doet. Tot zover nog te begrijpen. Maar een zeer langdurige vete binnen gezinsverband is bizar te noemen en eigenlijk alleen maar te betreuren. Ik zou zo een vijftal gevallen in mijn directe omgeving kunnen noemen waar dat speelt, deze stille oorlog met voelbare haat en nijd.
Vanwaar toch die heftigheid en die outburst van tomeloze negatieve energie, die alle levensvreugde in de kiem smoort. Soms heeft het veel weg van een vendetta die op de kinderen moet worden overgedragen. Zon absurde situatie heeft immers altijd consequenties voor bestaande familieverhoudingen. Vaak ontstaat als gevolg daarvan coalitievorming (partij kiezen) en treedt er onherstelbare scheuring in de familie-eenheid. Ik heb me dat wel afgevraagd, die jarenlange verbittering en die emotionele patstelling van mensen, vaak uit n nest, die maar niet bij machte zijn om die familiaire banvloek te doorbreken en er soms helemaal door geblokkeerd raken. De redenen hoef ik niet te weten, al ligt dat misschien in sommige gevallen voor de hand. Het gaat mij meer om het traceren van het psychische mechanisme, die dat zwarte denken en handelen zo sterk benvloedt. Ik dacht eerst aan een soort uitvergroting van een typisch Indisch volkstrekje. We kennen immers allen de stereotypen: Hollanders zijn gierig, egocentrisch, bekrompen en gevoelsarm en Indische mensen daarentegen gauw gekwetst, onzeker, sentimenteel en vinden belangrijk wat anderen van hen vinden. Vooroordelen die voortleven als een soort watermerk van een bevolkingsgroep en door het vergrootglas van negatieve karaktereigenschappen, enorm kunnen worden versterkt.
Opvoeding en opleiding moeten dan voor kanalisering van deze emotionele onderstroom zorgen. Een complex geheel in het socialisatieproces van mensen, waarmee groepswaarden worden overgebracht. Technisch gesproken een vorm van standaardisatie van cultuuroverdracht, lijkt me.
Of is het misschien gewoon een gebrek aan affectie (ontbreken van liefde), die langdurige psychische ontworteling van gezin en geboorteland of is hier sprake van toch weer een soort emotionele erfenis van die totaal levensontwrichtende vervloekte Japanse bezetting, bersiap-terrorisme en onverwerkte ontheemding…? Mij ontbreekt gewenste kennis van achtergrondfeiten om hier enig inzicht aan te ontlenen. Ik weet alleen dat deze ernstige gedragsstoornis zoveel geestelijk en lichamelijk leed aan deze gewonde mensen kunnen toebrengen. Wat me hierin vooral opvalt is, dat naast het bekrompen denken in verlies en winst, het geen pubers betreft maar volwassenen en vaak ook nog op leeftijd:
….een vrouw van in de zeventig, al vele jaren not on speaking terms met haar broer, die slechts met hem wil spreken als de gesprekken op een taperecorder worden opgenomen; ….twee zusters van ver in de zestig die om onduidelijke redenen elkaar al meer dan veertig jaar niet meer (willen) spreken; …een vader in de herfst van zijn leven die zijn dochter al in geen tientallen jaren heeft gezien en haar vervolgens verbiedt bij zijn begrafenis aanwezig te zijn; …een zoon van inmiddels middelbare leeftijd die al meer dan tien jaar zijn ouders niet wil zien……
etc.etc. Tsja, dan spelen die ontspoorde gevoelens van deze verwrongen geesten inderdaad een heel grote rol in iemands leven. Of spelen hier soms gewoon fysieke factoren een rol zoals onbewuste vormen van hersenbeschadiging door herhaaldelijke mishandeling, zeer langdurige stress of ernstige vitaminegebrek gedurende die verschrikkelijke oorlogsjaren? Recente studie (Univ.Brussel) heeft uitgewezen dat negatieve emoties (depressies) wel degelijk erfelijk kunnen worden bepaald. Overdracht via genen. Mijn jarenlang vermoeden wordt nu dan eindelijk hierdoor bevestigd. Begrijpen doe ik deze situaties nog steeds niet helemaal, maar het blijft toch triest als je zoiets schadelijks in een mensenleven toelaat: een stille oorlog voeren tegen je eigen kind, ouders, broer of zus blijft immers intens tragisch voor alle betrokkenen in dit treurige spel van verliezers.
Wouter Pieplenbosch 25 november 2009
...................
Indisch4ever 
Ik zie dat ik mijn vorig stukje niet heb ondertekend (naamloos). sudah ngantuk…
Ja, sigeblek, je boft met zo’n warme familie….hier vindt praktisch geen opvoeding meer plaats en dat zie je aan de respectloze manier van vele jongeren (ook Indische jongeren). Die onbeschoftheid is soms stuitend. Het is het gevolg van dat uiteenvallen…..
Tot zover begrijp ik dat.
Van oude mensen (70) begrijp ik dat niet: Een paar jaar geleden plotseling het verzoek van een tante gehad bloemen te brengen naar een zuster van haar die terminaal ziek was geworden. Ze hebben elkaar 40 jaar niet willen spreken….en nu ze bijna de pijp uitgaan komen ze blijkbaar tot inkeer… dit spoort gewoon niet. Heb dat als schokkend ervaren…Wat mankeren ze? Wat een gekte……
Elke voordeel heeft zijn nadeel (of omgekeerd) , dat zegt ene Prof Cruijff
Als lid van een keluarga besar ben je vrij om proactief te zijn .En zeker als je een paar honderd of duizenden km uit de ” hoofdkwartier” woont.
Ik woon al lang in Nederland , maar mijn roots en familie zijn in Indonesia.
Ik kan bijna overal terecht in Indonesia , beroep kunnen doen aan neven en nichten , zelf aan hun kinderen.Desnoods met voorspraak van de ouders .
Heb altij meer voordelen dan nadelen , en zeker als je door geboorte een redelijke plaats heb in de pikorde .
Bij de Indonesiers tot mijn generatie en de volgende (30ers) zit het nog steeds O.K .
Je ziet overal die traditionele sociale structuren uiteenvallen. Door sociale, economische en technologische ontwikkelingen: we hebben elkaar minder nodig en we hoeven elkaar ook niet meer fysiek te ontmoeten.
Musyawarah is eigenlijk een sociaal netwerk-systeem dat haar waarde heeft gehad: je bent meteen geinformeerd en het haalt bij sociale spanningen de kou uit de lucht (de ‘ventiel’-functie). In Indonesia is het hoofd van de familie een gerespecteerde autoriteit met een allesbepalende adviesrol. Een groot nadeel is de piramide van macht binnen de familie naar het godfather-model. Wil je daarin een rol spelen dan wordt van jou een proactieve inbreng verwacht zodat het systeem zich in stand houdt.
Maar zoals aan elk systeem kleven er ook hier voor en nadelen……
Die systemen hebben met ons vertrek naar een andere sociale structuur (technocratie/egocratie) hun waarde verloren en dus ook hun sociale “ventiel”-functie annex afstemmingsmechanisme. In sociaal opzicht een verarming binnen stam- of groepsverbanden.
Daarbij heeft onze ontheemding dat sterk in de hand gewerkt. Het is niet anders.
Er heeft daarmee blijkbaar een hele verschuiving binnen de kernwaarden van onze Indische cultuur plaatsgevonden.
@ Wouter.
Musyawarah is een overleg , om tot een mufakat ( overeenstemming) te komen.
Men doet het in dorpsgemeenschappen , in bedrijven en als het goed is in de parlement.
Tegenwoordig hebben je koehandel .
Bij de basis gemeenschap , gezin , familieverbanden gaat men in musyawarah ( met elkaar praten-overleggen) om eventuele problemen op te lossen.
Dat zie ik nog gebeuren bij mijn familie in Indonesia, tenminste toen de oudere generatie van mijn ouders ( overleden in 2000-2001)nog aanwezig waren.
Daar word de formele / informele hoofd van een groot familie (Keluarga Besar ) geraadpleegd. Door het uitvallen van de oudere generatie weet ik niet meer hoe ze nu hun interne conflicten oplossen.
De tijden veranderen.
Je woont vaak ver van elkaar , en als je bijelkaar komen bij arisan , selamatan , Idul Fitri etc ga je gewoon gezellig eten en kletsen en eventueel lobbyen bij de familie , of ze ergens een vacature weten voor je net afgestudeerde dochter/zoon , of voor de laatste ” roddels” .
Beste Burung, ik haal juist in mijn schrijven aan het recente onderzoek van de Universiteit van Brussel (even Googlen voor bronvermelding) dat men tot de verrassende conclusie kwam dat “depressies” wel degelijk erfelijk, dus genetisch kunnen zijn en dus over te dragen. Ik denk dat we daar dan niet meer over moeten discussieren, toch?
Ik heb slechts die parallel doorgetrokken bij mijn vermoeden/analyse….
In mijn voorbeelden is er bovendien geen sprake van huwelijken, maar van gezinssituaties, anders halen we er dingen bij die wellicht niet terzake doen.
Dus ouders en kinderen; broers en zuster onderling; broers onderling en zusters onderling. De rest is niet aan de orde.
Ja, ik ken natuurlijk ook de ‘musjawara’ (dorpsberaad) als goed instrument voor een dorpsgemeenschap.
Dit zijn echter oudere mensen die uit een gehavende en versplinterde gemeenschap uit de oorlog zijn gekomen en niet meer bijmachte zijn zich eroverheen te zetten. Ik denk dat er veel meer mensen hiermee rondlopen. En daardoor helaas een slecht voorbeeld voor de volgende generatie zijn.
Toen een Indische buurman mij vertelde dat hij zijn ouders al jaren niet meer wilde zien en ik niet zo lang daarna dat verhaal vernam van die vader en zijn dochter sneed dat door mijn ziel en heb ik besloten mijn laatste pikiran op I4E hieraan te wijden, in de hoop dat wellicht met de Kerstgedachte voor ogen dat er misschien toch nog maar eens over na moest worden gedacht over die z.g. Indische “karaktervastheid” (whatever)….
Het lijkt me een generalisatie dat familievetes meer voorkomen bij Indischen dan bij andere Nederlanders, of dan bij welke andere cultuur dan ook..
Misschien is er een verwarring doordat Indische families van oudsher meer gebroken gezinnen heeft dan andere Nederlanders. Dit kwam door een lossere huwelijksmoraal, stelletjes huwden niet en gingen eerder uit elkaar, en dit kwam ook door de periode 41-50 (veel doden, weduwen, wezen) en de exodus.(diaspora.. Holland, Amerika etc)
Maar sinds 1970 heeft Nederland de achterstand op losse huwelijksmoraal flink ingehaald.. samenhokken, scheiden, families worden ingewikkelder, uit het oog verliezen.
Tweedens… lijkt mij een genetische verandering van de ene generatie op de direct volgende generatie niet mogelijk. Een collectief geheugen overerven is een theorie…. en ietwat een romantisch verlangen. Cultuuroverdracht is een psychisch gegeven..niet fysiek ..het gebeurt in interaktie ouder-kind… en het gebeurt niet via dna.
Opleiding , vorming , socialisatie etc .
Kan een rol spelen om de opgekropte emoties , langdurige ruzie , achter de schermen loopgraven oorlog beter beheersbaar te maken.
Het zou ook kunnen dat het erfelijk is , dat zie ik bij de oudere Indonesiers ook .
Ah , soedah laat maar wordt dan “biarin saja” .
Terwijl het jarenlang kan sluimeren.
Misschien hebben jullie dat als “erfenis” meegekregen.
Aan de andere kant wordt de scherpe kantjes weggepoets tijdens de familiebijeenkomsten , de “arisan” en tijdens de Idul Fitri bezoekjes.
Men komt bij elkaar en vraag vergiffenis voor eventuele gemaakte fouten .
Soms oprecht , soms ook niet.
En als het nodig is kom er een familieberaad .
Dat maak ook verschil met de Indische Nederlanders omdat ze die gewoonten niet(meer) hebben .
Bij de jongere goed opgeleide Indonesiers +/- 40ers spelen is het weer anders .
Men is open , de “problemen” worden zakelijk en goed uitgepraat .
Def.van vete: langdurige vijandschap. wrok
Je volgt de verkeerde redenering: een koe is een dier met vier poten, maar een dier met vier poten is nog geen koe…..
Dus onenigheid of ruzie is nog steeds geen vete…heeft uiteraard met emotie te maken
Maar wil verder niet de aandacht afleiden met een taalkundige discussie, ik beschrijf slechts een nare situatie die mij opvalt en wellicht door de lezers herkend wordt….
Voor alle duidelijkheid.. voor alle lezers.. het vetgedrukte begin is de inleiding die ik daar wegzet onder mijn verantwoordelijkheid….eventueel met mijn impliciete ondertonen, stemmingen, schetsen en inkleuringen, waardeoordelen..
Ik zocht een bruggetje van de inleiding naar de pikirans
Vetes zijn toch altijd emoties.. voortgekomen uit emoties..? Maar de formulering van die laatste zin was wat ongelukkig.. vond ik ook al.
De zin: “Ook Indische emoties zijn familievetes”…is toegevoegd en niet van mij. Is m.i. ook niet juist; het omgekeerde kan waar zijn……
Burung, had deze opvatting liever als reactie gebracht, dan de suggestie dat ik die opvatting huldig.