Jember, 6 augustus

Je kan erin geloven of niet, maar wie een lange tijd tussen Indonesirs zit ontkomt er niet aan. Ik heb het over het traditionele geloof, over guna-guna, de stille kracht, witte en zwarte magie. Verhalen over mensen die in dieren veranderen, wandelende lijken, pratende foetussen, bosgeesten, vliegende hoofden met de ingewanden er nog aan vast bungelend, huilende geesten van overleden kinderen, levende bomen jaja, het wordt weer een gezellig verhaal! Uiteraard zou ik hierover paginas kunnen volschrijven, maar daar zit niemand op te wachten en dus beperk ik me tot hetgeen ik afgelopen week met eigen ogen heb mogen zien.

Zo was ik zaterdag getuige van een tari reog (een dans waarin een geest bezit neemt van de danser) waarin de meest vreemdsoortige staaltjes werden vertoond. Glas eten, slagen van een zweep of kapmes incasseren zonder bloed of blauwe plekken, vuur vreten, spugen of hierover lopen en noem het verder maar op. Een spektakel voor jong en oud. En danser had een beetje een chagrijnige geest in zn lijer gekregen, met zn verkeerde been uit bed gestapt ofzo. Toen er zon kampongjochie te dichtbij kwam werd het aan zn armpje opgepakt, opgetild en zonder pardon met volle kracht tegen moederlief aangesmeten. Beiden waren immers schuldig aan het verstoren van de voorstelling, zo moet de geest gedacht hebben. Jammer dat zoiets nooit eens op zon Nederlandse pasar malam gebeurt, dacht ik en zag het al helemaal voor me: zon vadsig rotkind dat niets anders doet dan op zeer vervelende wijze schreeuwend rondjes te rennen voor het Tong Tong Theater wordt door zon Balinese danser die er inmiddels schoon genoeg van heeft effe op het podium getrokken en vervolgens met een boogje tegen de tentpaal geworpen, nou dan denk ik niet dat je aan een half uurtje genoeg hebt op het politiebureau. Doch in Kenjeran deed niemand er verder moeilijk over, de dansers dansten vrolijk verder. Het bijzondere aan hen was in mijn ogen dat ze al hun kunsten met de ogen dicht uitvoerden, alsof ze geen enkel besef hadden van wat ze deden. Op het eind werden de geesten er met behulp van een speciale zweep weer uitgemept en keerde allen, inclusief het kampongjochie, met een voldaan gevoel huiswaarts.

Wat ik ook altijd zo leuk vind zijn de traditionele Indonesische geneeswijzen. Niet omdat ik er enig vertrouwen in heb, maar omdat het hele circus eromheen een waar spektakel vormt. Alsof je als toerist opeens midden in een documentaire belandt. Zo vond mijn oma het nodig om in Surabaya met een dubbele salto van de trap te vallen. Gelukkig kwam ze niet hard terecht, want in haar val sleepte ze mijn tante mee, waar ze uiteindelijk ook op belandde. Eigenlijk had je dit gewoon zelf moeten zien, hoe krijgt een mens het voor elkaar, maar afijn, geen ernstige verwondingen dus. Wel een verstuikte enkel. Toen hebben we een vrouw uit de buurt (te weten: Ngampel) ingeschakeld die bekend staat om haar bovennatuurlijke krachten. Het vrouwtje kwam binnengereden op haar brommer en begon gelijk een brouwsel te maken, zo te ruiken met minyak tawon, maar al die smeerseltjes zeggen mij verder niet zo veel behalve dat ze gemaakt worden in de fabrieken van een rijke Chinees en dat er vaak gif in zit. Op het moment dat ze het mengsel op de enkel van oma smeerde, begon het vrouwtje van achter haar hoofddoek keihard te boeren. Dat was haar eigen methode om de pijn te doen verdwijnen, verklaarde ze aan de verbouwereerde aanwezigen. Na ongeveer een kwartier had ze inmiddels alle coupletten van het Wilhelmus bij elkaar geboerd en warempel, de pijn was een stuk minder en de dag erna kon oma al weer rustig een sprintje trekken gevolgd door een radslag.

Of neem bijvoorbeeld kerokan, nog zoiets. Mensen die kou hebben gevat worden met olie of balsem ingesmeerd en vervolgens worden met een oud muntje allerlei lange strepen over de rug van het slachtoffer gekrast, die er nadien dan ook uitziet als die van een zebra (wel een rooie, die zijn zeldzaam). En uit persoonlijke ervaring moet ik toegeven: de koorts en de rillingen verdwijnen meteen! En kougevat had ik hoor, wist ik veel dat de temperaturen op de top van de berg Bromo tot beneden het vriespunt kunnen dalen Stond ik dan in mijn sandaaltjes, t-shirt en korte broek. Het was nog kouder dan de nieuwjaarsduik, en ook deze ervaring is afkomstig uit mijn persoonlijke archief. Een tocht naar het Tengger-gebergte kan ik iedereen trouwens van harte afraden. Naast de snerpende kou is er namelijk niks maar dan ook helemaal niks bijzonders te beleven, te zien of te doen daar. Wel veel vervelende toeristen, onder wie het kan ook niet anders de beruchte goedkope-vakantiebestemming-groepsreis-Nederlanders. Deze joelende Bintang-zuipers werden met bussen tegelijk aangevoerd. Uit schaamte deed ik maar of ik Javaan was, straks moest ik nog schuine bakken gaan vertellen in het Brabants ofzo. Die Tokkies waren trouwens wel een stuk beter voorbereid dan ik, dat moet gezegd worden, ze waren allemaal dik ingepakt in Matahari-bontjassen met bijpassende mutsen. Enfin, wat ik maar wil zeggen, de mensen die graag paardje rijden kunnen deze wens op zeer veel andere plekken in vervulling zien gaan en voor de natuur kan je beter naar Jember of Situbondo reizen, maar hierover in een later mailtje meer. Hoe het ook zij, de Bromo dient gemeden te worden alsof er de pest heerst en die zonsopgang ach, noem mij een barbaar, maar ik zag niet wat er nou zo bijzonder aan was. Die zon was volgens mijn berekeningen trouwens drie kwartier te laat, maar ja, het blijft Indonesie.