Op 7 maart 1942 werd het Nederlands vrachtschip Poelau Bras in de Indische Oceaan door Japanse bommenwerpers tot zinken gebracht.
Hieronder volgt het aangrijpende verhaal van de vluchtpoging van het laatste schip – de Poelau Bras uit Nederlands-Indië, met aan boord de leiding van de marine en een pas geformeerd marine detachement, officieren van het KNIL, verschillende directeuren en managers van Shell in Nederlands-Indië en de Bataafsche Petroleum Maatschappij met technici, alsook tientallen andere burgers met vrouwen en kinderen. Historiek
-
- en
Indische Soos -
- Het archief van Indisch4ever
is best wel te filmen !!
...................
...................
.......... Bekijk ook
de archipelsite
met honderden topics.
Zoekt en gij zult vinden. ! -
Indische portretten
ingezonden door de lezers.
-
Thomson
Nassauschool Soerabaja
Depok
Wie is deze familie
Wolff
Tankbataljon Bandoeng 1939
Is de bruid Günther?
Wilde en Waldeck
Brouwer en Hagen
XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
XXXXXXXXXXXXXXXXXX
Kerst 1930 a/b Baloeroan naar Indië
XXXXXXXXXXXXXX
Bertha Lammerts van Bueren-de WitXXXXXXXXXX zwieten 214
Bisch
!!!!!!!!!!!
Detachement Verbruiksmagazijn,
Hollandia
van Hall
Smith
Emy Augustina
Detajongens
von Stietz
de Bar
Soerabayaschool ca 1953
Wie zijn dit ?
Damwijk
Klein
IJsselmuiden
van Braam
Zuiderkruis
Foto
Koster
Versteegh
Baume
Falck
Boutmy
Otto
oma Eugenie Henriette Smith
Meliezer-Andes
christelijk lyceum bandoeng
christelijk lyceum bandoeng
Saini Feekes
Mendes da Costa
Anthonijsz
Bromostraat
Wie?
Tambaksari/Soerabaja-1946
Ornek
van Dijk
.Haacke-von Liebenstein
Theuvenet
Sollaart
Berger-de Vries
Foto's gemaakt door Henrij Beingsick
Augustine Samson-Abels
Samson
Huygens
Hartman
Otto en Winsser
Marianne Gilles Hetarie
Constance en Pauline
Versteegh
Lotje Blanken
Charlotte Hooper
John Rhemrev
Schultze
W.A. Goutier
Otto-Winsser
Bastiaans
Verhoeff
Beisenherz
Stobbe
Wendt-van Namen
Harbord
Pillis-Reijneke
Nitalessy-Papilaja
Reijneke
Oertel-Damwijk
Bruidspaar te Semarang
Daniel
Krijgsman
van Dun
Ubbens en van der Spek
Kuhr
Oertel
Nijenhuis-Eschweiler
Wie ben je
Philippi-Hanssens
Tarenskeen-Anthonijsz
Hoorn-Dubbelman
Mendes da Costa
Palembang
Indisch4ever 
Dit gaat de richting in van hakketakken, op de persoon spelen .
Slotje
In betreffend artikel op historiek-net wordt beweerd dat: enkele jaren eerder tekende de commandant van de Nederlandse Strijdkrachten in Nederlands-Indie op 8 maart 1942 de overgave aan Japan.
Bovenstaand narratief heeft iets mythisch en lijkt klakkeloos te zijn overgenomen. Maar is deze bewering juist?
Generaal Imamura wenste de Goeverneur-Generaal en de legercommandant te ontmoeten om de overgave te regelen.
Op 8 en 9 maart 1942 vonden in Kalidjati de besprekingen plaats over de capitulatie in Nederlands-Indie.
Anders dan wordt verondersteld, werd op 8 maart 1942 in Kalidjati geen protocol opgesteld, er werd niets getekend en de Britse en Australische eenheden in Nederlands-Indie kwamen niet ter sprake evenmin als de Amerikaanse die zich elders op Java bevonden”.
De volgende dag, 9 maart 1942 overhandigde de commandant van het KNIL gen. ter Poorten in Kalidjati aan de Japanse legercommandant gen. Imamura nauwkeurige gegevens over de aantallen Nederlands troepen, hun verspreiding en hun bewapening. De lijsten werden voor ontvangst afgetekend en daarna reed gen. ter Poorten terug naar Bandoeng.
Eén en ander bevestigen ooggetuigen aanwezig bij deze besprekingen.
Wat in het boek over de capitulatie is overgeschreven, komt geheel voor rekening van de auteur mr. Jacob Haasnoot. Meesterschap is in dit geval zeker geen Vakmanschap.
Overschrijven of citeren is geen probleem maar dan dient dat wel verantwoord te gebeuren. Fact-checking schijnt niet de sterkste kant te zijn van de auteur.
Onbegrijpelijk dat zo’n zin zonder fact-checking op historiek.net kan worden geplaatst.
Op 8 maart 1942 om 18.20 uur tekent luitenant-generaal Ter Poorten de algemene capitulatie van het KNIL. De volgende dag, 9 maart, werd om 07.45 uur de algemene capitulatie via de NIROM bekend gemaakt.
Petertje kan misschien wat bijlessen in fact checking nemen.
Het artikel in Historiek.net bespreekt het boek Lammeren onder wolven – Varen op leven en dood in WOII” geschreven door Jacob Haasnoot.
Daar is niks mis mee, maar hetzelfde artikel is van de hand van Jacob Haasnoot.
Dan lijkt het er op dat er sprake is van zelfrecensie. Moet ik onthouden!
Peter van den Broek: het zou beter zijn eerst goed te lezen alvorens onjuiste conclusies te trekken. In mijn artikel heb ik aangegeven dat het een verkorte weergave bevat van een hoofdstuk van mijn boek “LAMMEREN ONDER WOLVEN”. Het betreft dus geen boekbespreking noch een zelfrecensie.
In het artikel op Historiek.net staat een citaat dat twijfels oproept:
“… verschillende directeuren en managers van Shell in Nederlands-Indië en de Bataafsche Petroleum Maatschappij met technici…”.
Bovenstaande zin doet geen recht aan de feitelijke bedrijfsgeschiedenis van Shell. De volledige naam van Shell was/is Royal Dutch Shell, en de Bataafsche Petroleum Maatschappij (BPM) was in Nederlands-Indië een dochteronderneming van (Royal Dutch) Shell. Het is het één of het ander; beide opties zijn niet mogelijk. Het geciteerde fragment heeft geen informatieve waarde; integendeel, het schept alleen maar verwarring.
Conclusie: De vluchtpoging van de Poelau Bras wordt in het Historiek-artikel weliswaar in historische context geplaatst, maar bij een oppervlakkige analyse laat dit kader veel te wensen over. Ten minste twee feitelijke onnauwkeurigheden zijn aan te wijzen. Zonder een verantwoord historisch kader ontstaat er meer sprake van faction: een combinatie van feiten en fictie die in elkaar overlopen. Hopelijk biedt het boek relevante informatie over de onderzoeksmethodiek en de geraadpleegde primaire bronnen. De discussie roept gerede twijfels op.
@bungtolol
Als ik de naam zo lees: Tadema Wieland, zie ik niet direct een link met een naam op de lijst van opvarenden zoals wij die nu hanteren, noch als overlevende, noch als vermiste.
Kun je naam iets meer specificeren.
Zoals al aangehaald kun je op http://www.poelau-bras.nl namen vinden.
Laat maar horen
Groeten Jan Toussaint
Eerder merkte ik al op dat mijn publicatie in Historiek – anders dan Peter van den Broek meent – géén opiniestuk bevat, maar een verkorte weergave van een hoofdstuk uit mijn boek “LAMMEREN ONDER WOLVEN – Varen op leven en dood in WOII”.
Zoals gezegd: het artikel betreft zgn. literaire non-fictie en geen uitvoerige geschiedkundige verhandeling waarin aandacht wordt geschonken aan alle aspecten van één historische gebeurtenis.
Mijn publicatie in Historiek bevat het ooggetuigenverslag van het aangrijpende verhaal van de ondergang van de Poelau Bras, waarbij honderden levens verloren gingen.
Voor het schetsen van de historische context volstaat de passage over de overgave door de commandant van de Nederlandse strijdkrachten in Nederlands-Indië aan Japan op 8 maart 1942. Dat daarover nog veel meer te vertellen valt, is voor het verhaal niet relevant en zou de vaart eruit halen.
Vandaar dat ik nogmaals moet opmerken dat de reactie van Peter van den Broek op een misvatting berust.
Het is overigens het goed recht van Peter van den Broek zijn kennis over historische gebeurtenissen te etaleren, maar het gaat uiteraard niet aan om daarvoor mijn verhaal te misbruiken als kapstok.
Bovendien ben ik niet gediend van de weinig respectvolle wijze waarop dit gebeurt. Derhalve zal ik niet meer op eventuele reacties van hem ingaan.
Peter van de Broek is een amateur die een te grote maat kleding en schoenen draagt, omdat hij denkt dat hij er dan imposanter en professioneler uitziet. Hij is geen Fruin, Huizinga, Von der Dunk, Wesseling, Van Rossum of wie ook. Hij is gewoon Petertje zonder diploma’s van een vervolgstudie. En ja, dezulken zijn berucht om hun grootspraak en het totaal misslaan van de plank.
Ik dacht altijd dat er geen oorlog slachtoffers in mijn familie waren .tot Boeroeng had uitgezocht dat een halfbroer van mijn oma ( vaderskant ) zich onder de slachtoffers van die ramp met de Poelau Bras bevond .Zijn achternaam was Tadema Wieland .Misschien moet ik dat boek ook maar kopen .
Vergeet mijn eerdere reactie; Naar aanleiding van de post over de Junyo Maru kwam de naam: Jarich Tadema Wielandt- Bangil 29-4-1907, voor in de lijst met slachtoffers. Willem Punt en Nicola Meinders hebben een boek met als titel: Survivor, geschreven dat betrekking heeft op de Junyo Maru & Pakan Baroe. De naam (Tadema Wielandt) is ook vermeld in de herdenkingsuitgave: Eresaluut boven massagraf, van de Stichting Herdenking, door Ed Melis, W. F. van Wamel en Th. Jansen, uitgegeven in 1974, 30 jaar na dato.
Het lijkt me pedant om te denken dat aandacht geschonken kan worden aan alle aspecten van historische gebeurtenissen. Bij geschiedenis gaat het er om de gebeurtenissen niet alleen kritisch te onderzoeken: nauwkeurig beschrijven, analyseren maar ook deze gebeurtenissen zoals de ondergang van de Poelau Bras in een historische context te plaatsen en verantwoorde conclusies trekken. Geschiedenis is een proces in ontwikkeling, elke dag komt er meer geschiedenis bij.
Dat kan wel eens mis gaan. Want neem neem nou bovenstaande artikel. Jacob Haasnoot meent in zijn opiniestuk “IJzingwekkende vluchtpoging uit Nederlands-Indië”van 15 augustus 2024 dat :
“Enkele jaren eerder tekende de commandant van de Nederlandse strijdkrachten (lt-gen Ter Poorten) in Nederlands-Indië op 8 maart 1942 de overgave aan Japan”
Maar klopt deze opmerking wel?
In overeenstemming met strikte instructies vanuit Londen (minister-president Gerbrandy), droeg Gouverneur-Generaal GG Van Starkenborgh Stachouwer op 4 maart 1942 het opperbevel van de strijdkrachten in Nederlands-Indië over aan de luitenant-generaal ter Poorten voor het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger KNIL en aan schout-bij-nacht SBN Van Staveren voor de Koninklijke Marine KM.
De plaatsvervangend commandant van de Zeemacht in Nederlands-Indie SBN Van Staveren had bij zijn vertrek uit Java niet het bevel over de zeestrijdkrachten in Nederlands-Indie aan iemand anders overgedragen. Tragisch genoeg overleed SBN Van Staveren slechts twee dagen later, op 6 maart, tijdens een Japanse bombardement op het schip ‘Poelau Bras’.
Op 8 en 9 maart vonden in Kalidjati nabij Bandoeng gespannen onderhandelingen plaats tussen de Japanse generaal Imamura en de Nederlandse generaal Ter Poorten. Gouverneur-generaal Van Starkenborgh Stachouwer was bij deze cruciale besprekingen aanwezig, weliswaar in een merkwaardige bijrol. Op 8 maart stemde generaal Ter Poorten in met de Japanse capitulatievoorwaarden, die de volgende dag officieel door hem werden ondertekend. Via radio-uitzendingen werd meegedeeld dat het KNIL capituleerde en als eenheid had opgehouden te bestaan.
Uit bovenstaande informatie en na verificatie van archiefmateriaal is de conclusie gewettigd dat gerneraal Ter Poorten juridisch niet als de commandant van de Nederlandse strijdkrachten maar slechts als legercommandant van het KNIL de capitulatievoorwaarden tekende. De bekendmaking van lt-gen. Ter Poorten lijkt meer op een gedeeltelijke capitulatie (alleen van het KNIL) dan op een totale overgave van alle Nederlandse strijdkrachten, inclusief de Koninklijke Marine in Nederlands-Indie.
Het lijkt een detail maar deze is wel van betekenis. De capitulatie van Nederlands-Indie was een complexe politiek en militaire zaak geworden, anders had de regering in London niet uitdrukkelijk om een bevelsoverdracht gevraagd.
De schrijver van het artikel Jacob Haasnoot is om een reactie gevraagd.
Peter, ik vroeg mij af of jouw stukje geschiedenis gebruikt mag worden voor de opzet van een potentieel artikel dat ik aan het voorbereiden ben. Het komt op mij, zonder diepgaande kennis van de geschiedenis over als een compacte inleiding. Uiteraard heb ik wel wat gelezen, en doe, zoals wellicht duidelijk is, onderzoek naar de ramp als zodanig, maar de duiding qua geschiedenis is niet mijn specialiteit.
@ JRR Toussaint.
U kunt mijn gegevens overnemen, wel graag met bronvermelding
De gegevens van slachtoffers van het m.s. Poelau Bras lijken te zijn overgenomen uit de persoonsdossiers van de oorlogsgravenstichting OGS (www.oorlogsgravenstichting.nl).
Deze OGS-dossiers zijn onvolledig. Uit ervaring weet ik dat de overlijdensaktes meer en betrouwbaarder gegevens bevatten.
Heeft U Uw gegevens vergeleken met de overlijdensaktes bij de Burgerlijke Stand te Batavia/Jakarta? Deze aktes zijn in te zien bij family centers van de Mormonenkerk = Church of the Latter Day Saint LDS .
Een vergelijkingen van Uw gegevens met die van de Mormonenkerk geeft als resultaat dat meer slachtoffers van de scheepsramp bekend worden.
Peter, dank je wel, helemaal helder, ik verkeer in de gelukkige omstandigheid dat ik op fietsafstand van de kerk in Betondorp (Amsterdam) woon, en ook nog lid ben van het IGV. Wij hebben de namen en meestal ook de geboortedata en plaats van de meeste, rond de 260 opvarenden op een lijst, passagierslijst is verloren, als die er al in nauwkeurige staat was gezien de redelijke paniek, teruggeroepen worden door het opperbevel, mensen van boord, aan boord in zowel Tjilatjap als de Wijnkoopsbaai. Wij vergelijken de eerste lijst (uit de Blauwe Wimpel) met datgene wat we hebben gevonden uit archieven, OGS, NA en NIMH en voor een behoorlijk aantal, ook via nazaten, nagelaten persoonlijke dagboeken. Globaal 250-260 opvarenden.De grootste groep van onbekenden zijn de inlandse mensen, als je dat zo mag zeggen, met slechts één naam. Maar ook daar komt ongetwijfeld een oplossing voor. Nogmaals bedankt, Met vriendelijke groeten Jan Toussaint
“De vraag is waarop de lijst uit de Blauwe Wimpel is gebaseerd. Zijn de bronvermeldingen openbaar gemaakt?
Vermist is net zoals in de Bersiap een vaag begrip. Als ‘Vermist’ werden mensen geregistreerd die weliswaar overleden waren, maar waarvan geen lichaam was teruggevonden. Dit was bijvoorbeeld het geval bij een groot aantal opvarenden van het stoomschip Poelau Bras. Uit archiefonderzoek blijkt dat er een lijst bestaat van minimaal 119 vermisten. Daarnaast is er een lijst van 43 geredde marinemensen.
LTZ1 KMR Victor Nedorost wist zich te redden van het zinkende schip, maar overleed in een reddingsboot aan zijn verwondingen. Hij kan niet als vermist worden beschouwd.
Voor de omgekomen Javanen (in de koloniale tijd laatdunkend ‘inlanders’ genoemd) werd een apart register bijgehouden door de Opsporingsdienst Overledenen (ODO). Er is dus een afzonderlijke lijst van omgekomen Javanen.
De ODO kon een verklaring van vermissing opstellen, die na een juridische procedure kon worden omgezet in een officiële overlijdensakte. Een dergelijke akte was essentieel voor zaken als afwikkeling van erfenissen, aanvragen voor pensioenen en hertrouwen. Daarom is de overlijdensakte als officieel document van groot belang voor onderzoek naar de gebeurtenissen van de Poeau Bras. De status van de opvarenden wordt hierdoor éenduidig.
De laatste reis van de Poelau Bras is te traceren. Het schip had vanuit Tjilatjap koers gezet naar het zuiden, maar kreeg kennelijk van de Marineleiding radiografische opdracht om terug te keren naar de Wijnkoopsbaai voor een evacuatie. Daar aangekomen, ontscheepte het 140 personen en nam ongeveer 120 mensen aan boord, waaronder de plaatsvervangend Commandant Zeemacht, schout-bij-nacht SBN Van Staveren, met ongeveer honderd marinemensen en een aantal BPM-kopstukken. Deze personenwisseling zal wel tot heftige discussies hebben geleid.
Vervolgens zette de Poelau Bras koers naar het zuidelijk gelegen Christmas Island. Deze route ligt niet voor de hand als het schip Ceylon wilde bereiken. De reden voor deze onverklaarbare koerswijziging van Van Staveren of zijn meerdere, admiraal Helfrich, behoeft nader onderzoek. Dit is van belang om de gebeurtenissen in een historisch perspectief te plaatsen.
De Poelau Bras werd gebombardeerd door Japanse vliegtuigen die ongehinderd opstegen van het vliegdekschip Hiryu. Dit vliegdekschip werd enkele maanden later reddingsloos vernietigd tijdens de “Slag om Midway.”
Zoals vermeld aan het begin van “IJzingwekkende vluchtpoging uit Nederlands-Indië” betreft deze publicatie in HISTORIEK een verkorte weergave van het achtste hoofdstuk van mijn boek “LAMMEREN ONDER WOLVEN – Varen op leven en dood in WOII” en – anders dan Peter van den Broek opmerkt – géén opiniestuk. Zijn reactie berust derhalve op een misvatting.
Het verhaal is geschreven vanuit de beleving van een ooggetuige waardoor de lezer de gruwelijke verwoesting van de POELAU BRAS door Japanse bommenwerpers en de angstige etmalen aan boord van een reddingsloep op de Indische Oceaan meebeleeft.
Het betreft geen feitelijke verhandeling van een historische gebeurtenis, maar zgn. literaire non-fictie die leest als een roman waarbij de informatieve functie voorop staat.
Verder citeert Peter van den Broek de passage, waarop hij aanslaat (“Enkele jaren eerder tekende de commandant van de Nederlandse strijdkrachten (lt-gen Ter Poorten) in Nederlands-Indië op 8 maart 1942 de overgave aan Japan”), niet correct. De functionaris lt-gen Ter Poorten wordt in het artikel in HISTORIEK niet vermeld.
De betreffende passage moet voor de historische context van het verhaal nog steeds als juist worden gekwalificeerd. Anders dan Peter van den Broek opmerkt, is er dus niets mis gegaan.
Op basis waarvan gelooft iemand zoals dhr Jacob Haasnoot hardnekkig dat ‘Enkele jaren eerder tekende de commandant van de Nederlandse strijdkrachten in Nederlands-Indië op 8 maart 1942 de overgave aan Japan’?
Google zou inderdaad een antwoord kunnen geven, maar dan krijg je een onnoemlijk aantal links waar je doorheen moet waden alsof je een naald in een hooiberg zoekt.
Wikipedia? Een prima startpunt voor een verjaardagsfeestje, maar voor serieus onderzoek? Nou nee, dan heb je toch echt iets betrouwbaars nodig. Wie zegt mij dat degene die die Wikipedia-pagina heeft geschreven niet stiekem een fan is van complottheorieën en gewoon wat dingen heeft verzonnen?
Het probleem zit hem vaak in de manier waarop de vraag gesteld wordt. Als je wilt dat je een goed antwoord krijg , moet je ook een goede vraag stellen. Dhr. Jacob Haasnoot geeft zelfs niet aan wie de capitulatie accepteerde, onwetendheid? In plaats van vage beweringen te lanceren, had hij beter kunnen vragen:
‘Welke Nederlandse generaal in Indieen op welke datum accepteerde de capitulatievoorwaarden in maart 1942”?
en
“in welke functie en wanneer heeft Generaal Hein ter Poorten het Document of Surrender ondertekend?
Dan had dhr. Haasnoot niet alleen een duidelijk en nauwkeurig antwoord gekregen, maar waarschijnlijk ook een uitgebreid lesje geschiedenis.
Dat betekent natuurlijk niet dat ikzelf Google of Wikipedia gebruik. Mijn onderzoek is serieus en gebaseerd op primaire bronnen.
Mooi artikel, vergeet niet te kijken op https://www.poelau-bras.nl/ voor heel veel informatie over de ramp, de opvarenden, de documentatie qua boeken, artikelen, gegevens schip en vooral de namen van de overledenen en overlevenden die de kust van Sumatra bereikten in drie reddingsboten. Als je ons kunt en wilt helpen laat dan je naam en belangrijke gegevens achter; elk klein stukje informatie stelt ons ook in staat om dat met nabestaanden te delen die, dat blijkt uit ervaringen, heel erg waarderen.
De foto van reddingsboot 4A die de kust van Sumatra nabij Kroë bereikte, is na 5 dagen op zee gezworven te hebben 12/3/1942 genomen door P. N. Versteeg.
Mede namens Peter Versteeg (www.poelau-bras.nl) met vriendelijke groeten Jan Toussaint.
Onze vaders zaten ook in de reddingsboot 4A met 57 opvarenden. Reddingsboot 2 bereikte met 34 opvarenden Sumatra op 13/3/1942 bij de vuurtoren van Belimbing en reddingsboot 3 landde met 26 opvarenden op 14/3/1942 op het eilandje Tabuhan in het uiterste zuiden van Sumatra.
Met vriendelijke groeten / Kindest regards
Terima kasih pak JJR Toussaint : Ja daar was ik al een beetje bang voor heb die 2 scheepsrampen door elkaar gehaald Het was niet de Poelau Bras maar de Junyo Maru ! Het is ook al jaren geleden dat Boeroeng mij die e-mail verzond .Die Jarich Tadema Wielandt was een halfbroer van mijn oma .