Joty ter Kulve reisde met een cameraploeg naar Indonesie lees hier over het project. Zij moest eerder terugkeren ivm het overlijden van haar zusje.

CORA    22 april 2012

28 April hebben wij mijn zusje Cora, Cora Stasse- van Os temidden van een zee van bloemen, maar vooral een zee van liefde van haar kinderen, kleinkinderen, familie buren, kennissen naar haar laatste station op aarde mogen begeleiden.

Een bijna profetisch einde van mijn laatste bezoek april jl. aan ons ouderlijk huis in Linggajati , Cirebon, Indonesië, waar twee jonge journalisten uit Brabant mij wilden interviewen over het akkoord van Linggajati in 1947 dat plaats vond in ons ouderlijk huis. De eerste stap naar de dekolonisatie van het voormalige Nederlands-Indië.

Terwijl ik  zat  onder de prachtige oude bomen in het park dat de Gedung Perundingan het Huis van de Diplomatie omringt, kon ik niet weten, dat Cora de oudste nazaat van Koos van Os, die het Huis v an de Diplomatie had gebouwd in 1930, kort daarop op weg zou gaan naar een eeuwigheid, die voor ons mensen en kinderen nog verborgen ligt.

Het maakt ook ons bezoek de volgende dag aan het graf in Cirebon van onze vader Koos van Os bijna profetisch. Zijn graf, het enige graf uit de koloniale tijd nog intact op de begraafplaats, bracht ons bijna tachtig jaar terug in de tijd. Omringt door Indonesiërs samen met de vrouw van de Bupati te Kuningan, Utje Suganda, samen met Peter mijn zoon strooiden wij rozenblaadjes op zijn graf. Een heel ontroerend moment, een groet aan een vader een pelgrim in de eeuwenoude Nederlandse traditie van migranten, die ook nog anno 2012 de wereld doorkruizen op zoek naar nieuwe kansen en mogelijkheden.

Gisteren toen wij allemaal afscheid namen van deze sterke, prachtige vrouw, dacht ik: “die rozenblaadjes op paps graf Coortje, maakten jou misschien klaar voor de onbekende reis, die je een week later zou beginnen.””

Gisteren kwamen je kleinkinderen en achterkleinkinderen bij mij zitten. Ik begreep van hen, dat je eigenlijk nooit hebt gepraat over het verleden. Toen Willem en ik de draad van Linggadjati hebben opgepakt in 2002, zei je tegen ons: voor mij hoeft het niet ik heb het verleden afgesloten. Je vertegenwoordigde een hele grote groep van ons, die de hel van de Japanse concentratiekampen en de Bersiap hebben overleefd in het oude Nederlands –Indië. Wij hebben jouw keuze  altijd gerespecteerd.

Gisteren op je afscheid heb ik begrepen, dat jij je heling over de wonden van het verleden had gevonden in je eindeloze zorg en liefde, aandacht voor jouw kinderen, kleinkinderen, achterkleinkinderen. Mijn bewondering voor jouw invulling van het moederschap, Oma-schap groeide bij alle woorden van hen die jij zoveel liefde hebt gegeven. Het besef ook dat de” Geest” inderdaad overwint, dat uit die dramatische periode een sterke vrouw is opgestaan.

Voor onze kinderen is het gegeven, dat wij niet wilden spreken over het verleden misschien een gegeven, dat ze hebben moeten accepteren, maar in de gesprekken met jouw kleinkinderen gisteren merkte ik, dat je zoveel voor ze hebt betekend, dat ze meer willen weten over ook de jaren toen jij als jonge vrouw van zeventien geconfronteerd werd met een mondiale oorlog.

Misschien zijn voor onze kleinkinderen de Twans en Maxes van onze wereld nu, onze geschiedenis, de geschiedenis van ons land en de wereld misschien toch heel belangrijk. Het mag  toch niet zo zijn dat onze geschiedenis, net als de tempel ruïnes in Cambodia de Angkor Vat, verdwijnen onder de bomen van het oerwoud Na mijn recente bezoek aan Singapore, Indonesië, Cambodia besef ik dat de wereld drastisch aan het veranderen is. Facebook, Twitter, noopt jonge mensen waar ook ter wereld op een weg naar het wereld burgerschap.

Azië bracht bij mij een cultuurschok ter weeg. De massa’s van jonge mensen onder de dertig jaar in Azië zijn of zijn op weg naar een plaatsje in de middenklasse. Zij doen al of gaan het werk doen van de beroepen, die de kinderen van onze middenklasse in Europa en het Westen altijd hebben gedaan. Gezien hun enorme aantallen, en omdat zij het werk veel goedkoper kunnen doen dan wij plus het feit dat ze het even goed doen, maakt dat wij niet meer kunnen concurreren met de door hen verrichte arbeid. Wij zien de gevolgen al in de enorme jeugdwerkeloosheid in Europa. Onze overheid zal dus anders moeten leren denken, nieuwe technologieën moeten uitvinden. We zullen harder moeten werken, misschien niet meer zoveel vakanties en auto’s.

Maar Coortje de wereld als geheel zal er door worden verrijkt. Jouw leven laat zien, dat een mens in staat is niet alleen te overleven in veranderende tijden en heel moeilijke omstandigheden, maar ook daaruit krachtiger tevoorschijn te komen om een heel vruchtbaar leven  leiden.

Je hebt veel gezaaid lieve zusje, maar ook veel geoogst, ik zal je heel erg missen, maar draag met mij mee je enorme zorg en liefde voor al die mensen, die het lot aan je had toevertrouwd. Dank voor alles, wat ik kreeg en mocht zien door jou.

Tot ziens, Joty