Wouter Pieplenbosch, organisatie-adviseur en in het jappenkamp te Sumatra geboren, stond voor de noodzaak op latere leeftijd gevoelens te verwerken…. o.a. door ook zijn ouders een stem te geven in het boek ‘Indische emoties’ .  En dan nu deze pikiran.

To Be or not to Be

Een beetje paniekerig klonk het: Verdwijnen we echt na alles wat we hebben doorgemaakt en de vele offers die wij en onze ouders hebben gebracht? Zullen we als Indische gemeenschap helemaal verdwijnen?
De hamvraag die vaak wordt gesteld kwam wat vertwijfeld uit de mond van een man van middelbare leeftijd. Iemand die nog duidelijk de sporen van Indische ouders draagt…
Je kon aan zijn blikken zien dat hij dat antwoord eigenlijk al wist…hij zocht slechts naar een bevestiging.
Ik denk het wel, hoorde ik mezelf zeggen, er zullen wel een paar generaties overheen gaan, maar daarna is het echt afgelopen met ons…..
…kopi-susu, je weet wel…met heel veel melk erin….dat assimilatieproces…, zei ik, terwijl ik de teleurstelling van zijn gelaat las.
Alleen etnisch gezien, dan…, verzachtte ik nog, maar vanuit cultureel oogpunt, hoop ik dat we dat tot in lengte van jaren instandhouden, natuurlijk.
Een vragende blik nodigde me uit voor een nadere toelichting.
Kijk…, zei ik bedachtzaam, als etnische minderheidsgroep zullen we langzaam opgaan in de nieuwe bevolking waar we uiteindelijk allemaal deel van uitmaken. Dat is het lot van alle nieuwkomers. Onze kinderen trouwen immers met blonde mannen of dito vrouwen en daar komen weer prachtige, lichtgebruinde exemplaren van en die zullen op hun beurt die verdunning verder voortzetten. Ook de op hun borstrammende Marokkanen, Turken en Surinamers treffen hetzelfde lot. Ik zag en hoorde van de week een Amsterdamse Surinamer van Creoolse oorsprong: als je je ogen sloot, zou je zweren met een rasechte Amsterdammer te maken te hebben…..ook hoorde ik nog niet zo lang geleden op TV een Turks meisje met een zwaar Limburgs accent spreken. So lucu…al blijft het natuurlijk een beetje vreemd, maar dit is slechts de voorbode van die ultieme multiculti-samenleving. Als we hier wortel schieten is dt onze toekomst. Het is niet anders.
Op de tijdslijn van de geschiedenis is dit nou eenmaal een onontkoombaar proces. Slechts een kwestie van tijd dus.

Hij zweeg gelaten en trok een bedenkelijk gezicht. Met enig gevoel voor drama liet ik die stilte wat langer duren en gaf hem toen een zetje:
Waarom denk je anders dat er zoveel zwarte koppies in Brabant rondlopen?
Hij kwam even overeind, maar zakte vervolgens terug.
Precies… omdat de Hollanders hier de beroemde 80-jarige oorlog hebben gevoerd….Spanje was here. So are we. Maar cultureel gezien (onze mooie mixcultuur met die prachtige gebruiken, normen en waarden) houden we dat natuurlijk in stand.
Dat zijn we tenslotte aan onze (voor)ouders en (klein)kinderen verplicht.
Een volk dat haar verleden niet kent heeft geen bestaansrecht, toch?
We moeten daar maar niet al te krampachtig over doen…., vervolgde ik troostend, ze zullen hier gelukkig zijn….hoewel ik ervan overtuigd ben, dat er altijd dat oerinstinct in de genen zal blijven (Darwin?); bijvoorbeeld die eeuwige hang naar een onontbeerlijke zon en dat tropische vrije leven……wij blijven immers menselijke trekvogels op de vlucht voor de invallende winter… weet je trouwens dat oudere vitale Amerikanen uit Noordelijke streken dat verschijnsel ook kennen? Weliswaar vanuit een andere motivatie…maar toch. Die verhuizen jaarlijkse massaal naar het zonnige zuiden in hun comfortabele mobilehomes.
Ze worden daar in de volksmond spottend de snowbirds genoemd….
Hij leek enigszins opgelucht.
We bestaan straks dus niet meer… en toch ook weer wel… verzuchtte hij.

Met dit gesprek in mijn achterhoofd zou het bijvoorbeeld zo kunnen gaan.
We schrijven dus anno later.
Een ruime moderne woonkamer vult zich langzaam met jonge en oudere mensen, er heerst een vrolijke stemming want er wordt een verjaardag gevierd.
De woonkamer is licht van kleur, modern van meubilair en voorzien van een geriefelijk design bankstel. Bij het raam zit het slachtoffer van dit feestelijk gebeuren opgedoft met een kleurige batikbloes naast een bijpassend rotan tafeltje met enkele dierbare fotos. Verder omringd door liefhebbende familie.
De electronica is State of the Art en latent aanwezig. Indirecte verlichting en een superplat tv-scherm verschijnen desgewenst via afstandsbediening op een van de witte muren. De keuken of pantry is voorzien van de modernste kookapparatuur waar ik tot mijn vreugde in een van de hoeken van het aanrecht een kleine stenen vijzel met stamper ontwaar, precies zo een die we vroeger ook vaak gebruikten om de kemiris of tjabs fijn te stampen. De jonge kinderen zijn allen roomblank met bruine oogjes, sommigen zelfs blond. De ouderen daarentegen zijn wat donkerder getint en verder opvallend vitaal.
Ondanks de strakmoderne inrichting zijn er duidelijk accenten te zien uit niet-Europese culturen. Met name de met zorg aangebrachte subtiele Indische accenten en andere tropische stijlvormen. Sommige heel simpel in de vorm van een mooie wajangpop op een strategische plek. Ook een Sumatraanse ikat ligt elders quasi nonchalant gedrapeerd. Op een dressoir staat een aantal oude kleurenfotos van mannen en vrouwen in luchtige kleding in een tropisch decor. In een kleine uitbouw zie ik zowaar een Indonesisch schilderij tegen de muur; een lieflijk inlands dorpstafereeltje uit een heel ver verleden. Ik zie daarin bergen, palmbomen, prachtige bloemen en veel bruine mensen met een vrolijke lach: een gelukkig beeld uit vervlogen jaren.
Na de vele plichtmatige begroetingskussen en heilwensen, wordt er op luidruchtige wijze met het jarige middelpunt gekletst. Hij is de laatste tijd een beetje doof geworden.
Het geroezemoes neemt langzaam toe en na enige tijd gaat het gezelschap over tot een gezamenlijke maaltijd. De keuken raakt overvol met helpende familieleden. Er is tot mijn grote verrassing een echte nasi kuningmaaltijd.
Die heerlijk geurende gele rijst was vroeger bij ons traditie als er iets gevierd moest worden. De selamatan. Een oud gebruik van onze (voor)ouders, oorspronkelijk bedoeld als traditioneel dankoffer om de zegen voor een verder gezond en gelukkig leven bij de Goden af te smeken, wordt hier blijkbaar in ere gehouden.
Na het eten gaan vele vingers omhoog voor wie er misschien koffie of thee wil met een plak spekkoek. De stemming is gestegen en er wordt zowaar een gitaar tevoorschijn gehaald en naar goede Indisch gewoonte wordt er zelfs door velen heel muzikaal meegezongen.
Een enkeling vertelt dan over mij, die ietwat eigenzinnige Indo, die grootvader met zijn mooie verhalen over dat oude Indi. Een man die zijn weg zocht in een nieuwe wereld met behoud van zijn culturele eigenheid. Ze zijn best wel trots op hem dat ze van hem afstammen. Het geeft ze iets speciaals, iets wat blijkbaar niet een ieder heeft. Ze hebben van hem die mooie Indische cultuurwaarden geleerd en de vele lessen om vooral met het hart te leren denken.
Hij was een fervent foodlover, die uiteraard van koken en eten hield, maar bovenal van gezelligheid en van zijn familie. Naarmate het later wordt neemt de stemming en de luidruchtigheid van het gezelschap toe. Men heeft een gezellige avond gehad en er was familiaire informatie uitgewisseld. Jong en oud hadden het gevoel hier even pas op de plaats te hebben gemaakt in hun hectische en zo voorspelbare Hollandse leven.
Blijkbaar vond ieder het fijn om deze dag even op de traditioneel Indische manier te vieren. Enigszins chaotisch. Maar het bleef nog heel lang gezellig.
Het zou zomaar kunnen.
Wouter Pieplenbosch   10102009