Indische kinderen om verschillende redenen heropgevoed

In het laat-koloniale Nederlands-Indië werden vanaf 1892 tehuizen opgericht voor de heropvoeding van kinderen. Aanvankelijk door particulieren, later door de overheid. Nog weer later bestonden overheids- en particulieren ‘gestichten’ naast elkaar. De motieven waren verschillend. Promotie Annelieke Dirks op 23 juni 2011
Zending.
Aan het einde van de 19e eeuw kwamen twee Nederlanders, Johannes (Pa) van der Steur en Adolf van Emmerik onafhankelijk van elkaar naar Nederlands-Indië. Eigenlijk kwamen ze voor de zending maar al snel richtten ze zich op de opvang van kinderen (Van der Steur), en zowel kinderen als volwassen (Emmerik). Het doel was, naast kerstening, ook heropvoeding. Van der Steur richtte zich vooral op Indo-Europese kinderen, geboren uit, meestal, een Nederlandse koloniaal en een Indische vrouw. bron

Dit bericht werd geplaatst in Uncategorized. Bookmark de permalink .

24 Responses to Indische kinderen om verschillende redenen heropgevoed

  1. Menige Indonesissche Steurtjes de zijn kinderen van KNIL Militairen dat zijn Christen Menadonesen,Ambonesen en, jongens van Flores en Timor.Hebben hoge possisies bereid zo als de President Directeur van de Garuda Indonesrian Airways, R.A.J.Lumenta, de gouverneur van Timor en onderhorigheden, El Tarie ,Pres/Dirs van grote Gouvernements bedrijfen en een paar generaals.

  2. ronaldo schreef:

    ook in mijn familie hebben er bij pa v d steur gezeten en tot hun dood hoorden wij nooit negatieve verhalen er over…er werd altijd met respect over gepraat, ook door andere steur kinderen, die vaak elkaar opzochten, ook als je de verhalen leest van velen, hoorde je nooit enige wanklank, daarom een beetje vreemd, de verhalen dat het bij mensen negatief heeft gewerkt en trauma’s heeft gebracht…ik denk ook, met alle respect, dat het broodje monyet verhaaltjes zijn…:)

  3. Bo Keller schreef:

    Goeden morgen Boeroeng,in de voormij achterliggende soms moeilijke jaren 1941–1962 heb ik vele STEURTJES als[echte]Vrienden.[gevangenis-kamp-bersiap-knil-nwG-nedrland]Daarbij,nmi hun levensverhaal vernomen.P,Pierre verhaalnya Jempol acc. Site Vereniging vrienden van Yayasan Pa v.der Steur en zie pupillen archief OranjeNassau gesticht Groeten

  4. Pierre de la Croix schreef:

    Steurtjes
    In de vijftiger jaren (van de vorige eeuw) had ik op de HBS Beeklaan in Den Haag een klasgenoot Charles Purvis, die mij verscheidene keren meenam naar hét grote feest van de Bond van Oud Steurtjes (BOS), ik meen in de zomer, als de verjaardag van “Pa” werd gevierd. Ik geloof dat Charles’ oom een oud Steurtje was. Op één van die feesten heeft de grote Tjalie Robinson himself nog een toespraak gehouden.
    Helder staat mij voor de geest met hoeveel respect en dankbaarheid de oud Steurtjes over “Pa” spraken. Daaruit maak ik op dat hij geen instituut leidde waar kinderen werden “gemold”.
    De Steurtjes hadden in Magelang wel een bepaalde reputatie. Mijn grootvader (eveneens Pierre de la Croix) die voor de oorlog in die plaats woonde, vertelde dat alle bibiks hals over kop hun koopwaar inpakten en een goed heenkomen zochten als “de Steurtjes” werden losgelaten en op de pasar verschenen.
    Op de feestjes van de BOS heb ik alleen maar hartelijke mensen getroffen, geen buaya´s en bajingans. Pa had in Indiën kennelijk iets groots verricht.
    Pak Pierre

  5. Bo Keller schreef:

    Boeroeng,er waren ook particulire dwang-opvoedings kolonies bijv. te Klakah in het djemberse O.J Zie ook; st Joseph gesticht ,Vincentius ver. Zie Indische Courant 9 jgang no 38 di, 29 okt.1928,met als aanhef”Terug naar het land” Ook de soc.vraagst.ter beschikking van Pro juvente in de landbouwkolonies Misschien kan het de onduidelijke vermengingen een beetje oplossen.Groeten

  6. Jan Somers schreef:

    Na de slag om Soerabaja was ik als medewerker van het Rode Kruis tewerk gesteld bij het Leger des Heilsziekenhuis en het Rooms Katholieke Ziekenhuis. Na enige tijd kwam een groep jongens en meisjes, Steurtjes, voor een opleiding tot o.a. verpleegkundige. Een naast het ziekenhuis gelegen woonhuis (bewoners als gijzelaar weggevoerd) werd door ons van meubels voorzien uit andere verlaten huizen in de buurt. Het was een gezellig clubje, ik kan deze jongens en meisjes dan ook niet herkennen in de hierboven genoemde kenmerken. Aangezien mijn vader krijgsgevangen was in Singapore, en mijn moeder ook als gijzelaar afgevoerd, werd ik ook als ‘wees’ aangemerkt en moeiteloos in de groep opgenomen. Na een paar maanden wist mijn vader, op zoek naar mijn moeder, naar Soerabaja te komen. Dat was een feestje waard, Jan bleek een vader te hebben!!!

  7. Jan Somers schreef:

    Na de slag om Soerabaja was ik als medewerker van het Rode Kruis tewerk gesteld bij het Leger des Heilsziekenhuis en het Rooms Katholieke Ziekenhuis. Na enige tijd kwam een groep jongens en meisjes, Steurtjes, voor een opleiding tot o.a. verpleegkundige. Een naast het ziekenhuis gelegen woonhuis (bewoners als gijzelaar weggevoerd) werd door ons van meubels voorzien uit andere verlaten huizen in de buurt. Het was een gezellig clubje, ik kan deze jongens en meisjes dan ook niet herkennen in de hierboven genoemde kenmerken. Aangezien mijn vader krijgsgevangen was in Singapore, en mijn moeder ook als gijzelaar afgevoerd, werd ik ook als ‘wees’ aangemerkt en moeiteloos in de groep opgenomen. Na een paar maanden wist mijn vader, op zoek naar mijn moeder, naar Soerabaja te komen. Dat was een feestje waard, Jan bleek een vader te hebben!!!

  8. sigeblek schreef:

    “Geweldadig waren b.v de maatregelen van Van Den Bosch van 1831, waarbij “op het goevernement de zedelijke verplichting rust(te) , om in het algemeen te voorzien in het lot der door Europeanen bij inlandsche vrouwen verwekte kinderen , die door het overlijden van hun vader en soms van hun moeder tevens , dan wel geheel door hun ouders verlaten , in de kampongs of elders ten laste der inlandsche bevolking rondzwerven.
    In den vervolge werden dergelijke kinderen naar de twee weeshuizen te Semarang gestuurd”.
    =====================================
    Als ze 18 worden en geen bestaan van middelen hebben moesten ze soldaat worden. In Gombong werden ze als toekomstige soldaten opgeleid.
    Wat ik erg vind is deze passage:
    Bij het corps pupillen te Gombong (toekomstige soldaten)bevinden zich jongens zoo pas uit een residentiehuis , de woning van papa X , die naar Europa wilde terugkeeren maar zich hunner schaamde , onder gewapend escort 40 uur te voet herwaarts gebracht ( Javabode 24 Febr 1869).

  9. ouwe tji schreef:

    Ben benieuws naar de vooedige tekst.

  10. sigeblek schreef:

    In het boek De Indo van Dr J.Th Koks las ik ergens ( kan niet snel terugvinden) dat er “rondzwervende” Indo’s waren die “last” veroorzaken , zelfs bij de Inlanders .
    Boek was een uitgave van 1931(?) en waarschijnlijk een cultureel-antropologische benadering.
    Ik weet niet of er andere onderzoeken zijn of het achterhaald of ontkend werd door andere wetenschappers .

  11. Boeroeng schreef:

    Als ik het artikel nog eens doorlees, dan valt me de titel op:
    For the Youth: Juvenile delinquency, colonial civil society and the late colonial state in the Netherlands Indies, 1872-1942
    Als het woord heropvoeding gebruikt is voor de opvang van heel jeugdige crimineeltjes, hangjongeren, dakloze kids die met stelen moesten overleven op straat. Dan is het woord wel op zijn plaats. Aan de titel te zien is het kennelijk geen proefschrift over de wezenopvang op zich ?
    —citaat-
    De heropvoeding dienden overigens ook weer niet t Europees te worden; de kinderen van gemengd Indische-Europese afkomst, dienden wel hun plaats kennen.
    —-
    Dit citaat is negatief geformuleerd, wellicht door onvoldoende kennis van de samenleving van toen? Ik weet niet hoe Pa van de Steur dacht maar het is wel logisch te veronderstellen dat hij zijn gemengde kinderen opleidde tot normale burger tussen de gemengde Nederlanders. In die groep wilde hij hen een plaats geven. Is wel beter dan hen opvoeden dat leven tussen de totoks hun streven moest zijn.

  12. ouwe tji schreef:

    Het was niet als verwijt bedoeld,Boeroeng.Jouw commentaar op het artikel was wel doordacht. Mogelijk dat in het proefschrift van Dr.Annelieke Dirks, je op sommige van jouw vragen een antwoord vindt.
    Aan haar oproep om informatie in I4E , ?jaren geleden,heb ik gevolg kunnen geven. Toevallig Omdat ik mezelf vroeger,enidszins in die materie verdiept heb.
    Ouwe Tji.

  13. Wouter schreef:

    Waar ik wel nieuwsgierig naar ben is het volgende: de broer van mijn moeder kwam bij Pa van de Steur nadat ze (kinderen) vroeg wees waren geworden.
    Daar is hij door de geheime dienst geworven om het smerige en gevaarlijke werk te doen. Ik zit met de vraag: is dit standaard en is dit ook een kweekvijver geweest voor deze dienst of is dit een incident?
    Als ze werden geworven duidt dit op een kwalijke praktijk en op een doelgroep die mentaal hard was en daarom zo geschikt voor die dirty jobs…..
    Zijn er soms meer gevallen bekend?

  14. Boeroeng schreef:

    Frits, Natuurlijk, ik weet helemaal niet zo veel over de jeugdzorg van 100 jaar terug. Niet te Indië en niet te Nederland. Maar naar mijn idee waren de doelstellingen van katholieke broeders en zuster voor de kindertehuizen:
    de kinderen onderdakte geven, materieel en qua onderwijs te verzorgen en een christelijke opvoeding te geven. Het element ‘heropvoeding’ speelde nauwelijks of het was een woordje op de achtergrond.
    Ik zag die instelling terug te Indë, wat ik wist uit de verhalen en ook te Nederland en uiteraard in alle andere Europese landen. Ik nam aan dat de overheid en de niet-katholieke verzorgers ongeveer hetzelfde dachten over wezenopvang.

  15. frits bakker schreef:

    Uit de reacties blijkt wel hoe weinig over deze vormen van – Jeugdzorg – in voormalig N.I. ook bij de Indische gemeenschap bekend is.
    Ouwe Tji.

  16. sigeblek schreef:

    Bij mijn oude kostbaas uit Semarang ontmoette ik sommigen van zijn vrienden , en ze waren toevallig kinderen van Pa van de Steur.
    Bij benadering waren ze geboren omstreeks 1910 .
    Als ik hun verhaaltjes hoorde heb ik de indruk dat ze die tijd als positief hadden ervaren , streng maar daardoor kunnen ze een vak leren en maatschappelijk omhoog gegaan.
    Ik kan me nog herinneren dat ze over die en die gingen vertellen en dat ze OOK Pa’s kinderen waren en dat ze ook goed terecht gekomen waren.
    Die kinderen waren meestal “uitgestotenen” (o.a niet erkend door hun Nederlandse vaders)die normaal gesproken het niet zal redden als ze niet naar de weeshuis waren gegaan .
    Dus de stelling dat ze “heropgevoed” moeten zijn kan wel kloppen.
    In Nederland waren de omstandigheden anders ,ondanks dat ze äfgestoten” werden waren ze Nederlandse kinderen.Blank en Christen.
    In N.O.I was het anders ,ze zijn vaak niet blank (zelfs donker gekleurd als een Javaan) en jarenlang onder de invloed of opvoeding van vaak Moslim moeders.
    Of ze kregen geen opvoeding/scholing omdat ze arm waren en had gellefd als Inlanders.
    Moeder was een arme Inlandse vrouw.
    Dus men moet echt “getransformeerd” worden , vandaar de heropvoeding.

    • Maureen Welscher schreef:

      Die kostbaas uit Semarang woonde die aan de Palmenweg in Semarang en heette hij Bernard van Daalen?

      • Boeroeng schreef:

        Maureen.
        Je reageert op de lezer Sigeblek, die een paar jaar terug overleed.
        Hij was geboren na 1945 en ik dacht dat hij altijd in Jakarta heeft gewoond in de periode 1950-1967

      • Pierre de la Croix schreef:

        Wijlen Si Geblek had het over een “kostbaas”. Dat zou kunnen wijzen op een tijdelijk verblijf in Semarang, als Jakartaan.

        Hoe het ook zij, hij is niet meer. Maar ik heb begrepen dat de Stichting Bond van Oud Steurtjes (BOS) nog in leven is. Misschien dat de naam Bernard van Daalen daar bekend is. Een poging waard in ieder geval.

        Overigens …. als ik mij goed herinner was er in Smg geen Palmenweg, maar een Palmenlaan. Veel deftiger dus.

      • Boeroeng schreef:

        Er was een Bernard van Daalen, geboren 1899 Semarang, overleden 1940 te Salatiga
        Hij was gehuwd met Adriana Marrigje Schenk dd 27 dec 1920 in Semarang/
        Werkte hij later ook in suikerfabriek Tjepiring ?

        https://www.genealogieonline.nl/indische-genealogie/I7651.php

        straatnamen Semarang: https://indearchipel.com/2018/01/29/straatnamen-semarang/#P

      • Pierre de la Croix schreef:

        Dus toch Palmenlaan, niet “weg”.

        Een Van Daalen prijkt niet op het vooroorlogse namen- en functielijstje van de staf van “Tjepiring” dat ik heb.

      • Boeroeng schreef:

  17. Boeroeng schreef:

    Ik dacht dat pa van der Steur een weeshuis was en dat het eerste doel was wezen een tehuis aanbieden en natuurlijk met een christelijke opvoeding als tweede doel. Heel normaal, ook in Nederland en elders ging dat zo.
    Door het accent te leggen op heropvoeding suggereer je te veel. Alsof dat het eerste doel was van pa van der Steur.
    Het lijkt me ook te eenzijdig naar voren geschoven dat het algemene idee van overheid en besturen van kindertehuizen was, dat de kinderen die binnenkomen verpest waren en een heropvoeding per definitie noodzaak was.
    Maar apart te horen dat mijn vader als 3-jarige toen hij in het weeshuis terecht kwam werd beschouwd als ‘verknald’ door zijn Indische moeder.
    Zij was inderdaad Indisch… maar in het artikel lijkt het er weer op dat men Indisch hier gebruikt als synoniem voor Indonesisch.
    tjaaaa… leren die belanda’s het dan nooit
    ps.. Vader van mijn vader was Indonesische jongen, opgegroeid als Indisch…
    Ook al weer niet volgens het stereotype van totok-Europese man en een Indonesische vrouw.
    Ik vraag me af in hoeverre die oudercombinatie opgaat voor de kinderen van 1900-1930 in de tehuizen ?
    Stelt het artikel niet te gemakkelijk dat die combinatie een meerderheid was ?

  18. si indo schreef:

    Een aantal indovrienden van mij is ook gehuisvest geweest bij pa van der Steur en Don Bosco. Geen positieve verhalen gehoord,wel veel ellende.Sommigen hebben een trauma aan overgehouden.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *